دارایی جاری چیست؟ اقلام داراییهای جاری + Pdf ترازنامه
زمانی که نقدینگی شرکت تمام شود، تمام چکها شروع به برگشتخوردن میکنند، حقوق کارمندان عقب میافتد و در نهایت فرصتهای سرمایهگذاری از دست میروند. تنها راه برای روبرو نشدن با این مشکلات، مدیریت دقیق دارایی جاری است. در این مقاله از محاسبان، اصول سرمایه گذاری در دارایی های جاری، اقلام دارایی های جاری و … را یاد میگیریم. توصیه میکنیم چه حسابدار هستید و چه کارفرما، این مقاله مناسب شماست.
تعریف دارایی جاری در حسابداری
در حسابداری، دارایی جاری به داراییهایی گفته میشوند که انتظار میرود طی یکسال مالی در جریان فعالیتهای شرکت مصرف شده یا به وجه نقد تبدیل شوند. مطابق با استانداردهای حسابداری ایران، این داراییها در بخش جاری ترازنامه قرار میگیرند و نقش مهمی در محاسبه نسبتهای نقدینگی دارند.
این داراییها محدود به پول نقد نیستند و بهطور کلی شامل اقلامی میشود که قابلیت تبدیل سریع به نقدینگی را دارند و توانمندی شرکت در پرداخت بدهیهای کوتاهمدت را نشان میدهد.
اقلام دارایی های جاری
هر حسابدار یا مدیر مالی باید با انواع دارایی های جاری آشنا باشد. زیرا هر نوع دارایی به استراتژی مدیریتی متفاوتی نیاز دارد. طبق طبقهبندی استانداردهای حسابداری، داراییهای جاری به گروههای زیر دستهبندی میشوند:
۱. موجودی نقد و بانک
این گروه شامل حسابهای بانکی، سپردههای کوتاهمدت و اوراق خزانه میشود. موارد نامبرده از نقدشوندهترین داراییها هستند و معمولاً بیش از ۱۰-۲۰٪ کل دارایی های جاری را تشکیل میدهند. هر وجه نقد در داخل شرکت را به عنوان حساب صندوق گزارش میکنند و هر وجه نقد داخل بانک را به نام حساب بانک ثبت میکنند.
۲. سایر حسابهای دریافتنی
مبالغی که مشتریان به شرکت بدهکار هستند در حسابهای دریافتنی و سایر حسابهای دریافتنی ثبت میشود. این اقلام وجوهی هستند که انتظار میرود در مدت زمان کم به وجه نقد تبدیل شود و بخش مهمی از نقدینگی یک کسبوکار محسوب میشود. مانند: وام دریافتی پرسنل، مساعده پرسنل، جاری پرسنل، مالیات بر ارزش افزوده خرید، سپردههای بانکی، سپرده اخذ ضمانت بانکی، سپرده حسن انجام کار و بیمه در شرکتهای پیمانکاری.
۳. موجودی مواد و کالا
به تمام کالاهای آماده فروش، مواد اولیه و کالاهای در جریان ساخت، موجودی مواد و کالا میگویند که با هدف فروش، ساخت و ارائه خدمات نگهداری میشوند و انتظار میرود که این کالاها به فروش برسند.
۴. سرمایهگذاری کوتاه مدت
سهام یا اوراق بدهی که ظرف یک سال قابل فروش هستند. این اوراق خیلی سریع به وجه نقد تبدیل میشوند و ریسک بسیار پایینی دارند. شرکتها برای کسب سود از پولهای راکد خود، آنها را برای یک بازه زمانی کمتر از دو سال سرمایهگذاری میکنند. این سرمایهگذاری شامل سرمایهگذاری در بانک و سهام شرکتهای تأییده شده در بورس اوراق بهادار است.
۵. حساب مطالبات
حساب مطالبات شامل وجوهی است که شرکت از اشخاص ثالث طلب دارد و انتظار میرود که کمتر از یک سال وصول شوند. این حساب معمولاً شامل مطالبات از مشتریان بابت فروش کالا یا ارائه خدمات و سایر مطالبات کوتاهمدت از اشخاص ثالث است.
۶. اسناد دریافتنی
اسناد دریافتنی به اسناد تجاری یا اوراقی گفته میشود که مشتریان به شرکت بدهکار هستند و شامل سفته، برات یا چکهای مدتدار است. اسناد دریافتنی پشتوانه قوی قانونی دارند و در صورت عدم پرداخت، شرکت برای وصول آن میتواند از طریق مراجع قضایی اقدام کند. این اسناد معمولاً سر رسید کمتر از یک سال دارند، امکان دارد که دارای بهره باشند و در ترازنامه آنها را به تفکیک از حسابهای دریافتنی عادی گزارش میکنند.
۷. پیش پرداخت
پیش پرداختها شامل وجوهی هستند که شرکت پیش از دریافت کالا یا خدمات پرداخت میکند و دورههای آتی آنها را به عنوان هزینه شناسایی میکنند. مانند: اجاره پیش پرداخت، بیمه پیش پرداخت، تبلیغات پیش پرداخت و هزینههای تعمیرات پیشبینی شده.
۸. سپرده های دریافتنی
سپردههای دریافتنی وجوهی هستند که شرکت به عنوان تضمین نزد اشخاص ثالث سپردهگذاری میکند و انتظار بارگذاری آن در آینده نزدیک را دارد. مانند: سپردههای ودیعه اجاره املاک، سپرده گمرکی برای واردات. این سپردهها معمولاً بدون بهره هستند و در صورت فسخ یا اتمام تعهد میتوان آن را باز پسگیری کرد. این سپردهها به صورت جداگانه از سایر سپرده های دریافتنی ثبت میشود.
۹. پروژههای در دست اجرا
پروژههای در دست اجرا در شرکتهای پیمانکاری، ساختمانی یا تولیدی سفارشی دیده میشود و شامل هزینههای انباشته شده در پروژههای بلند مدت میشود که هنوز تکمیل نشده است. مانند: هزینههای مصالح، دستمزد و سربار که یک پروژه ساختمانی چند ساله. در صورتی که قرارداد بلند مدت باشد، بخشی از آن در دارایی های جاری طبقهبندی میشود. طبق استاندارد حسابداری شماره ۹، برای پروژههای در دست اجرا از روش درصد کار یا کار تکمیل شده برای شناخت درآمد و هزینه استفاده میشود.
دارایی های جاری در ترازنامه
در ترازنامه، داراییهای جاری اولین بخش از سمت داراییها است و براساس نقدشوندگی (از بالا به پایین) مرتب میشوند. این ترتیب، سرعت تبدیل به پول نقد را نمایش میدهد. در ادامه یک نمونه ترازنامه مشاهده میکنید:
استاندارد حسابداری شماره ۱۴: نحوه ارائه دارایی های جاری
استاندارد حسابداری شماره ۱۴ ایران، نحوه ارائه داراییهای جاری در ترازنامه را مشخص کرده است و تأکید میکند که این داراییها باید به ترتیب نقدشوندگی، یعنی از پول نقد تا پیشپرداختها نمایش داده شوند.
دارایی های جاری شامل اقلامی هستند که انتظار میرود، ظرف 12 ماه پس از دوره گزارشگری یا یک چرخه عملیاتی به وجه نقد تبدیل شوند یا در طی دوره مصرف گردند. این استاندارد، افشای ذخایر کاهش ارزش (مثل مطالبات مشکوکالوصول) و تفکیک دقیق جاری از غیرجاری را ضروری میداند تا شفافیت مالی افزایش پیدا کند.
اصول سرمایه گذاری در دارایی های جاری
سرمایهگذاری در داراییهای جاری باید مطابق با اصل تعادل بین سود و ریسک باشد. اصول این سرمایه گذاری در این دارایی ها به شرح زیر است:
۱. اصل نقدشوندگی: اولویت با داراییهایی که سریع به پول تبدیل میشوند. مانند سپردههای بانکی کوتاهمدت.
۲. اصل ایمن بودن: یعنی اجتناب از سرمایهگذاری پرریسک، مانند خرید سهامهای پر نوسان در بخش جاری.
۳. اصل سودآوری: بهترین تصمیم این است که پول راکد نباشد. به این منظور میتوان آن را در بانک با نرخ سود روزشمار تبدیل به سپرده کرد.
۴. اصل تطابق با بدهیها: دارایی های جاری باید حداقل ۱.۵ برابر بدهی های جاری باشند.
۵. اصل تنوع: بهترین کار این است که سرمایه خود را در یک سبد قرار ندهید و آن را بین نقد، دریافتنی، موجودی و سرمایهگذاری کوتاهمدت تقسیمبندی کنید.
نسبت دارایی های جاری
نسبت دارایی های جاری یکی از مهمترین نسبتهای نقدینگی است که توانایی شرکت در پرداخت بدهیهای کوتاهمدت (جاری) را با استفاده از داراییهای کوتاهمدت ارزیابی میکند. این نسبت، سلامت مالی کوتاهمدت شرکت را نمایش میدهد و معمولاً باید بالای ۱ باشد تا ریسک نقدینگی پایین باشد.
فرمول نسبت داراییهای جاری:
بدهی جاری/ دارایی جاری = نسبت دارایی های جاری
- دارایی جاری: شامل وجوه نقد، حسابهای دریافتنی، موجودی کالا و سایر اقلامی است که ظرف یک سال نقد یا مصرف میشوند.
- بدهی جاری: تعهدات کوتاهمدت مانند: حسابهای پرداختنی، بدهیهای بانکی کوتاهمدت و ذخیرههای لازم در دسته بدهیهای جاری قرار میگیرند.
فرمول دارایی های جاری
عدد دارایی جاری، پایهای برای محاسبه سرمایه در گردش جاری، خالص جاری و نسبتهای نقدینگی است. فرمول محاسبه دارایی جاری مطابق با ترازنامه به شرح زیر است:
دارایی جاری = وجوه نقد + اوراق بهادار کوتاه مدت + حسابهای دریافتنی + موجودی کالا + پیش پرداختها
سرمایه در گردش دارایی جاری
سرمایه در گردش دارایی جاری، نقدینگی خالص برای عملیات روزانه را نشان میدهد. فرمول آن عبارت است از:
سرمایه در گردش = دارایی جاری – بدهی جاری
خالص دارایی جاری چیست؟
خالص دارایی جاری معیاری واقعیتر از سرمایه در گردش است که ارزش قابل اتکای داراییهای عملیاتی را نشان میدهد. برای محاسبه خالص داراییهای جاری باید از فرمول زیر استفاده کنید:
خالص دارایی جاری = (دارایی جاری – بدهی جاری) – ذخیرههای کاهش ارزش
کدینگ دارایی های جاری
به تخصیص کدهای منحصربهفرد به اقلامی مانند: پول نقد، حسابهای دریافتنی و موجودی کالا تا ردیابی کالا، گزارشگیری و تحلیل مالی در نرم افزارهای حسابداری، کدینگ دارایی های جاری میگویند.
ساختار سلسلهمراتبی کدینگها در نرم افزارهای حسابداری، معمولاً با استانداردهای حسابداری ایران سازگار است و ریسک خطا را به حداقل میرساند.
مثال: در نرمافزار آرپا، یکی از نرم افزارهای بهروز حسابداری در ایران، کدینگها را به صورت پیشفرض و با قابلیت سفارشیسازی با سطوح نامحدود پیادهسازی کردهاند و گزارشهای ترازنامه، تنها با یک کلیک قابل دریافت است. معمولاً گروه داراییهای جاری با کد «۱» شروع میشود و زیرحسابها با ارقام دو یا سه رقمی ادامه پیدا میکنند.
داراییهای غیر جاری
داراییهای غیرجاری به اموال و داراییهایی گفته میشود که یک شرکت، سازمان یا مؤسسه با هدف استفاده یا سرمایهگذاری بلندمدت در اختیار دارد. این داراییها معمولاً در کوتاهمدت و طی یک سال مالی قابل تبدیل به وجه نقد یا تسویه نیستند. به همین دلیل، داراییهای غیرجاری شامل مواردی مانند داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود، سرمایهگذاریهای بلندمدت و پیشپرداختهایی میشوند که بیش از یک سال تا زمان سررسید آنها باقی مانده است.
جمعبندی
مدیریت داراییهای جاری، برای بقای هر کسبوکار ضروری است. زیرا پرداخت به موقع تعهدات مالی و حقوق به واحد اقتصادی نزد بانکها و سرمایهگذاران اعتبار میبخشد و باعث افزایش رشد و توسعه آن میشود. به نظر شما کدام بخش از داراییهای جاری در کسبوکارها بیشتر نیاز به کنترل و مدیریت دارد؟ نظرات خود را در کامنتها با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
۱. آیا پیش پرداخت هزینههای تبلیغاتی جزو دارایی جاری است؟
بله، جزو دارایی های جاری محسوب میشود زیرا کمتر از یک سال مصرف یا منقضی میشود. در بخش داراییهای جاری ترازنامه آن را ثبت میکنند و تا زمان اجرای تبلیغ جزء هزینهها در نظر گرفته نشده و در دارایی جاری باقی میماند.
۲. ذخیره مطالبات مشکوک الوصول کجا کسر میشود؟
در محاسبه خالص جاری.
۳. آیا موجودی کالا همیشه دارایی جاری است؟
بله، مگر اینکه فروش آن بیشتر از یک سال طول بکشد.
دیدگاهتان را بنویسید