حسابداری سرقفلی چیست و چه کاربردی دارد؟

سرقفلی یکی از مفاهیم مهم حوزه حسابداری است. سرقفلی در حسابداری تحت عنوان دارایی نامشهود طبقه بندی می‌شود، زیرا ارزش اقتصادی دارد ولی نمی‌توان آن را به صورت فیزیکی لمس یا مشاهده کرد. سرقفلی به عنوان یک دارایی نامشهود، ارزشی فراتر از دارایی‌های فیزیکی کسب و کارها ایجاد می‌کند و می‌تواند تاثیر عمده‌ای بر ارزش کلی یک سازمان داشته باشد. در این مقاله به بررسی مفهوم سرقفلی، ثبت حسابداری سرقفلی، ماهیت و استهلاک آن می‌پردازیم.

فهرست مطالب

سرقفلی چیست؟

سرقفلی، ارزشی است که یک کسب و کار یا فرد به دلیل شهرت، اعتبار، موقعیت مکانی، مشتریان پایدار و یا دیگر عوامل اقتصادی کسب می‌کند. در واقع دارایی نامشهودی که در نتیجه اکتساب یک شرکت توسط فرد یا شرکت دیگر به قیمتی بیشتر از ارزش واقعی ایجاد شده، سرقفلی نامیده می‌شود. سرقفلی تفاوت بین ارزش دفتری و ارزش بازاری دارایی‌های خالص شرکت خریداری شده را نشان می‌دهد. سرقفلی به عنوان مازاد ارزش جاری یک واحد تجاری از مجموع دارایی‌های مشهود و نامشهود آن، شناخته می‌شود.

ثبت سرقفلی در حسابداری

ثبت حسابداری سرقفلی در مواقع زیر انجام می‌شود:

ورود و خروج شرکا
فوت شریک
انحلال شرکت

ثبت حسابداری سرقفلی به شرح زیر است:

شرح	بدهکار	بستانکار
سرقفلی	***
حساب جاری شرکا		***

نکته مهم

لازم به ذکر است که سرقفلی فقط به حساب شرکای قبلی منظور می‌شود و به حساب فردی که به تازگی جز شرکا شده منظور نمی‌شود، مگر اینکه مبلغی مازاد بر سرمایه مشخصا برای سرقفلی پرداخت کرده باشد.

محاسبه سرقفلی در شرکت‌های تضامنی

در رابطه با سرقفلی در شرکت‌های تضامنی، ممکن است یکی از شرکا سرقفلی را خریده باشد و یا اینکه سرقفلی به واسطه عواملی مانند فعالیت شرکت به وجود آمده باشد. محاسبه سرقفلی برای خروج یا ورود شریک طبق فرمول‌های حسابداری انجام می‌شود. همچنین در زمان تغییر وضعیت شرکت، تمامی دارایی‌های شرکت مجدداً ارزیابی می‌شود و هر یک از شرکا نسبت به سهم خود در کاهش یا افزایش دارایی‌ها در سود و زیان شرکت سهیم می‌شوند. سرقفلی نیز جز دارایی‌های شرکت است و مجددا بایستی ارزیابی‌های لازم انجام شود.

استهلاک سرقفلی

استهلاک سرقفلی به فرآیند کاهش ارزش دفتری آن به مرور زمان گفته می‌شود. سرقفلی بایستی طی عمر مفید آن مستهلک شود. دوره استهلاک باید نشان دهنده بهترین برآورد از دوره زمانی کسب منافع اقتصادی آتی توسط واحد تجاری باشد. استهلاک سرقفلی باید به عنوان هزینه دوره شناسایی شود و دوره و روش استهلاک حداقل در پایان هر سال مالی بررسی شود.

جایگاه سرقفلی در ترازنامه

سرقفلی در حسابداری به عنوان دارایی نامشهود در نظر گرفته می‌شود، زیرا ارزش اقتصادی دارد اما یک دارایی فیزیکی مثل ساختمان یا تجهیزات نیست. از این رو سرقفلی در ترازنامه در بخش دارایی‌های شرکت منعکس می‌شود.

فرمول سرقفلی در حسابداری

فرمول محاسبه حسابداری سرقفلی به شرح زیر است:

سرقفلی

مبلغ پرداختی برای خرید کسب و کار

–

ارزش منصفانه خالص دارایی‌ها و بدهی‌های شناسایی شده

انواع سرقفلی

به طور کلی سرقفلی به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:

سرقفلی مجازی
سرقفلی واقعی
سرقفلی منفی

سرقفلی مجازی

سرقفلی مجازی از قبل تصمیم گیری نشده و در دفاتر اسناد رسمی ثبت نمی‌شود. سرقفلی مجازی در شرایطی است که مستاجر اقدام به اجاره ملک تجاری می‌کند و در طول مدت زمان قرارداد اجاره برای رونق و شهرت کسب و کار خود تلاش می‌کند. در چنین شرایطی با توجه به قانون سرقفلی ایران در صورت تمام شدن مدت زمان اجاره، مستاجر ملزم به تخلیه ملک نیست و می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد.

سرقفلی واقعی

زمانی که یک ملک تجاری برای اولین بار به اجاره می‌رود، صاحب ملک می‌تواند حق سرقفلی واقعی ملک را به مستاجر واگذار کند. در چنین شرایطی مستاجر مالک سرقفلی می‌شود و در شرایطی که مهلت اجاره به پایان رسیده، ملزم به تخلیه ملک نیست؛ مگر اینکه صاحب ملک حق سرقفلی را به قیمت روز پرداخت کند. سرقفلی واقعی بایستی در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود.

سرقفلی منفی

زمانی که یک شرکت یا کسب و کار را به قیمتی کمتر از ارزش دفتری آن خریداری می‌کنند، سرقفلی منفی اتفاق می‌افتد. عواملی چون ورشکستگی، شرایط بازار و فروش سریع باعث ایجاد سرقفلی منفی می‌شود.

ارزش سرقفلی بر چه اساسی تعیین می‌شود؟

مکان جغرافیایی شرکت
شهرت و تخصص
نوع شغل
مدیریت درست و استخدام پرسنل ماهر
داشتن برند مشهور و تبلیغات موثر

روش‌های حسابداری سرقفلی

در حسابداری سرقفلی دو روش اصلی استهلاک سرقفلی و کاهش ارزش سرقفلی وجود دارد. در ادامه به بررسی این دو روش می‌پردازیم.

روش استهلاک سرقفلی

در برخی سیستم‌های حسابداری، سرقفلی به‌عنوان یک دارایی نامشهود مستهلک می‌شود. یعنی ارزش آن در طول یک دوره زمانی مشخص (معمولاً بر اساس عمر مفید دارایی) به‌تدریج کاهش می‌یابد.

روش کاهش ارزش سرقفلی

در این روش سرقفلی به جای اینکه مستهلک شود، باید به طور منظم و حداقل سالی یک بار بررسی شود. در صورتی که ارزش شرکت از ارزش دفتری کمتر باشد، شرکت بایستی ارزش دفتری سرقفلی را کاهش دهد.

جمع بندی

سرقفلی به‌عنوان یکی از دارایی‌های نامشهود و با ارزش در حسابداری مطرح است که نقش بسزایی در تعیین ارزش کلی یک کسب‌وکار دارد. حسابداری سرقفلی فقط برای واحدهای تجاری است و در رابطه با واحدهای مسکونی کاربرد ندارد. در این مقاله تمامی مباحث مربوط به حسابداری سرقفلی را بررسی کردیم؛ سوالات خود را در قسمت کامنت با ما در میان بگذارید و با اساتید محاسبان در ارتباط باشید.

سوالات متداول

1. آیا سرقفلی که جز دارایی نامشهود محسوب می‌شود با دارایی‌های نامشهود دیگر متفاوت است؟

سرقفلی هنگام خرید و فروش واحد تجاری شناسایی می‌شود اما دارایی‌های نامشهود دیگر مانند حق امتیاز و اختراع به طرق مختلف شناسایی می‌شوند و ماهیت مستقل دارند. همچنین سرقفلی عمر مفید معین ندارد اما دیگر دارایی‌های نامشهود ممکن است عمر مفید معین داشته باشند.