قرارداد کار ساعتی چیست؟ قوانین + نمونه قرارداد
مطالعه متمرکز
در دنیای امروز، انعطاف‌پذیری در روابط کاری به یکی از نیازهای اساسی کارفرمایان و کارگران تبدیل شده است. قرارداد کار ساعتی، به‌عنوان یکی از انواع قراردادهای کاری به کارفرمایان اجازه می‌دهد تا نیروی انسانی را متناسب با نیازهای موقت یا پروژه‌ای به کار گیرند و به کارگران این امکان را می‌دهد تا با برنامه‌ریزی منعطف، کسب درآمد کنند. بنابراین، پیچیدگی‌های قانونی و نکات حقوقی مرتبط با آن، نیاز به آگاهی دارد که حقوق هر دو طرف حفظ شود. در این مقاله از محاسبان، موضوع قرارداد کار ساعتی را بررسی می‌کنیم.
تعریف قرارداد کار ساعتی
قرارداد کار ساعتی، توافقی کتبی یا شفاهی بین کارفرما و کارگر است که بر‌اساس آن، کارگر برای ساعات مشخصی فعالیت می‌کند و دستمزد او متناسب با ساعات کاری‌اش محاسبه و پرداخت می‌شود. این قرارداد معمولاً برای مشاغل موقت یا پاره‌وقت کاربرد دارد و تحت پوشش قوانین کار و تأمین اجتماعی است.
قرارداد کار ساعتی در قانون کار
قرارداد کار ساعتی در قانون کار، تحت ماده‌های خاصی تنظیم می‌شود که چارچوب حقوقی آن را تعیین می‌کنند:
- تبصره ۱ ماده ۳۵: «چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد، مزد ساعتی نامیده می‌شود.» این ماده تأکید دارد که حقوق باید مستقیماً بر اساس ساعات کارکرد محاسبه شود.
- بند الف ماده ۳۷: «چنانچه مزد به صورت ساعتی تعیین شده باشد، پرداخت آن باید پس از محاسبه در پایان روز، هفته یا پانزده روز یک‌بار به نسبت ساعات کارکرد صورت گیرد.» این بند بر اهمیت تسویه‌حساب منظم تأکید دارد.
- ماده ۳۹: «مزد و مزایای کارگرانی که به صورت نیمه‌وقت یا کمتر از ساعات قانونی کار می‌کنند، به نسبت ساعات کار انجام‌یافته محاسبه و پرداخت می‌شود.» این ماده تضمین می‌کند که کارگران ساعتی از حقوق متناسب برخوردار شوند.
این قوانین، کارفرمایان را ملزم به رعایت حداقل دستمزد ساعتی مصوب شورای عالی کار می‌کند. همچنین، ماده ۵۱ قانون کار، سقف ساعات کاری هفتگی را ۴۴ ساعت تعیین کرده است که در قرارداد ساعتی باید رعایت شود.
قرارداد کار ساعتی بدون بیمه
به طور کلی قرارداد ساعتی بدون بیمه یا هر نوع قرارداد کاری دیگر که بدون بیمه تنظیم شود، غیرقانونی است. چرا‌که بر‌اساس قانون کار و تأمین اجتماعی، بیمه جزء حقوق اصلی و بنیادین کارگران و کارمندان محسوب می‌شود. بنابراین اگر کارفرما برخلاف این قانون عمل کند، مرتکب تخلف شده و کارگر می‌تواند از او شکایت کند.
بیمه کردن کارگر در قراردادهای ساعتی و موقت نه‌تنها باعث می‌شود خود کارگر از مزایای بیمه بهره‌مند شود، بلکه برای کارفرما نیز از بروز مشکلات حقوقی و مالی در آینده جلوگیری می‌کند؛ زیرا اگر در حین کار حادثه‌ای برای کارگر رخ دهد، در صورت نداشتن بیمه، تمامی عواقب و هزینه‌ها بر عهده کارفرما خواهد بود.
قرارداد کار ساعتی با بیمه
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های قرارداد کار ساعتی، پوشش بیمه تامین اجتماعی است. طبق ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرما موظف است کارگر را بیمه کند، حتی اگر قرارداد ساعتی باشد. این الزام بر‌اساس ماده ۳۶ قانون تامین اجتماعی تأیید شده و شامل همهٔ انواع قراردادها می‌شود، مشروط بر اینکه کار مشمول قانون کار باشد.
در قرارداد ساعتی با بیمه، حق بیمه به نسبت ساعات کار پرداخت می‌شود. کارفرما موظف است به ازای هر ۸ ساعت کار، حق بیمه را محاسبه و پرداخت کند. به‌طور مثال، اگر کارگری در هفته ۲۲ ساعت کار کند، بیمه او متناسب با همین میزان ساعت محاسبه خواهد شد.
علاوه بر بیمه، سایر حقوق و مزایای قانونی نیز به‌صورت متناسب با ساعات کاری به کارگر تعلق می‌گیرد؛ از جمله:
- اضافه کاری مازاد بر ساعات توافق شده
- عیدی و پاداش پایان سال
- حق سنوات
- مرخصی استحقاقی و سایر مزایا
آیتم‌های مهم قرارداد کار ساعتی
برای تنظیم قرارداد کار ساعتی، رعایت مفاد قانون کار و قانون تأمین اجتماعی ضروری است. در این نوع قرارداد، علاوه بر رعایت حداقل حقوق ساعتی مصوب وزارت کار (که کارفرما می‌تواند با توافق کارگر، مبلغی بیش از آن پرداخت کند)، توجه به نکات حقوقی و قانونی زیر ضروری است:
۱. مشخصات طرفین قرارداد
درج مشخصات کامل کارفرما و کارگر در قرارداد کار ساعتی مانند سایر قراردادها ضروری است. کارگر باید اطلاعاتی نظیر نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس محل سکونت، وضعیت تأهل و سایر اطلاعات هویتی مرتبط را به‌صورت دقیق در متن قرارداد ثبت کند.
۲. ساعات کاری
ساعات کاری باید مطابق با حداقل‌های تعیین‌شده در قانون کار تنظیم شود. با این حال، طرفین قرارداد می‌توانند با توافق یکدیگر، ترتیبات متفاوتی برای ساعات کاری در نظر بگیرند؛ به‌عنوان مثال، در برخی روزها کمتر یا بیشتر از ۸ ساعت کار کنند. درج دقیق ساعات کاری در قرارداد برای محاسبه حقوق ساعتی مصوب وزارت کار در سال ۱۴۰۱ اهمیت بسزایی دارد.
۳. موضوع قرارداد کار ساعتی
موضوع قرارداد کار ساعتی باید به‌صورت کامل مشخص شود. این بخش، شامل شرح دقیق نوع کاری می‌شود که کارگر یا کارمند موظف به انجام آن است و باید به‌عنوان موضوع قرارداد به‌وضوح در متن قید شود.
۴. تعیین حقوق و دستمزد
در قراردادهای کار ساعتی یا پاره‌وقت، حقوق و دستمزد نباید کمتر از حداقل حقوق ساعتی تعیین‌شده توسط شورای عالی کار باشد و کارفرما موظف به رعایت آن است، مگر اینکه با توافق طرفین، مبلغ بیشتری پرداخت شود.
رعایت این نکات و الزامات قانونی، ضمن تضمین حقوق کارگر و کارفرما، به تنظیم قراردادی منصفانه و مطابق با قوانین جاری کمک می‌کند.
۵. بیمه تأمین اجتماعی
بر‌اساس رأی شماره ۴۲۸۰ دیوان عدالت اداری و رویه اجرایی سازمان تأمین اجتماعی، در صورتی که کارگری حتی برای یک ساعت در روز مشغول به کار باشد، کارفرما مکلف است حق بیمه کامل یک روز را برای او پرداخت کند.
بیشتر بخوانید: انواع قرارداد کار
قرارداد کار ساعتی پاره وقت
بر‌اساس قانون کار، هرگونه فعالیت یا کاری که در ازای دریافت مزد انجام شود یا به نفع شخص دیگری صورت گیرد، مشمول مقررات قانون کار است و میزان یا نحوهٔ همکاری تأثیری بر این موضوع ندارد. بنابراین، قرارداد کار ساعتی پرسنل پاره‌وقت هم مشمول قانون کار بوده و طبق ماده ۱۴۸ این قانون، تحت پوشش مقررات تأمین اجتماعی قرار می‌گیرند.
در مشاغل ساعتی و پاره‌وقت، به ازای هر ۸ ساعت کار، یک روز حق بیمه باید محاسبه و به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود و مزایای رفاهی و انگیزشی مانند بن و حق مسکن که به تناسب ساعات کار به کارگران پاره‌وقت پرداخت می‌شود، مشمول کسر حق بیمه خواهد بود.
قرارداد ساعتی اداره کار
قرارداد ساعتی اداره کار به قراردادی اشاره دارد که مطابق با الزامات و استانداردهای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تنظیم می‌شود. این قرارداد باید تمام بندهای قانونی، از جمله حداقل دستمزد، بیمه تامین اجتماعی و مزایای رفاهی را رعایت کند. اداره کار بر اجرای صحیح این قراردادها نظارت دارد و در صورت تخلف کارفرما، کارگر می‌تواند با ارائه شکایت به اداره کار، حقوق خود را مطالبه کند.
نمونه قرارداد ساعتی اداره کار
برای آشنایی با نحوهٔ نگارش و تنظیم قرارداد ساعتی اداره کار، نمونه‌ای استاندارد با رعایت اصول حرفه‌ای و قانونی نگارش و با هدف تبیین دقیق حقوق و تعهدات طرفین (کارفرما و کارگر) و انطباق با قانون کار تنظیم و ارائه شده است:
1) مشخصات طرفین:
الف) کارفرما / نماینده کارفرما:
آقای / خانم / شرکت …………………………… فرزند …………………………. شماره شناسنامه / شماره ثبت ………………..
ب) کارگر:
آقا / خانم ………………………………. فرزند ……………………. متولد …………………… شماره شناسنامه …………………. شماره ملی ……………………………….. میزان تحصیلات ………….. نوع و میزان مهارت ……………… به نشانی ………………….
2) نوع قرارداد:
o دائم
o موقت
o کار معین
3) نوع کار یا حرفه‌ای که کارگر به آن اشتغال می‌یابد ……………………………………………
4) محل انجام کار ………………………………………………
5) ساعات انجام کار ……………………………………………
6) حق السعی کارگر شامل:
مزد ساعتی ……………………. ریال
حقوق ماهیانه ………………………. ریال
حق مسکن
بن کارگری
حق اولاد
7) بیمه:
(بر اساس ماده 148 قانون کار کارفرما مکلف است کارگر را نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه کند.)
8) حقوق و مزایای کارگر به صورت روزانه / هفتگی / ماهانه، به شماره حساب ………………………………. نزد
بانک ……………………………….. شعبه ……………………………………….. توسط کارفرما یا نماینده وی پرداخت می‌شود.
9) عیدی و پاداش سالانه:
(بر اساس ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاه‌های مشمول قانون کار مصوب 1370 مجلس شورای اسلامی به ازای یک سال کار معادل 60 روز
مزد ثابت و تا سقف 90 روز مزد روزانه قانونی کارگران به عنوان عیدی و پاداش سالانه به کارگر پرداخت می‌شود. برای کار کمتر از یک سال نیز میزان عیدی و پاداش به نسبت محاسبه خواهد شد.)
10) حق سنوات یا مزایای پایان کار:
(به هنگام فسخ یا خاتمه قرارداد کار، حق سنوات مطابق قانون کار به کارگر پرداخت می شود.)
11) این قرارداد در تاریخ ……………………………………….. در چهار نسخه تنظیم می‌شود که یک نسخه نزد
کارفرما، یک نسخه نزد کارگر، یک نسخه به تشکل کارگری و یک نسخه نیز توسط کارفرما به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل تحویل داده می‌شود.
محل امضای کارگر محل امضای کارفرما
pdf نمونه قرارداد کار ساعتی
نمونه قرارداد کار ساعتی را صرفاً می‌توان به عنوان یک الگو استفاده و مطابق با نیاز هر سازمان یا کارگاه تنظیم کرد. این قرارداد شامل بندهای استانداردی مانند شرح شغل، حقوق، مزایا، میزان ساعات کار در ماه و مدت قرارداد است. در ادامه یک نمونه قرارداد ساعتی کار را به اشتراک می‌گذاریم:
تفاوت قرارداد کار ساعتی و تمام وقت
اصلی‌ترین تفاوت بین قرارداد ساعتی و تمام‌وقت، میزان ساعات کارکرد افراد است. طبق قانون کار، در قرارداد تمام‌وقت، کارگر وظیفه دارد روزانه ۸ ساعت یا به‌طور دقیق ۷ ساعت و ۳۳ دقیقه از زمان و توان خود را به انجام وظایف محوله از سوی کارفرما اختصاص دهد. اما در قرارداد پاره‌وقت، ساعات کاری بر‌اساس نیاز کارفرما و توانایی کارگر تعیین می‌شود و انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
جمع‌بندی
در این مقاله از محاسبان یاد گرفتیم که قرارداد کار ساعتی به عنوان یک راهکار مناسب برای همکاری‌های موقت و انعطاف پذیر در قانون کار شناخته می‌شود. این نوع قرارداد به کارگران امکان می‌دهد دستمزد خود را مطابق ساعات کاری دریافت کنند و به کارفرمایان اجازه می‌دهد نیروی کار را متناسب با نیازهای موقتی یا پروژه‌ای مدیریت کنند. رعایت دقیق قوانین کار و تأمین اجتماعی در این قراردادها ضروری است تا حقوق قانونی کارگران، از جمله بیمه، عیدی، سنوات و مرخصی، به‌درستی محاسبه و پرداخت شود.
سوالات متداول
۱. در قرارداد پاره وقت، سقف ساعت کاری در ماه چقدر است؟
سقف مشخصی برای ساعت کاری در ماه برای قراردادهای پاره وقت وجود ندارد، اما حداکثر ساعات کاری در هفته نباید از ۴۴ ساعت تجاوز کند، ساعات کاری در قراردادهای پاره وقت بر‌اساس توافق بین کارگر و کارفرما تعیین و می‌تواند کمتر از ۴۴ ساعت در هفته باشد.
۲. آیا قرارداد کار ساعتی مشمول بیمه تامین اجتماعی است؟
بله، این قرارداد مشمول قانون کار و قانون تأمین اجتماعی بوده و کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه نسبت به ساعات کارکرد است.
دیدگاهتان را بنویسید