ثبت حسابداری تسهیلات مالی

تسهیلات یک برنامه رسمی کمک مالی به صورت توافق نامه‌ای است که بین یک بانک و موسسه مالی و اعتباری و یک شخص حقیقی و حقوقی، برای انجام اهداف مختلف صورت می‌گیرد. به بیانی دیگر اشخاص برای انجام اهداف تجاری خود مبلغی را از شرکت‌های مربوطه وام می‌گیرند، که به آن‌ تسهیلات مالی می‌گویند.

تسهیلات مالی چیست؟

به ارائه یا فراهم کردن امکانات یا منابع مالی برای یک شخص یا یک نهاد برای کمک به انجام شدن یک فعالیت یا پروژه را تسهیلات مالی می‌گویند. این امکانات با هدف انجام شدن پروژه‌های تجاری، آموزشی و پژوهشی به شکل مالی، معنوی یا فیزیکی در اختیار افراد قرار داده می‌شود. تسهیلات به عبارتی برای سریع کردن فرایند انجام فعالیت‌ها در جوامع مختلف است.

تفاوت تسهیلات با وام چیست؟

شاید برایتان سوال باشد که تسهیلات و وام باهم چه تفاوتی دارند؟ در ادامه برایتان شرح می‌دهیم. در تعریف تسهیلات  گفتیم که یک توافق‌ مالی بین دو شخص حقیقی یا حقوقی است که کمک‌های مالی برای انجام اهداف تجاری صورت گیرد. اما وام یک مبلغ است که فرد وام گیرنده برای اهدافی همچون خرید کالا، مسکن، خرید خودرو، ازدواج و… از بانک درخواست می‌کند و بعد از آن‌ باید اصل وام را با بهره آن پرداخت کند.

اصلی‌ترین تفاوت تسهیلات و وام در این است که در تسهیلات کسی که خدماتی را ارائه می‌کند می‌تواند در سود حاصل شده شریک شود اما در وام، مبلغ وام و بهره آن باید پرداخت شود.

حسابداری تسهیلات چیست؟

انواع تسهیلات مالی

بانک‌ها و موسسات مالی ایران برای افراد واجد شرایط، امکان دریافت وام و سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کنند. قبل از اینکه بتوانید ثبت حسابداری تسهیلات مالی و وام را انجام دهید، باید با انواع وام‌ها در سیستم بانکی ایران آشنا باشید.

۱. وام قرض الحسنه

یکی از رایج‌ترین وام‌ها، وام‌های قرض‌الحسنه است که به اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخت می‌شود. طبق قرارداد وام‌‌گیرنده تعهد می‌دهد که مبلغ وام را با (صفر درصد سود) در زمان مشخص پرداخت کند.

۲. وام فروش اقساطی

در وام فروش اقساطی، بانک بر طبق درخواست مشتریان، تجهیزات مورد نیاز آن‌ها را تهیه می‌کند و سپس به صورت قسطی در اختیارشان قرار می‌دهد.

۳. وام مضاربه

وام مضاربه بین بانک و شخص درخواست کننده بسته می‌شود تا روی یک کسب‌وکار یا تجارت سرمایه‌گذاری کنند. سود به دست آمده از این سرمایه‌گذاری بین تاجر و بانک تقسیم می‌شود.

۴. وام مشارکت حقوقی

در وام مشارکت حقوقی بانک خرید قسمتی از سهام یک شرکت یا تامین مالی آن را برعهده می‌گیرد و در سود حاصل از آن کسب‌وکار سهیم می‌شود.

۵. وام مشارکت مدنی

در وام مشارکت مدنی، افراد حقیقی و حقوقی مانند بانک، سرمایه‌های خود را با هدف کسب سود جمع می‌کنند. سود به دست آمده از این مشارکت را به نسبت سرمایه‌ای که هر شخص آورده تقسیم می‌‌شود.

۶. وام معاملات سلف

در وام معاملات سلف، بانک محصولات و تولید کارخانه‌‌های صنعتی را پیش خرید می‌کند. این وام برای شرکت‌هایی که مشکل نقدینگی برای تامین مواد اولیه یا افزایش در تولید دارند، کاربردی است.

۷. وام اجاره به شرط تملیک

در وام اجاره به شرط تملیک، بانک ملکی را در اختیار مشتری قرار می‌دهد و در ازای آن به صورت ماهیانه از آن اجاره دریافت می‌کند. اجاره‌های پرداختی به عنوان اقساط ملک در نظر گرفته می‌‎شود و در نهایت مشتری، مالک ملک مورد نظر می‌شود.

۸. وام مزارعه

وام مزارعه برای صنعت کشاورزی است. بانک زمینی را در اختیار کشاورز قرار می‌دهد و سود حاصل از فروش محصولات کشاورزی بین بانک و کشاورز تقسیم می‌شود.

۹. وام جعاله

در وام جعاله، بانک در ازای پرداخت مبلغ وام، سود مشخصی دریافت می‌کند.

۱۰. وام مساقات

در وام مساقات بانک باغی را در اختیار وام گیرنده قرار می‌دهد و بخشی از محصولات تولید شده باغ را به عنوان سود دریافت می‌کند.

۱۱. وام خرید دین

دین در لغت به معنای پرداخت بدهی یا وامی است که باید در زمان مشخص شده پرداخت شود. بر طبق این قرارداد بانک‌ها نیاز مالی اشخاص حقیقی و حقوقی را با خرید اسناد و اوراق تجاری ان‌ها بر‌عهده می‌گیرند.

طبقه‌بندی تسهیلات و وام دریافتی

تسهیلات دریافتی و بهره بانکی، تسهیلات مالی دریافتی جزء سرفصل گروه بدهی‌ها می‌باشد. معیار طبقه‌بندی  تسهیلات مالی بر اساس طولانی‌تر بودن هر کدام از تسهیلات مالی دریافتنی می‌باشد. در صورتی که تا پایان سال مالی آینده قابل پرداخت باشد در سر‌فصل حساب سایر حساب‌های پرداختنی – تسهیلات مالی دریافتنی (بدهی جاری) و در غیر اینصورت در تسهیلات مالی دریافتنی بلند مدت (‌بدهی غیر جاری) طبقه بندی می‎‌گردد . 

نحوه ثبت حسابداری تسهیلات مالی

برای محاسبه و ثبت وام و تسهیلات دریافتنی دو روش وجود دارد:

۱. روش خالص

در روش خالص در زمان دریافت وام، بانک بدهکار و تسهیلات مالی بستانکار می‌شود. در زمان پرداخت قسط وام، تسهیلات مالی بدهکار و نقد و بانک و هزینه بهره بستانکار می‌شود.

هنگام دریافت تسهیلات:

هنگام پرداخت تسهیلات:

۲. روش ناخالص

در روش ناخالص در زمان دریافت وام، بانک بدهکار و تسهیلات مالی یا بهره سنوات آتی بستانکار می‌شود. در زمان پرداخت قسط وام، تسهیلات مالی یا هزینه بهره بدهکار و بانک یا بهره تحقق نیافته بستانکار می‌شود.

هنگام دریافت تسهیلات:

هنگام پرداخت تسهیلات:

در این روش بهره سنواتی آتی کاهنده تسهیلات مالی است و در معین تسهیلات مالی با ماهیت بدهکار تعریف می‌شود تا از تسهیلات مالی کسر شود و تسهیلات به ارزش فعلی ثبت و گزارش می‌شود.

مقایسه روش خالص و ناخالص

در روش خالص، کل مبلغ قسط (اصل و کارمزد) به عنوان بدهی به حساب تسهیلات دریافتنی و با بستانکاری حساب بانک ثبت می‌شود و محاسبه و ثبت بهره به طور جداگانه انجام نمی‌شود. اما در روش ناخالص، اصل و کارمزد قسط به صورت جداگانه ثبت می‌شوند. در این روش کل مبلغ قسط به حساب تسهیلات دریافتنی و با بستانکاری حساب بانک ثبت می‌شود. سپس مبلغ بهره به حساب هزینه مالی و بدهکاری حساب بهره پرداختنی انتقال پیدا می‌کند.

مزایای روش خالص

1. سادگی و سرعت در ثبت.
2. مناسب برای تسهیلاتی با  اقساط مساوی و نرخ بهره ثابت.

معایب روش خالص

1. اطلاعات دقیقی از هزینه بهره ارائه نمی‌دهد.
2. برای تحلیل‌های مالی دقیق مناسب نیست.

مزایای روش ناخالص

1. ارائه جزئیات دقیق و شفاف از تمامی عملیات مالی.
2. کمک به تحلیل دقیق تر هزینه ها و درآمدها.

معایب روش خالص

1. پیچیدگی بیشتر در ثبت و نگهداری حساب ها.
2. نیاز به زمان بیشتر.

جمع بندی

در این مقاله درباره هرآنچه باید از حسابداری تسهیلات مالی و وام بدانید صحبت کردیم و ثبت‌های حسابداری آن را هم یاد گرفتیم. هر سوالی در خصوص ثبت تسهیلات مالی دارید از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول