بیمه بیکاری چیست و چطور بیمه بیکاری بگیریم؟

گاهی بنا به دلایلی برخی افراد از کار برکنار می‌شوند. طبیعتاً این افراد بعد از برکناری منبع درآمدی تا پیدا کردن شغل جدید نخواهند داشت. در این حالت پای بحث بیمه بیکاری به موضوع باز می‌شود. تعلق گرفتن این بیمه به افراد برکنار شده هم شرایطی دارد. همچنین مبلغ پرداختی و مدت زمان آن هم شرایطی دارد که در این مطلب به بررسی کامل و جامع آنها خواهیم پرداخت.

بیمه بیکاری چیست؟

قبل از آشنایی با این نوع بیمه، بهتر است با مفهوم بیکاری بیشتر آشنا شوید. اساسا بیکار به چه کسی گفته می‌شود؟ بیکار از نظر قانونی، شخصی است که بدون اختیار خود از کار برکنارش کرده‌اند. البته این فرد باید بیمه شده باشد. همچنین شخص باید آمادگی انجام کار را داشته باشد. چنین شخصی از نظر قانونی بیکار محسوب شده و مشمول بیمه بیکاری است.

این نوع بیمه یکی از طرح‌های حمایتی است که حدود ۱ قرن پیش در کشورهای مختلف اروپا مورد استفاده قرار گرفت. امروزه بیشتر کشورهای دنیا از این بیمه حمایتی کمک می‌گیرند. به طور کلی این بیمه به افرادی تعلق می‌گیرد که فرد عضو بیمه تامین اجتماعی و مشمول قانون کار بوده و توسط کارفرما از کار برکنار شده باشد. این فرد باید از طریق واحدهای وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی نسبت به احراز شرایط و سوابق خود اقدام کند.

بررسی انواع بیمه بیکاری

همانطور که در تعریف فرد بیکار و بیمه مربوط به آن توضیح دادیم، مشخص می‌شود که این نوع بیمه در شرایط مختلفی تعلق می‌گیرد. به همین دلیل نمی‌توان انواع خاصی را برای آن در نظر گرفت. چرا که در گذر زمان و با توجه به شرایط مختلف این طرح حمایتی تغییر خواهد کرد. با این حال این نوع بیمه به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه با برخی از آنها آشنا می‌شوید.

بیمه بیکاری کرونا

ممکن است گاهی مشکلی بدون اختیار برای همه افراد جامعه رخ دهد. برای مثال همه‌گیری کرونا باعث بیکار شدن خیل عظیمی از کارکنان شد. به همین دلیل بیمه‌ای تحت عنوان بیمه بیکاری کرونا شکل گرفت. هدف از تشکیل این بیمه، حمایت از اقشاری بود که به دلیل همه‌گیری کرونا از کار بیکار شده بودند. این افراد از اسفند سال ۱۳۹۸ و همزمان با شیوع کرونا مشمول این طرح شدند. با این حال این نوع بیمه به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه با برخی از آنها آشنا می‌شوید.

بیمه بیکاری کارگران ساختمانی

اگر کارگری بیمه تامین اجتماعی بوده باشد؛ در صورت بیکاری، مشمول این طرح حمایتی می‌شود. با این حال قانون فوق برای کارگران ساختمانی که بیمه نیستند و در میدان‌ها می‌ایستند، شامل نمی‌شود. همچنین کارگران فصلی، پروژه‌ای و … هم مشمول این نوع بیمه نخواهند بود. بر اساس قانون، کارکنان شاغل در مشاغلی که ماهیت غیردائم دارند، فقط در صورت رای مراجع حل اختلاف مبنی بر اخراج در اثنای فعالیت مربوطه مشمول بیمه بیکاری می‌شوند.

بیمه بیکاری مرخصی زایمان

این طرح و قانون برای حمایت از بانوان باردار درنظر گرفته می‌شود. اگر خانمی از مرخصی قانونی زایمان استفاده کند و مدت قراردادش تمام نشده باشد، می‌تواند از این بیمه استفاده کند. البته در صورتی که کارفرما او را از کار برکنار کند. در این حالت می‌تواند در مراجع قانونی طرح دعوی کند. مراجع ذی‌صلاح موضوع را بررسی می‌کنند و رای به بهره‌مندی از بیمه فوق می‌دهند.

سوالی که اینجا مطرح می‌شود، این است که بیمه بیکاری مرخصی زایمان برای مدیرعامل هم شامل می‌شود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که مدیرعامل طبق قانون شخصیت حقوقی و کارفرما محسوب می‌شود. این شخص هم در قابل فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد حقوق دریافت می‌کند. به همین دلیل اگر فاقد سهمی از شرکت باشد، این بیمه به او هم تعلق خواهد گرفت.

مدت زمان اعلام بیکاری چقدر است؟

یکی از دغدغه‌های افرادی که بیکار شده‌اند، زمان اعلام این موضوع به مراجع مربوطه برای بهره‌مندی از بیمه بیکاری است. افراد بیمه شده که بنا به هر دلیلی از کار برکنار شده‌اند، باید حداکثر تا ۳۰ روز بعد از بیکاری، موضوع را به اطلاع واحد کار و امور اجتماعی اطلاع دهند. همچنین باید آمادگی خود را برای اشتغال به فعالیت‌های مشابه اعلام کند. تشخیص این که بیکاری فرد ارادی یا غیرارادی بوده، برعهده کارگروهی متشکل از متخصصان وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی است.

نمایندگان فوق بعد از تایید بیکاری غیرارادی فرد، مراتب را به اطلاع سازمان بیمه تامین اجتماعی می‌رسانند. بعد از تایید این سازمان، مستمری این افراد به حساب آنها واریز می‌شود. مبلغ این بیمه از روز اول بیکاری محاسبه و به فرد پرداخت می‌شود.

شرایط استفاده از بیمه بیکاری چیست؟

همانطور که اشاره کردیم، این بیمه به افرادی تعلق می‌گیرد که از بیمه تامین اجتماعی بهره می‌برند. با این حال شرایط دیگری هم وجود دارد که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید:

• فرد مستمری‌بگیر، بازنشسته و از کار افتاده نباشد
• باید به صورت غیرارادی و توسط کارفرما اخراج شده باشد
• حداقل دارای یک سال سابقه بیمه در محل آخرین کار باشد
• تبعه سایر کشورها نباشد
• قبل از بیکاری، حداقل ۶ ماه پرداخت حق بیمه داشته باشد
• جزو حرفه و مشاغل آزاد نباشند

برای تشکیل پرونده بیمه بیکاری باید چه مراحلی طی شود؟

با وجود این که فرد بیکار شده، حداکثر تا ۳۰ روز مهلت اعلام این موضوع به مراجع مربوطه را دارد، باز هم در صورت داشتن عذر موجه، می‌تواند با گذشت ۳ ماه از بیکاری این موضوع را پیگیری کند. البته به شرطی که عذر وی توسط هیات حل اختلاف وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی پذیرفته شود. به هر حال بعد از پذیرفته شدن فرد به عنوان دریافت کننده بیمه بیکاری، مدارکی مورد نیاز است. این مدارک که باید به صورت حضوری تحویل وزارت‌خانه کار شود، عبارتند از:

• ۴ قطعه عکس ۳ در ۴ پرسنلی
• اصل و کپی قرارداد سال آخر کار
• اصل و کپی کارت ملی
• اصل و کپی صفحات شناسنامه
• اصل و کپی گواهی کار از محل اشتغال
• اصل و کپی مدرک تحصیلی
• کپی از صفحه اول دفترچه بیمه
• اصل و کپی کارت پایان خدمت
• معرفی‌نامه کارفرما

امکان ثبت‌نام بیمه بیکاری به صورت غیرحضوری هم وجود دارد؟

گاهی مراجعه حضوری برای برخی افراد سختی‌های خاص خود را دارد. به همین دلیل ترجیح می‌دهند به صورت غیرحضوری اقدام به ارسال مدارک و ثبت‌نام کنند. این افراد می‌توانند به سایت bimebikari.mcls.gov.ir مراجعه کرده و ثبت‌نام خود را انجام دهند. با این حال برای پیگیری نهایی بیمه بیکاری ناچار به حضور در وزارت کار هستند.

برای ثبت‌نام غیرحضوری باید شماره بیمه، کد ملی و شماره بیمه محل کار ثبت شوند. در صورتی که فرد از این شماره‌ها اطلاعی نداشته باشد، می‌تواند به پورتال تامین اجتماعی مراجعه و آنها را دریافت کند.

مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری

دولت برای پرداخت این بیمه محدودیت‌هایی قائل شده است. به این ترتیب این قانون برای افراد مجرد ۳۶ ماه و برای افراد متاهل ۵۰ ماه خواهد بود. با این حال در مورد تعداد دفعات بهره‌مندی از این بیمه هیچ محدودیت خاصی وجود ندارد.

نکته مهم: افرادی که مشمول قانون بیمه بیکاری هستند و ۵۵ سال یا بیشتر دارند هم می‌توانند از این بیمه استفاده کنند؛ به شرطی که سابقه پرداخت ۱۰ سال حق بیمه داشته باشند. در این صورت می‌توانند تا رسیدن به بازنشستگی از این بیمه استفاده کنند.

بررسی محاسبه بیمه بیکاری

بر اساس قانون، میزان این بیمه ۵۵ درصد متوسط حقوق و دستمزد بیمه شده است. البته این میزان باتوجه به تعداد افراد تحت تکفل تا ۴ نفر و به ازای هر نفر ۱۰ درصد قابل افزایش است. البته این میزان هم شرایطی دارد. شرایط این است که حداقل دستمزد تعیین شده توسط شورای عالی کار، کمتر نباشد. همچنین از ۸۰ درصد حقوق بیمه شده هم نباید بیشتر باشد.

نکته مهم: فردی که از مستمری از کار افتادگی بهره می‌برد، می‌تواند به صورت همزمان از مقرری بیمه بیکاری نیز استفاده کند. واریز این بیمه هم معمولا بین روزهای ۱۰ تا ۱۵ هر ماه انجام می‌شود. اگر چنانچه به هر دلیلی در این تاریخ‌ها واریزی صورت نگیرد، فرد می‌تواند با مراجعه به شعب تامین اجتماعی، این موضوع را پیگیری کند.

بررسی شرایط قطع شدن بیمه بیکاری

گاهی ممکن است این بیمه حمایتی قطع و مبلغ آن دیگر به حساب فرد بیکار شده واریز نشود. البته این موضوع می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد که عبارتند از:

• مشغول به اشتغال فرد بیمه شده
• فوت شدن فرد بیمه شده
• پایان مدت زمان پرداخت بیمه به شخص
• خودداری بیمه شده از شرکت در دوره‌های سوادآموزی و کارآموزی
• امتناع از قبول شغل مشابه پیشنهادی
• دریافت مستمری بازنشستگی و از کار افتادگی

بررسی رابطه عیدی و بیمه بیکاری

در مورد این بیمه باید گفت که یکی از حمایت‌های سازمان تامین اجتماعی محسوب می‌شود. به همین دلیل صندوق این سازمان، موظف به پرداخت حق بیمه مقرر به افرادی است که طبق این قانون بیکار شده‌اند. از طرف دیگر بیشتر شغل‌ها دارای مزایایی، ازجمله عیدی کارگر هستند که توسط کارفرما به حساب کارگر پرداخت می‌شود. با این حال بعد از بیکاری و دریافت مقرری این بیمه، شخص واجد شرایط دیگر بیمه دریافت نخواهد کرد.

مبلغ بیمه بیکاری در سال ۱۴۰۱ چقدر است؟

هر سال و باتوجه به لوایح بودجه جدید که توسط دولت تغییر می‌کنند، مبلغ این بیمه نیز با تغییراتی مواجه می‌شود. همانطور که احتمالا مطلع هستید، حقوق کارمندان با توجه به لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ با افزایش ۲۵% مواجه بوده است. این افزایش شامل حقوق کارگران هم می‌شود.

با توجه به شرایطی که تشریح شد، بیمه بیکاری هم در سال ۱۴۰۱ افزایش ۲۵% را تجربه می‌کند. البته این میزان باتوجه به تعداد افراد تحت تکفل، ممکن است بیشتر هم بشود. برای مثال در سال ۱۴۰۰ حداقل مبلغ دریافتی از این بیمه ۲ میلیون تومان بود. با این حال برخی افراد تا ۶ میلیون تومان در ماه هم دریافتی داشتند. به این ترتیب و با افزایش ۲۵ درصدی حقوق کارکنان، شاهد افزایش ۲۵ درصدی حداقل دریافتی بیمه بیکاری (حدود ۲ میلیون تومان) خواهیم بود. به این ترتیب دریافتی بیکارشدگان در سال ۱۴۰۱، برابر با ۲ میلیون و ۷۵۵ هزار تومان می‌شود.

نکاتی بسیار مهم در مورد بیمه بیکاری که باید بدانید

لازم است که هر فرد بیمه‌شده‌ای اطلاعاتی در این زمینه داشته باشد. به همین دلیل نکاتی را در ادامه با شما مطرح می‌کنیم که باعث افزایش آگاهی شما خواهد شد. این نکات عبارتند از:

• اگر فرد اخراج شده حقوق بیکاری دریافت کند و بعد از گذشت مدتی مجددا به شغل قبلی خود بازگردد، باید مبلغ دریافت شده بابت بیمه بیکاری را به سازمان تامین اجتماعی عودت کند.
• اگر دلیل اخراج فرد احمال در انجام فعالیت محول‌شده یا نقض آشکار آیین‌نامه انضباطی محل فعالیت باشد، این بیمه به او تعلق نخواهد گرفت.
• اگر بیمه شده مجددا مشغول به فعالیت شود و این موضوع را به اطلاع سازمان بیمه اجتماعی نرساند، باید دستمزد دریافتی بابت بیمه بیکاری را بازپرداخت کند.
• مقرری این بیمه که توسط فرد دریافت می‌شود، مشمول مالیات نخواهد بود.
• همسر شخصی که از این بیمه حقوق دریافت می‌کند، می‌تواند مهریه خود را از محل مستمری این بیمه طلب کند.

مشاوره بیمه بیکاری توسط موسسه محاسبان

طبیعتا بسیاری از افراد اطلاعات و آگاهی کافی در زمینه این بیمه را ندارند. به همین دلیل ممکن است نتوانند از آن به خوبی استفاده کنند. به همین دلیل بهتر است به مشاوری مطمئن اعتماد داشته باشند تا این مشاور آنها را در زمینه ثبت نام، ارائه مدارک و … راهنمایی کند.

موسسه محاسبان با در اختیار داشتن متخصصان این حوزه، مشاور اختصاصی شما در مورد استفاده از بیمه بیکاری است. این موسسه همچنین آماده همکاری در مورد برعهده گرفتن ۰ تا ۱۰۰ مراحل ثبت نام این بیمه است. کافیست با مشاوران و کارشناسان این موسسه معتبر در ارتباط باشید و اطلاعات لازم را در اختیار آنها قرار دهید.

نتیجه گیری

قانون بیمه بیکاری یکی از مهم‌ترین چترهای حمایتی سازمان بیمه تامین اجتماعی و دولت برای افراد بیکار شده است. طبق این قانون افرادی بیکار تلقی می‌شوند که توسط کارفرما و به صورت غیرارادی از کار برکنار شده‌اند. البته مشروط بر این که دچار تخلف نسبت به آیین‌نامه انضباطی محل کار نشده باشند. این افراد با توجه به سابقه پرداخت حق بیمه و تعداد افراد تحت تکفل، مقرری بیمه بیکاری خود را دریافت خواهند کرد. در این مطلب به طور مفصل در مورد این بیمه و شرایط دریافت آن صحبت کردیم.

سوالات متداول

ثبت نام غیرحضوری بیمه بیکاری چگونه است؟

برای ثبت نام می توانید به سایتbimebikari.mcls.gov.ir مراجعه کرده و ثبت‌نام خود را انجام دهند..

مبلغ بیمه بیکاری در سال ۱۴۰۱ چقدر است؟

با توجه به شرایطی که تشریح شد، بیمه بیکاری هم در سال ۱۴۰۱ افزایش ۲۵% را تجربه می‌کند. البته این میزان باتوجه به تعداد افراد تحت تکفل، ممکن است بیشتر هم بشود. برای مثال در سال ۱۴۰۰ حداقل مبلغ دریافتی از این بیمه ۲ میلیون تومان بود. با این حال برخی افراد تا ۶ میلیون تومان در ماه هم دریافتی داشتند. به این ترتیب و با افزایش ۲۵ درصدی حقوق کارکنان، شاهد افزایش ۲۵ درصدی حداقل دریافتی بیمه بیکاری (حدود ۲ میلیون تومان) خواهیم بود. به این ترتیب دریافتی بیکارشدگان در سال ۱۴۰۱، برابر با ۲ میلیون و ۷۵۵ هزار تومان می‌شود.