بیمه بیکاری چیست؛ جدول بیمه بیکاری 1402، شرایط و انواع آن
مطالعه متمرکز
بیمه بیکاری
امروزه، بیکاری یکی از چالش‌های جدی اقتصادی و اجتماعی است که بسیاری از افراد با آن روبرو می‌شوند. بیکاری ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. در این مواقع، افراد به دنبال راه‌حل‌هایی هستند تا با موقعیت بیکاری خود کنار بیایند و دوباره به بازار کار بازگردند.
بیمه بیکاری یکی از این راه حل‌ها است که به این افراد کمک میکند در مدت زمانی که بیکار هستند تحت حمایت تامین اجتماعی قرار بگیرند. مبلغ پرداختی و مدت زمان بیمه بیکاری و حتی تعلق گرفتن این بیمه به افراد بیکارشده شرایطی دارد که در این مطلب به بررسی کامل و جامع آنها خواهیم پرداخت.
بیمه بیکاری چیست؟
در میان کشورهای خاورمیانه، ایران سومین کشوری است که برای افراد تحت پوشش قانون کار و قانون تامین اجتماعی خود، بیمه بیکاری پیش‌بینی کرده است. بیمه بیکاری یکی از پوشش‌های بیمه تامین اجتماعی است و برای حمایت از افرادی که بدون اراده خود و به صورت موقتی کار خود را از دست داده‌اند در نظر گرفته شده است. مسئله بیمه بیکاری، با سیل از دست دادن شغل‌ها در چند ماه گذشته و بالا رفتن نرخ بیکاری به یکی از مسائل روز کشور بدل شده است.
قبل از آشنایی با این نوع بیمه، بهتر است با مفهوم بیکاری بیشتر آشنا شوید. بیکار از نظر قانونی، شخصی است که بدون اختیار خود از کار برکنارش کرده‌اند. البته این فرد باید بیمه شده بوده و آمادگی انجام کار را داشته باشد. چنین شخصی از نظر قانونی بیکار محسوب شده و مشمول بیمه بیکاری است.
بیمه بیکاری یکی از طرح‌های حمایتی است که حدود 1 قرن پیش در کشورهای مختلف اروپا مورد استفاده قرار گرفت. امروزه بیشتر کشورهای دنیا از این بیمه حمایتی کمک می‌گیرند. به طور کلی این بیمه به افرادی تعلق می‌گیرد که فرد عضو بیمه تامین اجتماعی و مشمول قانون کار بوده و توسط کارفرما از کار برکنار شده باشد. این فرد باید از طریق واحدهای وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی نسبت به احراز شرایط و سوابق خود اقدام کند.
انواع بیمه بیکاری
همانطور که در تعریف فرد بیکار و بیمه مربوط به آن توضیح دادیم، مشخص میشود که این نوع بیمه در شرایط مختلفی تعلق می‌گیرد. به همین دلیل نمی‌توان انواع خاصی را برای آن در نظر گرفت. چرا که در گذر زمان و با توجه به شرایط مختلف این طرح حمایتی تغییر خواهد کرد. با این حال این نوع بیمه به انواع مختلفی تقسیم‌بندی میشود که در ادامه با برخی از آنها آشنا می‌شوید.
1. بیمه بیکاری کرونا
ممکن است گاهی مشکلی بدون اختیار برای همه افراد جامعه رخ دهد. برای مثال همه‌گیری کرونا باعث بیکار شدن خیل عظیمی از کارکنان شد. به همین دلیل بیمه‌ای تحت عنوان بیمه بیکاری کرونا شکل گرفت. هدف از تشکیل این بیمه، حمایت از اقشاری بود که به دلیل همه‌گیری کرونا از کار بیکار شده بودند. این افراد از اسفند سال 1398 و همزمان با شیوع کرونا مشمول این طرح شدند.
2. بیمه بیکاری کارگران ساختمانی
اگر کارگری بیمه تامین اجتماعی بوده باشد؛ در صورت بیکاری، مشمول این طرح حمایتی میشود. با این حال قانون فوق برای کارگران ساختمانی که بیمه نیستند و در میدان‌ها می‌ایستند، کارگران فصلی، پروژه‌ای و موارد مشابه شامل نمی‌شود. بر اساس قانون، کارکنان شاغل در مشاغلی که ماهیت غیردائم دارند، فقط در صورت رای مراجع حل اختلاف مبنی بر اخراج در اثنای فعالیت مربوطه مشمول بیمه بیکاری می‌شوند.
3. بیمه بیکاری مرخصی زایمان
این طرح و قانون برای حمایت از بانوان باردار درنظر گرفته میشود. اگر خانمی از مرخصی زایمان استفاده کند و مدت قراردادش تمام نشده باشد، می‌تواند از این بیمه استفاده کند. البته در صورتی که کارفرما او را از کار برکنار کند. در این حالت می‌تواند در مراجع قانونی طرح دعوی کند. مراجع ذی‌صلاح موضوع را بررسی می‌کنند و رای به بهره‌مندی از بیمه فوق می‌دهند.
مزایای ثبت نام بیمه بیکاری
افرادی که به شکل قراردادی کار می‌کنند، یکی از دغدغه‌های اصلی‌شان به‌پایان رسیدن مدت قرارداد کار و ترس از هزینه‌های بعد از بیکاری می‌باشد، چون کاریابی فرآیندی زمان‌بر و هزینه‌بر است. از این رو سازمان تامین اجتماعی با تعیین کردن شرایط بیمه بیکاری، حق استفاده از این خدمات پوشش بیمه‌ای را در اختیار کارجویان قرار داده است.
1. دریافت مقرری بیمه و مبلغ بیمه بیکاری به شکل ماهانه، یکی از مهمترین مزایای استفاده از حق بیمه بیکاری سازمان تامین اجتماعی است. اگر فردی به اجبار کار خود را از دست داده باشد می‌تواند بخشی از هزینه‌های زندگی را با مبلغ بیمه بیکاری تامین کند.
2. مزیت دیگر استفاده کردن از حق بیمه، حفظ سابقه خدمتی فرد است. به این صورت که، تا زمانی که بیمه بیکاری به حساب فرد واریز میشود، سابقه خدمتی هم برای مدت بیمه بیکاری آن ثبت خواهد شد.
3. در مدت استفاده از مقرری این بیمه، تمام روزهای این دوران از زندگی فرد به عنوان قسمتی از سوابق پرداختی حق بیمه لحاظ میشود. در صورت نیاز کارفرما این افراد در اولویت معرفی به شرکت‌ها قرار می‌گیرند.
در نتیجه افرادی که از مقرری بیمه استفاده می‌کنند، در حین دریافت مقرری بیمه می‌توانند از مزایای گفته شده استفاده کنند.
مدت زمان اعلام بیکاری
یکی از دغدغه‌های افرادی که بیکار شده‌اند، زمان اعلام این موضوع به مراجع مربوطه برای بهره‌مندی از بیمه بیکاری است. افراد بیمه شده که بنا به هر دلیلی از کار برکنار شده‌اند، باید حداکثر تا 30 روز بعد از بیکاری، موضوع را به اطلاع واحد کار و امور اجتماعی اطلاع دهند. همچنین باید آمادگی خود را برای اشتغال به فعالیت‌های مشابه اعلام کند. تشخیص این که بیکاری فرد ارادی یا غیرارادی بوده، برعهده کارگروهی متشکل از متخصصان وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی است.
نمایندگان فوق بعد از تایید بیکاری غیرارادی فرد، مراتب را به اطلاع سازمان بیمه تامین اجتماعی می‌رسانند. بعد از تایید این سازمان، مستمری این افراد به حساب آنها واریز میشود. مبلغ این بیمه از روز اول بیکاری محاسبه و به فرد پرداخت میشود.
فرآیند پیگیری بیمه بیکاری از طریق سامانه جامع روابط کار
معاون وزیر کار در اسفند ماه ۱۴۰۰ خبر از رونمایی سامانه جامع روابط کار داد. هدف این سامانه سهولت دسترسی کارگران و کارفرمایان به خدمات از جمله فعالیت‌های مربوط به مقرری بگیری بیمه بیکاری و رسیدگی به دعاوی کارگر و کارفرما است. این سامانه ۵۳ فرآیند دارد که تمامی امور به صورت سیستمی انجام میشود. از جمله مهمترین مزایای این سامانه، انتقال و ارسال و دریافت اطلاعات و داده های مورد نیاز است.
شرایط استفاده از بیمه بیکاری چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، این بیمه به افرادی تعلق می‌گیرد که از بیمه تامین اجتماعی بهره می‌برند. با این حال شرایط دیگری هم وجود دارد که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید:
1. فرد مستمری‌بگیر، بازنشسته و از کار افتاده نباشد.
2. باید به صورت غیرارادی و توسط کارفرما اخراج شده باشد.
3. حداقل دارای یک سال سابقه بیمه در محل آخرین کار باشد.
4. تبعه سایر کشورها نباشد.
5. قبل از بیکاری، حداقل 6 ماه پرداخت حق بیمه داشته باشد.
6. جزو حرفه و مشاغل آزاد نباشند.
7. بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث غیرمترقبه شغل خود را از دست می‌دهند. این حوادث شامل سیل، جنگ، زلزله و آتش سوزی هستند. ( افرادی که به دلیل شیوع بیماری کرونا بیکار شده اند نیز مشمول این بند می شوند).
مراحل تشکیل پرونده بیمه بیکاری
با وجود این که فرد بیکار شده، حداکثر تا 30 روز مهلت اعلام این موضوع به مراجع مربوطه را دارد، باز هم در صورت داشتن عذر موجه، می‌تواند با گذشت 3 ماه از بیکاری این موضوع را پیگیری کند. البته به شرطی که عذر وی توسط هیات حل اختلاف وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی پذیرفته شود. به هر حال بعد از پذیرفته شدن فرد به عنوان دریافت کننده بیمه بیکاری، مدارکی مورد نیاز است. این مدارک که باید به صورت حضوری تحویل وزارت‌خانه کار شود، عبارتند از:
✅ 4 قطعه عکس 4×3 پرسنلی
✅ اصل و کپی قرارداد سال آخر کار
✅ اصل و کپی کارت ملی
✅ اصل و کپی صفحات شناسنامه
✅ اصل و کپی گواهی کار از محل اشتغال
✅ اصل و کپی مدرک تحصیلی
✅ کپی از صفحه اول دفترچه بیمه
✅ اصل و کپی کارت پایان خدمت
✅ معرفی‌نامه کارفرما
امکان ثبت‌نام بیمه بیکاری به صورت غیرحضوری هم وجود دارد؟
گاهی مراجعه حضوری برای برخی افراد سختی‌های خاص خود را دارد. به همین دلیل ترجیح می‌دهند به صورت غیرحضوری اقدام به ارسال مدارک و ثبت‌نام کنند. این افراد می‌توانند به سایت bimebikari.mcls.gov.ir مراجعه کرده و ثبت‌نام خود را انجام دهند.
برای ثبت‌نام غیرحضوری باید شماره بیمه، کد ملی و شماره بیمه محل کار ثبت شوند. در صورتی که فرد از این شماره‌ها اطلاعی نداشته باشد، می‌تواند به پورتال تامین اجتماعی مراجعه و آنها را دریافت کند.
مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری
دولت برای پرداخت این بیمه محدودیت‌هایی قائل شده است. به این ترتیب این قانون برای افراد مجرد حداکثر 36 ماه و برای افراد متاهل حداکثر 50 ماه خواهد بود. با این حال در مورد تعداد دفعات بهره‌مندی از این بیمه هیچ محدودیت خاصی وجود ندارد.
نکته مهم
افرادی که مشمول قانون بیمه بیکاری هستند و 55 سال یا بیشتر دارند، می‌توانند از این بیمه استفاده کنند. این افراد به شرطی که سابقه پرداخت 10 سال حق بیمه داشته باشند؛ می‌توانند تا رسیدن به بازنشستگی از این بیمه استفاده کنند.
جدول بیمه بیکاری 1402
بررسی محاسبه بیمه بیکاری
حداقل مبلغی که سازمان تامین اجتماعی به شما خواهد پرداخت؛ برابر با ۵۵% متوسط حقوق سه ماه اخیرتان خواهد بود و حداکثر، ۸۰% از متوسط حقوقتان به شما پرداخت خواهد شد. از همان اولین روزی که فرد شغل خود را از دست می‌دهد، مقرری قابل پرداخت است.
نکته مهم
لازم به ذکر است که اگر ۵۵% از متوسط حقوق شما کمتر از حقوق پایه وزارت کار باشد؛ مبلغی که دریافت می‌کنید برابر با حداقل حقوق در آن سال خواهد بود!
از دیگر عواملی که بر افزایش این کمک هزینه ماهیانه موثر هستند؛ حقوق سه ماه آخر شما و تعداد افرادی است که تحت تکفل شما قرار دارند. شما توانایی این را دارید تا چهار نفر را تحت تکفل داشته باشید که به‌ازای هر نفر ۱۰ درصد به دریافتی‌تان افزوده میشود. البته سقف مبلغ پرداختی به شما همان ۸۰% متوسط حقوق خواهد بود.
بر اساس قانون جدید بیمه بیکاری، حداقل مبلغ بیمه بیکاری، ۵۵ درصد حقوق پایه وزارت کار، بدون در نظر گرفتن بن و حق مسکن اعلام شده است. با این شرایط حقوق بیمه بیکاری چقدر است؟ طبق قوانین کار در سال ۱۴۰۲، حقوق پایه بدون حق اولاد و پایه سنوات معادل ۷،۳۰۸،۲۸۴ تومان است. اگر حقوق پایه را در نظر بگیریم، حداقل حقوق بیکاری در سال ۱۴۰۲، ۴،۰۱۹،۵۵۶ تومان خواهد بود.
فردی که از مستمری از کار افتادگی بهره می‌برد، می‌تواند به صورت همزمان از مقرری بیمه بیکاری نیز استفاده کند. واریز این بیمه هم معمولا بین روزهای 10 تا 15 هر ماه انجام میشود. اگر چنانچه به هر دلیلی در این تاریخ‌ها واریزی صورت نگیرد، فرد می‌تواند با مراجعه به شعب تامین اجتماعی، این موضوع را پیگیری کند.
شرایط قطع شدن بیمه بیکاری
گاهی ممکن است این بیمه حمایتی قطع و مبلغ آن دیگر به حساب فرد بیکار شده واریز نشود. البته این موضوع می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد که عبارتند از:
✅ مشغول به اشتغال فرد بیمه شده
✅ فوت شدن فرد بیمه شده
✅ پایان مدت زمان پرداخت بیمه به شخص
✅ خودداری بیمه شده از شرکت در دوره‌های سوادآموزی و کارآموزی
✅ امتناع از قبول شغل مشابه پیشنهادی
✅ دریافت مستمری بازنشستگی
✅ با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار اولیه برگردد.
اگر بیمه شده حین استفاده از بیمه بیکاری به خدمت وظیفه عمومی اعزام گردد؛ در صورتی که متاهل نباشند، بیمه قطع می‌گردد. سپس بعد از پایان خدمت وظیفه عمومی در صورت عدم اشتغال، با معرفی واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی مجددا نسبت به برقراری باقی مانده مدت استحقاقی آنان اقدام خواهد شد.
نحوه استعلام واریز بیمه بیکاری
1. برای استعلام وضعیت واریز مبلغ بیمه بیکاری، باید به سایت رسمی سازمان تامین اجتماعی مراجعه کنید.
2. در صفحه اصلی سایت به منو مراجعه کنید و در بخش خدمات، در قسمت بیمه شدگان، بر روی بیمه بیکاری کلیک کنید.
3. بعد از ورود به سایت، وارد صفحه مربوط به بیمه بیکاری می‌شوید.
4. در این صفحه گزینه‌ی مشاهده درخواست‌های بیمه بیکاری را انتخاب کرده و مشاهده کنید که سند پرداخت بیمه بیکاری شما در چه وضعیتی وجود دارد.
رابطه عیدی پایان سال و بیمه بیکاری
در مورد این بیمه باید گفت که یکی از حمایت‌های سازمان تامین اجتماعی محسوب میشود. به همین دلیل صندوق این سازمان، موظف به پرداخت حق بیمه مقرر به افرادی است که طبق این قانون بیکار شده‌اند. از طرف دیگر بیشتر شغل‌ها دارای مزایایی، ازجمله عیدی هستند که توسط کارفرما به حساب کارگر پرداخت میشود. با این حال بعد از بیکاری و دریافت مقرری این بیمه، شخص واجد شرایط دیگر عیدی دریافت نخواهد کرد.
عیدی سال 1402 چقدر است؟
عواقب بیمه بیکاری چیست؟
برخی این ترس را دارند که دریافت بیمه بیکاری در سن بازنشستگی آنها تأثیر بگذارد. در حقیقت از آنجا که بیمه‌ای برای آنها در نظر گرفته نمی‌شود، برای همین ممکن است که دیرتر بازنشسته بشوند. باید گفت که چنین چیزی صحت ندارد. مدت زمانی که شما تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می‌گیرید، جزو سابقه حق بیمه‌تان حساب میشود.
از آنجا که حقوق بازنشستگی متوسط دو سال آخر پرداخت حق بیمه است، برای همین توصیه میشود که در سال‌های آخر به هیچ وجه از بیمه بیکاری استفاده نکنید.
همچنین اینکه در این بیمه خبری از دریافت پاداش و عیدی نیست. زیرا مستمری پرداختی در این مدت جنبه حمایتی از سازمان تامین اجتماعی دارد.
5 نکته مهم درمورد بیمه بیکاری که باید بدانید!
لازم است که هر فرد بیمه‌شده‌ای اطلاعاتی در این زمینه داشته باشد. به همین دلیل نکاتی را در ادامه با شما مطرح می‌کنیم که باعث افزایش آگاهی شما خواهد شد. این نکات عبارتند از:
✅ اگر فرد اخراج شده حقوق بیکاری دریافت کند و بعد از گذشت مدتی مجددا به شغل قبلی خود بازگردد، باید مبلغ دریافت شده بابت بیمه بیکاری را به سازمان تامین اجتماعی عودت کند.
✅ اگر دلیل اخراج فرد احمال در انجام فعالیت محول‌شده یا نقض آشکار آیین‌نامه انضباطی محل فعالیت باشد، این بیمه به او تعلق نخواهد گرفت.
✅ اگر بیمه شده مجددا مشغول به فعالیت شود و این موضوع را به اطلاع سازمان بیمه اجتماعی نرساند، باید دستمزد دریافتی بابت بیمه بیکاری را بازپرداخت کند.
✅ مقرری این بیمه که توسط فرد دریافت میشود، مشمول مالیات نخواهد بود.
✅ همسر شخصی که از این بیمه حقوق دریافت میکند، می‌تواند مهریه خود را از محل مستمری این بیمه طلب کند.
مشاوره بیمه بیکاری با موسسه محاسبان
طبیعتا بسیاری از افراد اطلاعات و آگاهی کافی در زمینه این بیمه را ندارند. به همین دلیل ممکن است نتوانند از آن به خوبی استفاده کنند. به همین دلیل بهتر است به مشاوری مطمئن اعتماد داشته باشند تا این مشاور آنها را در زمینه ثبت نام، ارائه مدارک و… راهنمایی کند.
موسسه محاسبان با در اختیار داشتن متخصصان این حوزه، مشاور اختصاصی شما در مورد استفاده از بیمه بیکاری است. این موسسه همچنین آماده همکاری در مورد برعهده گرفتن 0 تا 100 مراحل ثبت نام این بیمه است. کافیست با مشاوران و کارشناسان این موسسه معتبر در ارتباط باشید و اطلاعات لازم را در اختیار آنها قرار دهید.
همین الان مشاوره بیمه و کار بگیر!
کلام آخر
قانون بیمه بیکاری یکی از مهمترین چترهای حمایتی سازمان بیمه تامین اجتماعی و دولت برای افراد بیکار شده است. طبق این قانون افرادی بیکار تلقی می‌شوند که توسط کارفرما و به صورت غیرارادی از کار برکنار شده‌اند. البته مشروط بر این که دچار تخلف نسبت به آیین‌نامه انضباطی محل کار نشده باشند.
این افراد با توجه به سابقه پرداخت حق بیمه و تعداد افراد تحت تکفل، مقرری بیمه بیکاری خود را دریافت خواهند کرد. در این مطلب به طور مفصل در مورد این بیمه و شرایط دریافت آن صحبت کردیم.
دیدگاهتان را بنویسید