ترازنامه حسابداری چیست؟

تعریف ترازنامه حسابداری

ترازنامه در حسابداری یکی از صورت‌های مالی اساسی است و نام دیگر آن، صورت وضعیت مالی هم هست. ترازنامه حسابداری گزارشی است که اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی، تعهدات اقتصادی و حق مالی صاحب سرمایه را از طریق گزارش دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه واحد تجاری در یک زمان مشخص فراهم می‌کند. ترازنامه حسابداری شکل بسط داده شده معادله اساسی حسابداری است. از آنجا که ترازنامه معرف وضعیت مالی واحد تجاری در یک مقطع زمانی معین است، آن را صورت وضعیت مالی نیز می‌نامند. همچنین در زبان انگلیسی به ترازنامه (Balance Sheet) گفته می‌شود.

ترازنامه حسابداری مربوط به یک دوره خاص (پایان دوره مالی) بوده و مشابه عکسی است که در پایان دوره مالی از وضعیت مالی مؤسسه (دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه) گرفته شده است. ترازنامه از روی تراز آزمایشی اختتامی تهیه می‌شود.

دلایل اهمیت ترازنامه حسابداری

1-آگاهی از میزان نقدینگی

از آنجا که در ترازنامه حسابداری دارایی‌ها و بدهی‌ها با هم مقایسه می‌شوند، به صاحبان مشاغل دید درست و دقیقی از میزان نقدینگی موجود ارائه می‌دهد. به واسطه این دید میتوان تصمیمات بهتری برای تأمین تعهدات مالی کوتاه مدت و تحقق اهداف مالی اتخاذ نمود.

2-افزایش بهره وری

بررسی اطلاعات ترازنامه با صورت سود و زیان کمک می‌کند آنچه کسب و کار از دارایی‌های خود به دست آورده است را ارزیابی کرده و در رابطه با چگونگی ادامه فعالیت‌های کسب و کار به منظور رسیدن به سود بالاتر برنامه‌ریزی نمود.

3-تعیین نسبت بدهی به دارایی

نوع دیگری از اطلاعات که میتوان به واسطه ترازنامه حسابداری به دست آورد، نسبت بدهی به دارایی کسب وکار است. این اطلاعات کمک می‌کند سطح ریسک مالی شرکت را برآورد کرده و برای بهبود و رشد کسب وکار آگاهانه عمل نمایید.

اجزای ترازنامه حسابداری

1-عنوان

اولین جز از اجزای ترازنامه حسابداری، عنوان است. اجزای عنوان، شامل نام کامل بنگاه اقتصادی یا شرکت، نام دقیق گزارش یا صورت وضعیت مالی و تاریخ تنظیم گزارش می‌باشد.

2-واحد اندازه گیری

یکی دیگر از اجزای ترازنامه حسابداری، واحد اندازه گیری است. در این جزء، واحد اندازه گیری مورد استفاده در گزارش حسابداری، به صورت شکل نشان داده شده و بر آن تاکید می‌شود که این واحد در ایران، ریال می‌باشد.

3-جمع حساب ها

جزء سوم از اجزای ترازنامه حسابداری، جمع حساب‌ها می‌باشد و همانطور که از اسم آن مشخص است، در آن جمع ستون‌های دارایی، بدهی و سرمایه نوشته می‌شود.

بخش های ترازنامه حسابداری

1-ستون دارایی‌ها در ترازنامه

در ستون اول صورت ترازنامه حسابداری ، دارایی‌های یک واحد اقتصادی به ترتیب از دارایی‌های غیر جاری به جاری نوشته می‌شوند. در واقع باید اقلامی که ثبات بیشتری دارند در ابتدای ترازنامه ذکر شوند (غیر جاری)، و بعد از آن اقلامی که نقدینگی بیشتری (دارایی جاری) دارند در انتهای ترازنامه ذکر می‌شوند.

دارایی خود شامل دو بخش است:

• دارایی‌های غیرجاری: مثل سرمایه گذاری‌های بلند مدت، دارایی‌های ثابت، دارایی‌های نامشهود، اثاثه، تجهیزات و…
• دارایی‌های جاری: مثل وجه نقد (موجودی نقد بانک، صندوق)، اوراق بهادار قابل فروش، موجودی مواد و کالا، ملزومات، پیش پرداخت، حساب‌های دریافتنی و…

2-ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها در ترازنامه حسابداری

ستون دوم ترازنامه شامل دو بخش است؛ بدهی‌ها و سرمایه‌ها.

سرمایه: بخش اول ستون دوم نیز پولی است که به صاحبان سهام، یعنی صاحبان آن کسب و کار تعلق دارد. این مبلغ در حساب‌ها با عنوان «حقوق صاحبان سهام» نیز شناخته می‌شود. این مبلغ باقیمانده کل دارایی‌های شرکت بعد از کسر بدهی‌های آن به غیر از صاحبان سهام است و به عنوان تعریف سرمایه در ترازنامه حسابداری شناخته می‌شود. این مبلغ قبل از نوشتن بدهی‌ها در ترازنامه می‌آید.

 بدهی: بدهی‌ها باید توسط شرکت پرداخت شود. این بدهی ممکن است ماهیت‌های مختلفی (مثل اجاره بها، پیش دریافت، حساب های پرداختنی، حقوق و دستمزد یا طلب تامین کنندگان) داشته باشد.

بدهی‌ها هم مثل دارایی‌ها شامل دو دسته هستند. بدهی‌هایی که سررسید آن‌ها کمتر از یک سال باشد بدهی‌های جاری و آن‌هایی که سررسیدشان بالاتر از یک سال باشند، بدهی‌های غیرجاری نام می‌گیرند. که در ترازنامه حسابداری اول بدهی‌های غیر جاری و بعد بدهی‌های جاری آورده می‌شوند.

• بدهی‌های جاری: مثل بدهی بانکی، سود قابل پرداخت، اجاره، مالیات، تسهیلات، دستمزدهای قابل پرداخت و حساب‌های پرداختنی، وام‌های پرداختنی، پیش دریافت و…
• بدهی‌های غیرجاری: مثل بدهی‌های بلند مدت، بدهی‌های مالیاتی تعلیق شده و…

نمونه ترازنامه حسابداری

بزرگترین مشکل ترازنامه حسابداری

از ایرادات ترازنامه‌ها‌‌ میتوان به این اشاره کرد که تورم در اعداد آن‌ها تاثیر نمی‌گذارد و باگذشت زمان مبالغ دارایی، دیگر به روز نیستند و با ارزش دفتری ثبت می‌شوند.

تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان

فرق بین ترازنامه و صورت سود و زیان در آن است که در ترازنامه؛ دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه در یک نقطه خاص از زمان گزارش داده می‌شوند، در حالی که صورت سود و زیان خلاصه‌ای از درآمد، هزینه‌ها و مخارج شرکت را طی یک دوره زمانی خاص نشان می‌دهد و سود و زیان در ترازنامه حسابداری اثر خود را در دل سرمایه نشان می‌دهند.