حسابداری مالیاتی (Tax Accounting) چیست؟

مالیات یک منبع درآمد بسیار مهم برای دولت محسوب می‌شود. به همین دلیل با وضع قوانین خاصی، اقدام به وصول آن می‌کند. در این میان شرکت‌ها، سازمان‌ها و به طور کلی بنگاه‌های اقتصادی، اصلی‌ترین بازیگران در عرصه مالیات هستند. بنگاه‌های اقتصادی چگونه اقدام به محاسبه و پرداخت مالیات می‌کنند؟ اینجاست که حسابداری مالیاتی وارد عمل می‌شود. بیشتر شرکت‌ها و کسب و کارها، عنوان شغلی مجزایی با عنوان حسابدار مالیاتی دارند تا به انجام محاسبات و مباحث مربوط به امور مالیاتی بپردازد.

حسابداری مالیاتی چیست؟

این نوع حسابداری یکی از اصلی ترین شاخه های حسابداری محسوب می‌شود که تمرکز در این شاخه از حسابداری روی مالیات و محاسبات مربوط به آن است. درواقع ثبت و تهیه صورت های مالی و دیگر وظایف رایج حسابدار در حسابداری مالیاتی جایی ندارد. حسابداری مالیاتی که به آن Tax Accounting هم گفته می‌شود، تخصصی است که اصول و چارچوب‌های خود را دارد.

اهمیت بحث مالیات بر کسی پوشیده نیست، و اگر هزینه‌های مربوط به مالیات دست کم گرفته شوند، احتمال تحمیل خسارات سنگین به کسب و کار افزایش پیدا می‌کند.

همچنین همانطور که می‌دانید عدم توجه به قوانین و اظهارنامه‌های مالیاتی، جرائم مالیاتی سنگینی برای کسب و کارها در پی دارد. به همین دلیل شرکت‌ها برای جلوگیری از این ضررها، اقدام به راه‌اندازی بخش حسابداری مالیاتی می‌کنند. به این ترتیب فردی که در این جایگاه شغلی قرار می‌گیرد، باید تخصص لازم را در زمینه قوانین و محاسبات مالیاتی داشته باشد.

هدف حسابداری مالیاتی چیست؟

قطعا همه شرکت‌هایی که فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند با مالیات سر و کار دارند. هدف اصلی حسابداری مالیاتی، رسیدگی به امور مالیاتی کسب و کارهاست. این امور شامل معافیت‌های مالیاتی، مالیات حقوق، مالیات بر درآمد، رسیدگی به جرائم مالیاتی و… می‌شوند. به بیان دیگر، می‌توان گفت که هدف اصلی حسابداری مالیاتی، پیشگیری از تحمیل جرائم سنگین مالیاتی به کسب و کارهاست. همچنین بررسی انواع معافیت‌های مالیاتی است که می تواند به کسب و کار مورد نظر تعلق بگیرد. تمام این مسائل اهمیت جایگاه حسابداری مالیاتی در حفظ منافع مالی شرکت‌ها را نشان می‌دهند.

چرا حسابداری مالیاتی نوعی تخصص محسوب می‌شود؟

امور مربوط به مالیات بخش بسیار مهمی از مسائل اقتصادی یک کسب و کار را تشکیل می‌دهند. اگر نگاه تخصصی به این مساله وجود نداشته باشد، خسارات مالی سنگینی متوجه بنگاه‌های اقتصادی می‌شود. به همین دلیل بیشتر کسب و کارها به دنبال متخصص حسابداری مالیاتی می‌روند.

حسابدار مالیاتی به چه کسی گفته می‌شود؟

تا اینجا با مفهوم حسابداری مالیاتی و اهمیت آن آشنا شدیم. حالا باید به بررسی متخصص این رشته، یعنی حسابدار مالیاتی بپردازیم. این حسابدار که با عنوان مشاور مالیاتی هم شناخته می‌شود، شخصی است که به صورت تخصصی به قوانین مالیات و محاسبات آن می‌پردازد.

این بهره‌گیری از متخصص حسابداری مالیاتی، مختص کسب و کارهای بزرگ نمی‌شود و حتی کسب و کارهای کوچک هم برای رتق و فتق امور مالیاتی خود به این نوع حسابدار نیاز دارند. به این ترتیب حسابدار مالیاتی باید با قوانین و مقررات انواع مالیات آشنایی کامل داشته باشد. همچنین در حسابداری مالیاتی، آشنایی با قوانین زیر که در مورد مالیات‌های مستقیم وضع شده از اهمیت بالایی برخوردار است:

• آگاهی کامل نسبت به قوانین مالیات بر درآمد اجاره و اظهارنامه مربوط به آن
• آگاهی از نحوه تشکیل پرونده
• شناخت کامل روی تکالیف مالیاتی
• آموزش ساختار مالیات بر ارزش افزوده
• ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیات بر عملکرد
• تهیه و تنظیم اسناد و مدارک مورد نیاز سازمان‌های رسمی

چه مواردی در حسابداری مالیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرند؟

حسابدار مالیاتی باید اشراف کاملی روی قوانین و مقررات مربوط به مالیات داشته باشد. به طور کلی در حسابداری مالیاتی، موارد زیر باید بررسی شوند:

• حقوق پرسنل
• انواع دارایی‌های ثابت
• میزان هزینه و درآمد
• صورت گردش مواد اولیه و کالا
• مالیات تکمیلی
• تعدیلات سنواتی
• دفاتر مالی و تراز حساب‌ها
• صورت مالی واردات و صادرات
• بهای تمام شده کالا یا خدمات

حسابدار مالیاتی چه وظایفی دارد؟

همه شاخه‌های حسابداری وظایف مخصوص خود را در سازمان‌ها دارند. حسابداری مالیاتی هم از این قاعده مستثنی نیست. به طور کلی وظایف حسابدار مالیاتی، عبارتند از:

• انجام اقدامات لازم برای تشکیل پرونده مالیاتی
• تهیه گزارش هزینه، درآمد، بدهی، بستانکاری و… به منظور محاسبه مالیات فصلی و سالانه
• تهیه، تنظیم و ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی
• پیگیری تحریر دفاتر پلمپ شده
• رسیدگی به امور مالیات بر ارزش افزوده
• پیگیری چک‌های دریافتی و وصول نشده
• تنظیم لوایح مربوط به دفاع از پرونده مالیاتی
• تسلط کامل روی قوانین مالیاتی و معافیت‌ها
• ارائه راهکار در راستای کاهش هزینه‌های مالیاتی
• توانایی محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی

بررسی مبانی و روش‌های اصلی حسابداری مالیاتی

همانطور که اطلاع دارید، برای محاسبه مالیات شیوه‌های مختلفی وجود دارد. به همین دلیل انتخاب شیوه مناسب برای محاسبه مالیات در شرکت‌ها هم از اهمیت بالایی برخوردار است. کسب و کارها می‌توانند با بررسی برخی عوامل، مبانی و روش‌های خاصی را برای حسابداری مالیاتی انتخاب کنند. در ادامه به بررسی 3 روش اصلی در این نوع حسابداری می‌پردازیم.

روش تعهدی در حسابداری مالیاتی

یکی از شناخته‌شده‌ترین روش‌های حسابداری مالیات است که در آن به بررسی میزان هزینه و درآمد بنگاه‌های اقتصادی در زمان مبادله پول به صورت تعهدی ثبت می‌کنند.

روش نقدی در حسابداری مالیاتی

همه کسب و کارها برای بیشتر مبادلات خود از وجوه نقد بهره می‌گیرند. به همین دلیل روش نقدی مورد توجه بیشتر سازمان‌ها و کسب و کارها قرار گرفته است. در این روش کسب و کارها، مالیات، هزینه‌ها و درآمدهای نقدی خود را محاسبه می‌کنند.

روش ترکیبی در حسابداری مالیاتی

همانطور که از عنوانش پیداست، ترکیبی از روش تعهدی و نقدی محسوب می‌شود. در این روش بنگاه‌های اقتصادی از روش تعهدی برای فعالیت‌هایی، مثل موجودی کالا و از روش نقدی برای معاملات نقدی استفاده می‌کنند. با این حال خیلی مورد استقبال کسب و کارها قرار نمی‌گیرد.

آشنایی با مراحل اصلی فرایند مالیات

در کشور ما به طور کلی دو نوع مالیات مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد که هر کدام قوانین خاص خود را دارند. آشنایی با مالیات‌های مستقیم به دلیل امکان نگهداری اطلاعات مالی آنها در حسابداری مالیاتی از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین این نوع مالیات‌ها یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها محسوب می‌شوند. از طرف دیگر مالیات‌های غیرمستقیم قابلیت نگهداری حساب و اطلاعات مالی را ندارند.

فرایند وصول مالیات‌های مستقیم پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. به همین دلیل متخصص حسابداری مالیاتی باید با این فرایند آشنایی کامل داشته باشد. در ادامه به معرفی مراحل این فرایند می‌پردازیم:

1. تهیه اظهارنامه مالیاتی

 اولین قدم در فرایند وصول مالیات‌های مستقیم، تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی است. به هر حال دولت باید از این طریق به اطلاعات مالی کسب و کارها دسترسی داشته باشد. دولت بعد از بررسی اظهارنامه مالیاتی، اقدام به تعیین میزان مالیات می‌کند. همچنین عدم ارائه به موقع اظهارنامه مالیاتی، باعث تحمیل جرائم سنگین به کسب و کارها می‌شود.

2. بررسی مالیات

بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی، بررسی و تشخیص اطلاعات مالی برعهده سازمان امور مالیاتی است. حسابداری مالیاتی فقط وظیفه تهیه و ارسال اظهارنامه را برعهده دارد. بر این اساس سازمان امور مالیاتی باید تا 1 سال پس از انقضای مهلت مقرر تسلیم اظهارنامه، رسیدگی‌های لازم را انجام دهد.

3. توافق با مدیر امور مالیاتی

بعد از تشخیص و بررسی مالیات توسط سازمان امور مالیاتی، نوبت به درخواست رسیدگی مجدد می‌رسد. در این مرحله مودی مالیاتی باید تا 30 روز بعد از ابلاغ برگ تشخیص به سازمان امور مالیاتی مراجعه و مراتب درخواست رسیدگی خود را ثبت کند. این وظیفه برعهده حسابداری مالیاتی است. سازمان امور مالیاتی هم باید ظرف مدت 30 روز از درخواست رسیدگی، نتیجه نهایی را اعلام کند.

4. حل اختلاف مالیاتی

اگر رأی صادره از سوی سازمان امور مالیاتی مورد توافق مودی و سازمان قرار نگیرد، پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می‌شود. هر رأیی که در این هیأت صادر شود، قابلیت اجرا دارد. همانطور که اشاره کردیم یکی دیگر از وظایف حسابداری مالیاتی، رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی در مراجع ذی‌صلاح است. در این مورد هم وظیفه پیگیری رأی نهایی هیأت اختلاف مالیاتی برعهده حسابدار مالیاتی است.

5. قطعیت مالیات

رأی صادر شده در هیأت اختلاف به مودی و سازمان امور مالیاتی ابلاغ می‌شود. این رأی قطعی بوده و برای مودی لازم‌الاجراست. به این ترتیب نوبت به پرداخت مالیات می‌رسد.

6. پرداخت مالیات

در این مرحله مودی باید میزان تعیین شده مالیات را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. این پرداخت ممکن است از طریق چک، سفته یا به صورت نقدی انجام شود.

وضعیت آینده شغلی حسابداری مالیاتی در ایران

بازار کار حسابداری در همه شاخه‌ها نمره قبولی دارد. حسابداری مالیات هم از فرصت‌های شغلی بسیار زیادی برخوردار است. البته به شرطی که علاوه‌بر تحصیلات آکادمیک از مهارت‌های لازم برای این شغل هم برخوردار باشید. دانش‌آموختگان این رشته نرخ بیکاری بسیار کمتری نسبت به سایر رشته‌ها دارند.

مالیات مبحثی است که از گذشته وجود داشته و در آینده هم به شکل‌های دیگری وجود خواهد داشت. به همین دلیل همواره کسب و کارها با این موضوع دست و پنجه نرم خواهند کرد. با این اوصاف همیشه کسب و کارها به حسابداری مالیاتی نیاز دارند و بازار کار و آینده شغلی این رشته تضمینی است.

حسابدار مالیاتی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

برای این که به یک حسابدار مالیاتی موفق تبدیل شوید، باید ویژگی‌های لازم حسابداری مالیاتی را داشته باشید. این ویژگی‌ها و مهارت‌ها کدامند؟

• آگاهی و تسلط بالا نسبت به مسائل مربوط به صنایع مختلف
• داشتن مهارت کافی در ریاضیات
• دارای روابط عمومی قوی
• درک بالا از مسائل مربوط به حسابداری مالیاتی
• داشتن انعطاف‌پذیری بالا
• داشتن روحیه نقد‌پذیری
• برخورداری از ابتکار عمل و خلاقیت در انجام فعالیت‌ها
• اشراف کامل به قوانین مالیاتی

آموزش حسابداری مالیات در آموزشگاه حسابداری محاسبان

برای موفقیت در این شغل، باید مهارت‌های لازم را داشته باشید. این مهارت‌ها را باید در دوره‌های آموزش حسابداری یاد بگیرید. موسسات و آموزشگاه‌های زیادی اقدام به برگزاری دوره‌های آموزش حسابداری مالیات می‌کنند، اما آیا همه آموزشگاه‌ها صلاحیت لازم را دارند؟ در جواب به این سوال باید گفت که تعداد محدودی از آموزشگاه‌ها وجود دارند که دوره‌های آموزشی را به صورت استاندارد و اصولی و با بهره‌گیری از اساتید باتجربه آموزش می‌دهند. یکی از این آموزشگاه‌ها، موسسه حسابداری محاسبان است.

محاسبان که تجربه کافی در این زمینه هم دارد، دوره‌های آموزشی حسابداری مالیات را بر اساس سرفصل‌های آموزشی روز ارائه می‌دهد. محاسبان از اساتید و تیم آموزشی مجرب بهره می‌گیرد و شیوه‌های آموزسی خلاقانه‌ای ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

سخن نهایی

با توجه به اهمیت موضوع مالیات برای شرکت‌ها، حسابداری مالیاتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اگر بحث مالیات و قوانین مربوط به آن نادیده گرفته شوند، کسب و کار با جرائم و هزینه‌های سنگین مالیاتی زیادی مواجه خواهد شد. به همین دلیل بیشتر شرکت‌ها به سراغ افراد متخصص در این زمینه می‌روند.

سوالات متداول