حق ماموریت چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

در بسیاری از کارگاه‌ها باتوجه به نوع فعالیت گاهی لازم می‌شود که برخی از پرسنل جهت انجام امور مربوط به کار خود به خارج از کارگاه فرستاده شوند. درست است که شرایط این نیز جزئی از کار محسوب می‌شود اما به هرحال با شرایط عادی کاری متفاوت است به همین دلیل نامی متفاوت نیز برای آن درنظر گرفته شده است که به آن ماموریت گفته می‌شود و در قانون کار برای آن مبلغی به عنوان جبران این خدمت متفاوت با شرایط عادی کاری درنظر گرفته شده است که به این جبران خدمت حق ماموریت اطلاق می‌شود.

با درنظر گرفتن مطالب فوق متوجه می‌شویم که ماموریت و حق ماموریت، یکی از مباحث مهمی است که بسیاری از کارگران و کارفرماها با آن سر و کار دارند به همین دلیل آگاهی از قوانین مربوط به آن ضروری است. در این مطلب به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

حق ماموریت چیست؟

ماموریت یکی از صورت‌های کار فراتر از حالت عادی است که توسط کارکنان انجام می‌گردد به همین دلیل هیچ کارفرمایی نمی‌تواند کارکنان را مجبور به انجام ماموریت کند. این موضوع باید قبل از آغاز کار در قرارداد ذکر شود و یا در زمان نیاز،کارفرما با کسب توافق کارگر او را به ماموریت بفرستد. اگر این موضوع در قرارداد قید شود و طرفین توافق کامل کرده باشند، کارگر در صورت درخواست کارفرما، موظف به انجام ماموریت هستند چراکه پیش از آن موافقت خود را اعلام نموده است. البته این فعالیت خارج از سازمان محسوب می‌شود و دستمزد جداگانه‌ای دارد که حق ماموریت آن معادل با یک روز مزد ثابت شخص خواهد بود.

حق ماموریت در قانون کار

به دلیل اهمیت موضوع ماموریت و حق ماموریت، این حق کارکنان در قانون کار هم به صراحت مشخص گردیده است. بر اساس ماده ۴۶ قانون کار، برای کارگرانی که به ماموریت فرستاده می‌شوند باید مبلغ جداگانه‌ای تحت عنوان حق ماموریت محاسبه و پرداخت شود. به موجب این قانون، کارکنانی که طبق قرارداد کار به ماموریت‌های کاری خارج از محل خدمت اعزام می‌شوند، مشمول دریافت فوق‌العاده حق ماموریت قرار می‌گیرد. این مورد به صورت دستی و یا با نرم افزارهای حسابداری به راحتی قابل محاسبه است.

البته باید توجه داشت که حق ماموریت هم مانند برخی دیگر از قوانین کار، دارای شرایط و ضوابط خاصی است. پس به همین دلایل لازم است که کلیه کارکنان و کارفرمایان قبل از اقدام به توافق این موضوع در قرارداد، از این قوانین آگاهی داشته باشند.

حق ماموریت چه شرایطی باید داشته باشد؟

موضوع مهمی که در اینجا مطرح می‌شود، خروج از محل کار است. آیا هر نوع خروج از محل خدمت و فعالیت در محلی دیگر، ماموریت محسوب می‌شود؟ جواب خیر است، باید بدانید که هر نوع خروج از محل خدمت ماموریت تلقی نمی‌شود و ماموریت شرایط خاص خود را دارد. همانطور که اشاره کردیم به این شرایط و قوانین خاص در ماده ۴۶ قانون کار اشاره شده است. طبق این قانون، ماموریت باید دارای شرایط زیر باشد:

حق ماموریت به چه مواردی تعلق می‌گیرد؟

همانطور که اشاره شد، هر نوع خروج از محل خدمت را نمی‌توان ماموریت در نظر گرفت. به همین دلیل مواردی که ماموریت تلقی می‌شوند باید شرایط ماموریت که در ماده ۴۶ قانون کار هم اشاره شده است را دارا باشند. در قانون کار برای شناخت ماموریت دو مشخصه بیان شده است که کافیست یکی از آن‌ها صدق کند تا بتوان ماموریت در نظر گرفت و محاسبه و پرداخت نمود.

شرایط مذکور در قانون کار آنست که شخص 50 کیلومتر از محل کارگاه خود فاصله گرفته باشد و یا حداقل یک شب به واسطه آن ماموریت در محل ماموریت مجبور به اقامت شود. پس هروقت فقط یکی از این شرایط صدق کند، شخص مشمول دریافت حق ماموریت می‌شود. این موضوع در تبصره ۱ ماده ۴۶ قانون کار ذکر شده است که اگر کارگر یک شب در خارج از محل خدمت اقامت داشته باشد، اما کمتر از ۵۰ کیلومتر فاصله محل ماموریت با خدمت باشد، می‌تواند از مزایای فوق‌العاده حق ماموریت استفاده کند.

یکی دیگر از مواردی که در مورد حق ماموریت باید بدانید، این است که وقتی کارگر در یک روز به ۲ ماموریت مختلف برود، فقط یک ماموریت شامل قانون می‌شود و حق ماموریت به آن تعلق می‌گیرد. به این ترتیب حق ماموریت در یک روز تنها یک بار در نظر گرفته می‌شود و هر چقدر تعداد ماموریت در یک روز بیشتر شود، تاثیری در افزایش حق ماموریت ندارد.

نحوه محاسبه حق ماموریت

در ماده ۴۶ قانون کار به این موضوع اشاره شده است که مبلغ ماموریت کارکنان، نباید کمتر از حقوق مبنای روزانه یا ثابت آن‌ها کمتر باشد یعنی حداقل حق ماموریت برای اشخاص، معادل یک رو مزد ثابت روزانه می‌باشد. البته باید توجه داشت که این مبلغ، بصورت حداقلی تعیین شده است یعنی چنانچه کارفرمایی مایل بود می‌تواند بیش از این مبلغ را بابت حق ماموریت هر روز پرداخت نماید اما مجاز به پرداخت کمتر از این مبلغ نمی‌باشد. همچنین در قانون کار به این موضوع هم اشاره شده است که هزینه رفت و برگشت کارکنان برعهده کارفرماست.

بررسی مالیات حق ماموریت کارکنان

حال شاید این سوال مطرح شود که اساسا حق ماموریت شامل مالیات می‌شود؟ تا پیش از این پاسخ به این سوال بسیار ساده بود و جواب خیر را به همراه داشت اما در پایان سال 1401 و با ارائه لایحه بودجه 1402، به دلیل نگارش پر ابهام و عجیب قانون بودجه که در متن آن مطرح شده بود تمامی مزایا و فوق العاده‌های کارگران مشمول مالیات هستند، سازمان امور مالیاتی مستند به این قسمت با صدور بخشنامه‌ای اعلام نمود که از تمامی مزایا و فوق العاده‌ها مالیات حقوق دریافت خواهد نمود و حتی برای حق ماموریت نیز استثنا قائل نشد.

در این وضعیت شرایط پیچیده شد چراکه سازمان با استناد به قانون بودجه یکی از باثبات‌ترین و واضح ترین قوانین چندین ساله خود را نادیده گرفت و مطالبه مالیات حقوق بر آن را نمود. اما باز هم منطقا حق ماموریت مانند مزایای دیگری همچون ایاب و ذهاب باید مطابق با سال‌های قبل از پرداخت مالیات حقوق معاف باشند. برای این موضوع باید منتظر باشیم تا رویکرد سازمان امور مالیاتی در سال 1403 را مشاهده نماییم.

اما اگر بنابر این باشد که مانند سابق حق ماموریت از پرداخت مالیات حقوق معاف باشد، پس باید تمام مدارک و اسناد مربوط به فوق‌العاده ماموریت در محل خدمت ثبت شوند تا در زمان رسیدگی مالیاتی این اسناد توسط ممیزین مالیاتی بررسی و صحت آن‌ها تایید گردد و عملکرد کارفرما قانونی تشخیص داده شود. همچنین لازم به ذکر است که حق ماموریت مشمول بیمه و پرداخت حق بیمه نمی‌باشد.

بررسی هزینه‌ها در ماموریت

قطعا ماموریت‌هایی که کارگران برای انجام آن‌ها فرستاده می‌شوند با هزینه‌های زیادی همراه هستند. حال این سوال ایجاد می‌شود که پرداخت هزینه‌ها در حق ماموریت برعهده کدامیک از طرفین قرارداد است. احتمالا مهم‌ترین هزینه در بحث ماموریت، هزینه ایاب و ذهاب است.

برخی دیگر از هزینه‌های رایج در ماموریت، مثل هزینه اقامت هم بر عهده کارفرماست. هزینه خورد و خوراک هم با توجه به توافق کارگر با کارفرما انجام می‌شود. در برخی سازمان‌ها هزینه غذا، تماما برعهده کارفرما قرار داده می‌شود. از سوی دیگر برخی سازمان‌ها فقط یک یا دو وعده در روز را متقبل می‌شوند. برای هزینه خوراک قانون مشخصی وجود ندارد و کاملا توافقی است.

حداکثر زمان ماموریت تا چه حدی است؟

موضوع مدت زمان ماموریت اهمیت زیادی برای کارگر دارد. در واقع فردی که به ماموریت فرستاده می‌شود، باید بداند که ماموریت وی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. آیا همانطور که در مورد حق ماموریت در قانون کار صحبت شده در مورد زمان ماموریت هم شرایط خاصی وجود دارد؟

اگر کارگر توانایی انجام ماموریت‌های طولانی مدت را نداشته باشد، بهتر است قبل از عقد قرارداد این موضوع را به اطلاع کارفرما برساند. حتی می‌توان این موضوع را صراحتا در قرارداد بین کارگر و کارفرما ذکر کرد.

محاسبه حق ماموریت ساعتی

موضوع اضافه کاری در ماموریت هم اهمیت بالایی دارد. اگر کارگر در زمان ماموریت، بیش از ساعات اداری مشغول به فعالیت باشد، اضافه کاری به او تعلق می‌گیرد. حتی اگر فعالیت او در شب یا روزهای تعطیل باشد، باز هم این مبالغ به صورت اضافه بر حق ماموریت پرداخت می‌شوند.

فرمول محاسبه حق ماموریت در بخش خصوصی

همانطور که اشاره شد، محاسبه حقوق و دستمزد ماموریت طبق توافق بین کارگر و کارفرما انجام می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که نباید مبلغ حق ماموریت کمتر از حداقل مزد ثابت تعیین شده کارگر باشد. البته این امکان هم وجود دارد که مبلغ حق ماموریت بیشتر از حداقل حقوق ثابت تعیین شود، اما نباید کمتر از آن باشد. این موضوع هم باید بین کارفرما و کارگر مورد توافق قرار بگیرد. به طور کلی فرمول محاسبه مبلغ پرداختی فوق‌العاده حق ماموریت در بخش خصوصی به صورت زیر است:

به این ترتیب میزان فوق‌العاده ماموریت کارگر هم طبق حقوق و مزایا دیگر محاسبه و برای وی واریز می‌شود. باتوجه به این که هر ساله حقوق ثابت و مبنای مزد ماهانه توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود، نمی‌توان مبلغ ثابتی برای آن در نظر گرفت.

محاسبان؛ مشاور شما در خصوص قوانین مربوط به حق ماموریت

طبیعی است که همه کارگران اطلاعات کافی در خصوص قوانین مربوط به ماموریت نداشته باشند. به همین دلیل وجود یک مشاور برای پاسخگویی به سوالات و رفع ابهامات آنها ضروری است. موسسه محاسبان یکی از معتبرترین مراکز ارائه خدمات حسابداری و آموزش حقوق و دستمزد است. در این موسسه کارشناسان کاربلد و باتجربه، آماده پاسخگویی به سوالات شما در خصوص حق ماموریت و سایر قوانین مربوط به حوزه کار هستند.

جمع بندی

حق ماموریت یکی از مباحثی است که بسیاری از کارکنان با آن سر و کار دارند. ماموریت هم مثل سایر فعالیت‌های مرتبط با سازمان قوانین و ضوابط خاص خود را دارد. رفتن به ماموریت کاری وظیفه کارگر نیست و کارفرما نمی‌تواند کارگران را مجبور به انجام ماموریت کند. با این حال می‌توان این موضوع را در قرارداد قید کرد یا با توافق طرفین ماموریت انجام شود. محاسبه حق ماموریت هم باید در قرارداد ذکر شود.

کلیه هزینه‌های ماموریت، مثل ایاب و ذهاب و اقامت در محل ماموریت، باید توسط کارفرما پرداخت شود. هزینه خورد و خوراک یکی از مباحثی است که نیاز به توافق بین کارگر و کارفرما دارد. در برخی شرکت‌ها هزینه غذا برعهده کارفرماست و در برخی شرکت‌ها فقط برخی وعده‌های غذایی در طول ماموریت برعهده کارفرما خواهد بود. در مورد میزان دستمزد فوق‌العاده ماموریت هم باید گفت که فرمول مشخص و دقیقی برای آن وجود ندارد، اما به هیچ عنوان نباید این مبلغ کمتر از حقوق ثابت تعیین شده باشد.

سوالات متداول