سامانه مودیان مالیاتی چیست؟ آموزش ثبت نام در سامانه
سامانه مودیان (Taxpayer system) سامانهای است که مودیان مالیاتی مشمول از آن برای ارسال صورت حساب الکترونیکی و اتصال پایانه های فروشگاهی خود استفاده میکنند. در واقع تمام صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی ملزم به ثبت نام در سامانه مودیان هستند. مقامات دولتی دلایلی مثل ایجاد عدالت مالیاتی، کاهش شکاف طبقاتی، افزایش سهم مالیات و کاهش سهم نفت در بودجه و کنترل تورم را از دلایل ایجاد سامانه مودیان اعلام کردهاند. در این مقاله از سری مقالات آموزش مالیات به تعاریف مهم، دریافت شناسه یکتا، نکات رسیدگی به دفاتر مالیاتی و آموزش ثبت نام در سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی خواهیم پرداخت.
سامانه مالیاتی (سامانه مودیان) چیست؟
سازمان امور مالیاتی به جهت افزایش شفافیت اطلاعات مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی که از طرق مختلف از جمله صدور صورتحسابهای تقلبی یا صوری بود؛ اقدام به راه اندازی سامانه مودیان نموده است. سامانهای که تحت مدیریت سازمان در آن به هر مودی، کارپوشه ویژهای اختصاص یافته و تبادل اطلاعات میان مودیان و سازمان منحصرا از طریق آن کارپوشه انجام میشود.
برای دریافت مشاوره در رابطه با سامانه مودیان به صفحه مشاور مالیاتی مراجعه نمائید.
مؤدیان میتوانند با استفاده از هرگونه سخت افزار یا نرم افزار اعم از رایانه شخصی، پایانه فروشگاهی، سامانههای ابری یا هر وسیله دیگری که حافظه مالیاتی به آن متصل شده باشد، به سامانه مودیان متصل شوند و از طریق این سامانه اقدام به ثبت، صدور و استعلام صورتحساب الکترونیکی نمایند.
مهمترین تفاوت سامانه مودیان با سامانههای دیگر نظیر سامانه معاملات فصلی این است که طرفین معامله به صورت مستقل اقدام به ارسال اطلاعات نمیکنند. بلکه فروشنده صورتحساب و نحوه تسویه معامله و سایر جزئیات معامله را در سامانه مودیان ارسال مینماید و شخص خریدار اقدام به رویت، بررسی و تایید یا رد صورتحساب مینماید.
نکته مهم
تا زمانی که صورتحساب صحیح ارسال نشده باشد خریدار از اعتبار مالیاتی آن نمیتواند استفاده نماید.
هدف سامانه مودیان
سازمان امور مالیاتی کشور با هدف تسهیل کار مودیان مالیاتی و جلوگیری از مراجعه حضوری این افراد سامانهای را تحت عنوان سامانه مودیان کشور راه اندازی کرده است. سامانه مودیان یک سامانه برخط است و تمامی مودیان مالیاتی موظف هستند که در این سامانه ثبت نام کنند. این سامانه نقش بسزایی در جلوگیری از فرارهای مالیاتی دارد و رسیدگی به کارها را راحتتر و خطاهای پروندههای مختلف را هم کاهش داده است.
هر فرد مشمول مالیات موظف است برای ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی و اخذ شناسه یکتای حافظه مالیاتی اقدام کند. در این سامانه به هر مودی مالیاتی یک کارپوشه اختصاص داده میشود. این کارپوشه راه ارتباطی مودیان با سازمان امور مالیاتی است. مشمولین باید صورتحسابهای الکترونیک خود را مطابق فراخوانهای اعلامی قانون تسهیل تکالیف مودیان در اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان در موعدهای مشخص به سامانه مودیان، ارسال کنند. همه اشخاص حقیقی و حقوقی ملزم به ارسال صورتحساب الکترونیکی هستند.
در واقع میتوان گفت هدف از راه انداری سامانه مودیان توسط سازمان امور مالیاتی به شرح زیر می باشد:
1. جلوگیری از فرار مالیاتی
درواقع یکی از مشکلاتی که این اواخر بشدت گریبان گیر سازمان امور مالیاتی کشور شده، فرار مالیاتی افراد مختلف بوده است. این سامانه جهت ساماندهی به اینگونه مشکلات و جلوگیری از فرارهای مالیاتی مورد استفاده قرار می گیرد. فرارهای مالیاتی میتواند باعث کاهش بودجه شده و از سمتی دیگر باعث فشار بیشتر به سایر مودیان و افراد پرداخت کننده مالیات میشود. به عنوان مثال با راه اندازی سامانه مودیان امکان صدور فاکتورهای صوری وجود ندارد و همینطور از کتمان درآمد مودیان جلوگیری میکند.
برای آشنایی با گزارش فرار مالیاتی میتوانید مقاله سوت زنی مالیاتی را مطالعه کنید.
2. افزایش سرعت رسیدگی
یکی از خاصیتهای منحصر به فرد سامانه مودیان مالیاتی این است که بخاطر بهره گیری از اینترنت یک هماهنگی کامل بین بخشهای مختلف سامانه امور مالیاتی ایجاد میکند. این موضوع باعث میشود که رسیدگی ممیزان مالیاتی به قسمتهای مختلف و امور مودیان با سرعت بیشتری انجام بگیرد.
3. پاسخدهی بهتر
با راه اندازی سامانه مودیان فرآیند پاسخ دهی و بررسی صورتحسابها بهتر صورت میگیرد و دیگر نیاز به مراجعه حضوری و صرف وقت و هزینه اضافی نیست.
4. کاهش خطا
سامانه مودیان مالیاتی باعث میشود درصد خطاهای انسانی در قسمتهای مختلف (چه توسط مودی و چه توسط ممیز) به میزان قابل توجهی کاهش یابد.
5. دسترسی به اطلاعیهها
همواره یکی از بهانههای افراد بابت فرار مالیاتی نبود امکان دسترسی و بی اطلاعی نسبت به اطلاعیهها بوده است. این سامانه امکان دسترسی شما و مکاتبه مستقیم با سازمان امور مالیاتی را فراهم میکند. از سمت دیگر باعث میشود که اطلاعیهها را دریافت کنید. این کار از بهانههای واهی افراد متخلف جلوگیری میکند چون دسترسی مودیان به سامانه راحت است.
پایانه فروشگاهی چیست؟
در تعریف پایانه فروشگاهی باید اعلام نمود که رایانه، دستگاه کارتخوان (POS) یا درگاه پرداخت الکترونیک که سه قابلیت زیر را داشته باشند:
- اتصال به شبکه پرداخت بانکی
- اتصال به سامانه مودیان
- صدور صورتحساب الکترونیک
قاعدتا برای انجام این سه قابلیت شرکتهای ارائه کننده خدمات پرداخت، نظیر شاپرک باید همکاری لازم را با سازمان امور مالیاتی داشته باشند تا رسید پرداخت این دستگاهها به عنوان صورتحساب معتبر برای شخص خریدار لحاظ گردد. بنگاههای صنفی و غیرصنفی که فروش به مصرف کننده نهایی دارند، باید این سامانه را راهاندازی نمایند و صندوق فروش نمیتواند جایگزین این پایانه باشد.
حافظه مالیاتی چیست؟
در قانون، حافظه مالیاتی عبارت است از نوعی حافظه الکترونیکی برای ثبت و نگهداری اطلاعات مندرج در صورتحساب های الکترونیکی و انتقال آن به سامانه مودیان.
حافظه مالیاتی میتواند به شکل سخت افزاری یا نرم افزاری باشد. حافظه مالیاتی تحت نظارت سازمان، توسط مودی برای ثبت صورتحساب الکترونیکی مورد استفاده قرار میگیرد. هر حافظه مالیاتی باید دارای شماره شناسه یکتا باشد. شناسه یکتای حافظه مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی اختصاص داده میشود.
طی مراحل مختلف که سازمان اطلاعیهها را صادر نمود مشخص گردید منظور از حافظه، همان نرم افزارهای حسابداری است که برای صدور صورتحساب الکترونیک باید تغییرات لازم را در ساختار خود ایجاد کنند تا بتواند صورتحسابها را به سامانه مودیان ارسال کند و مورد تایید قرار گیرد. اصولاً مهمترین شرط بقا یک نرم افزار حسابداری از سال 1402 به بعد ایجاد چنین قابلیتی در آن است.
انواع صورتحساب مالیاتی
1. صورتحساب الکترونیکی مالیاتی
صورتحسابی است دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که اطلاعات مندرج در آن، در حافظه مالیاتی فروشنده ذخیره میشود. مشخصات و اقلام اطلاعاتی صورتحساب الکترونیکی، متناسب با نوع کسب و کار توسط سازمان تعیین و اعلام می شود. در مواردی که از دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه پرداخت الکترونیکی به عنوان پایانه فروشگاهی استفاده میشود، رسید یا گزارش الکترونیکی پرداخت خرید صادره در حکم صورتحساب الکترونیکی است.
صورتحساب الکتورنیکی مالیاتی دارای 3 نوع متفاوت میباشد:
نوع اول: کامل مشابه صورتحساب رسمی است که تا قبل از این هم مودیان برای قبولی اعتبار مالیات بر ارزش افزوده از آن استفاده میکردند و حاوی اطلاعات کامل از جمله اطلاعات خریدار، فروشنده، کالا یا خدمات مورد معامله، مالیات بر ارزش افزوده، تخفیف، نحوه تسویه و… است.
نوع دوم: اطلاعات فروشنده و کالا و خدمات کامل درج میشود بدون نیاز به اطلاعات خریدار؛ که مالیات بر ارزش افزوده مندرج در این صورتحساب به عنوان اعتبار مالیاتی شخص خریدار لحاظ نمیشود.
نوع سوم: رسید پرداخت صادره از دستگاه کارتخوان و درگاه الکترونیک پرداخت که مالیات بر ارزش افزوده مندرج در این صورتحساب به عنوان اعتبار مالیاتی شخص خریدار لحاظ نمیشود.
2. صورتحساب غیرالکترونیکی (صورتحساب شمس)
همانند صورتحساب الکترونیک نوع اول است با این تفاوت که فاقد شماره منحصر به فرد سامانه مودیان بوده و دارای شماره (شمس) است. این نوع صورتحساب توسط سازمان به صورت محدود و برای زمانهایی که سامانه مودیان قطع میباشد، در اختیار مؤدیان قرار میگیرد.
محدودیت صدور صورتحساب الکترونیکی مالیات
طبق قانون سامانه مودیان، هر مؤدی به هر میزان نمیتواند صورتحساب الکترونیک صادر نماید و برای آن محدودیت تعیین شده است. حد مجاز فروش در سامانه مودیان به صورت زیر تعیین میگردد:
الف: برای واحدهای جدید التأسیس و فاقد سابقه، حد مجاز فروش به میزان سه برابر معافیت موضوع ماده 101 قانون مالیات های مستقیم همان سال برای یک دوره مالیاتی میباشد.
ب: برای سایر مودیان که به عنوان کسب و کار جدید التأسیس و فاقد سابقه محسوب نمیشوند، حد مجاز فروش معادل است با سه برابر فروش اظهاری دوره مشابه سال قبل که مالیات آن به سازمان پرداخت یا ترتیب پرداخت آن داده شده است.
در صورتی که مالیات دوره مشابه سال قبل به طور کامل پرداخت نشود به نسبت آن میزان از مالیات پرداخت شده، سه برابر حد مجاز فروش برای مودیان تعیین میگردد. برای این منظور در کارپوشه (میز کار سامانه مودیان) هر مودی عدد فروش مجاز برای دوره مالیاتی جاری مشخص شده است.
افزایش حد مجاز فروش در سامانه مودیان
مودی برای افزایش حد مجاز فروش در سامانه مودیان میتواند یکی از اقدامات زیر را انجام دهد:
الف: پرداخت مالیات میزان افزایش حد مجاز مورد درخواست.
ب: ارائه تضامین کافی از قبیل سپرده بانکی، ضمنانت بانکی یا وثیقه ملکی به میزان مازاد حد مجاز فروش درخواستی پس از تایید درخواست توسط اداره امور مالیاتی مربوطه.
در صورتی که مودی به علت عدم پرداخت کل مالیات بر ارزش افزوده از حداکثر مجاز فروش استفاده نکرده باشد با پرداخت یا ترتیب پرداخت مانده بدهی مالیات دوره مشابه سال قبل، میتواند از حد مجاز فروش مذکور استفاده نماید. سازمان موظف است به محض پرداخت مالیات جهت افزایش حد مجاز فروش یا ارائه تضامین کافی به نسبت مالیات پرداخت شده یا تضمین داده شده، حد مجاز فروش مودی را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: حد مجاز فروش در سامانه مودیان
افزایش حد مجاز فروش پس از اتمام هر دوره امکان پذیر نمیباشد. افزایش حد مجاز از طریق میز کار سامانه مودیان به صورت برخط در حافظه یا حافظههای مالیاتی مودی و یا دریافت کد تخصیصی افرایش حد مجاز، جهت اعمال در حافظه مالیاتی حسب مقررات اعلامی توسط مرکز امکان پذیر میباشد.
اگر جمع مبالغ فروش کالا و خدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده صورتحساب جدید و صورتحساب های الکترونیکی قبلی در همان دوره مالیاتی بیش از حد مجاز فروش باشد، مالیات بر ارزش افزوده مبلغ فروش کالا و خدمات مازاد بر حد مجاز فروش در صورتحساب درج نشده و برای خریدار این مبلغ اعتبار محسوب نمیشود. لیکن فروشنده ملزم به پرداخت کل مالیات بر ارزش افزوده متعلقه به صورتحساب الکترونیکی میباشد.
جهت بهرهمندی خریدار از اعتبار مالیاتی صورتحساب الکترونیکی فروشنده مکلف است حد مجاز فروش خود را متناسب با میزان فروش کالا و خدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده صورتحساب افزایش داده و سپس صورتحساب الکترونیکی اصلاحی مربوطه را بر اساس مقررات اعلامی توسط مرکز حداکثر تا پایان همان دوره مالیاتی، صادر نماید.
مشمولین سامانه مودیان
کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیرصنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصلهای چهارم و پنجم، باب سوم قانون مالیات های مستقیم مصوب 1366/12/3 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، مشمول این قانون هستند. در این قانون هرگاه از واژه مودی استفاده میشود، مراد اشخاص مشمول است مگر خلاف آن تصریح شده باشد.
نحوه ثبت نام در سامانه مودیان
برای تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که اقدام به تکمیل پرونده الکترونیکی مالیات و دریافت کد اقتصادی نمودهاند به صورت خوکار ثبت نام در سامانه مودیان انجام شده است. با مراجعه به سایت درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی به نشانی https://my.tax.gov.ir و ورود نام کاربری و رمز عبور کد اقتصادی و ورود به بخش کارپوشه میتوانید میز کار سامانه مودیان را مشاهده نمایید.
نحوه دریافت شناسه یکتا
مراحل دریافت شناسه یکتا حافظه مالیاتی به شرح زیر میباشد:
- دریافت گواهی امضای دیجیتال از سایت www.gica.ir
- استخراج کلید عمومی با نصب برنامه openssl.zip
- ورود به سامانه my.tax.gov.ir
- ورود به کارپوشه (میز کار سامانه مودیان)
- ورود به پرونده
- ورود به بخش عضویت-شناسههای یکتای حافظه مالیاتی
- انتخاب گزینه توسط مودی از منو نحوه ارسال صورت حساب
- بارگذاری کلید عمومی استخراج شده در گام ۲
- تایید کد پستی و آدرس ثبت شده در سامانه مودیان
- مراحل بعد شامل تعیین شعب مرتبط با شناسه یکتا، تخصیص ابزار پرداخت به شناسه یکتا، اطلاعات حافظه مالیاتی و پایانه های فروشگاهی اختیاری میباشد و کلید مرحله بعد را بزنید.
- در مرحله آخر تایید نهایی کنید.
- سامانه اقدام به صدور شناسه یکتای مالیاتی مینماید.
- این شناسه به عنوان یکی از مولفههای اصلی در ساختار کلی شماره منحصر به فرد مالیاتی در صورت حساب های فروش استفاده خواهد شد.
نکات مهم سامانه مودیان
1. دو سامانه برای صدور صورتحساب وجود دارد: سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی
2. پایانه های فروشگاهی مختص فروش به مصرف کننده نهایی است.
3. صورتحساب خرید تایید شده در سامانه فقط به عنوان اعتبار مالیاتی تایید میگردد.
4. 30 روز مهلت برای تایید یا رد صورتحساب خرید وجود دارد و درصورت عدم واکنش تایید میگردد.
5. پس از اجرای کامل قانون، سامانه مودیان جایگزین اظهارنامه ارزش افزوده میشود.
6. صورتحسابهای خرید و فروش تایید شده در سامانه نیاز به ارسال در سامانه معاملات ندارد و درآینده این سامانه جایگزین لیست معاملات فصلی خواهد شد.
جرائم سامانه مودیان
سوالات متداول
1. آیا با راه اندازی سامانه مودیان، دفاتر مالیاتی باز هم رسیدگی خواهد شد؟
اگر مؤدی از ثبت نام در سامانه مودیان امتناع کرده باشد و یا به ترتیبی که در ماده ۹ ذکر شده، اثبات شود که در ثبت اطلاعات خود در سامانه مودیان تخلف نموده است، مامور مالیاتی حق دارد به محل فعالیت مؤدی مراجعه کرده و مطالبه دفاتر، اسناد و مدارک وی و رسیدگی به آنها را نماید. البته تا زمانی که سامانه مودیان به طور کامل راه اندازی نشود، دفاتر مالیاتی رسیدگی خواهد شد.
2. چه تخلفاتی باعث میشود دفاتر مالیاتی رسیدگی شود؟
- عدم صدور صورتحساب الکترونیکی از طریق سامانه مودیان
- کتمان فعالیت یا درآمد
- کم اظهاری یا بیش اظهاری در ثبت قیمت یا مقدار فروش
- عدم ثبت نام در سامانه مودیان
- عدم استفاده از پایانه فروشگاهی توسط خرده فروشان که با مصرف کننده نهایی معامله میکنند.
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.