قرارداد کار چیست و انواع قرارداد کار سال 1401
بیشتر افراد، استخدام در شرکت‌ها و سازمان‌ها یا بستن قرارداد با آنها را تجربه کرده‌اند. همچنین ممکن است در شرف بستن قرارداد باشند. به هرحال داشتن آگاهی در مورد این نوع قراردادها ضروری است. قرارداد کار یکی از انواع قراردادهاست که بین کارفرما و اشخاص حقیقی بسته می‌شود. در این نوع قراردادها باید همه جزئیات و شرایط کار و پرداخت دستمزد به صورت دقیق مشخص شود تا از بروز اختلاف در آینده جلوگیری به عمل بیاید.
قراردادهای کاری از نظر مدت و نوع استخدام متفاوت هستند. به همین دلیل هنگام انعقاد این قرارداد، حتما اطلاعات لازم در مورد نوع و مدت کار داشته باشید. قانون‌گذار برای آسوده خاطر کردن دو طرف، شروطی را برای قانونی کردن قراردادها تعریف کرده است. این شروط کدامند؟ در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا اطلاعات جامعی در مورد این نوع قرارداد در اختیار شما قرار دهیم.
قرارداد کار چیست؟
قرارداد کار، قراردادی است شفاهی یا کتبی که بین کارفرما و کارکنان بسته می‌شود. به موجب این قرارداد، کارگر در ازای کاری که انجام می‌دهد، مبلغی را به عنوان حق‌العمل دریافت خواهد کرد. همچنین کارفرما نیز موظف به پرداخت این مبلغ در موعد مقرر به کارگر می‌شود.
تمامی قراردادهای کاری بین دو طرف بسته می‌شوند؛ یعنی کارگر و کارفرما. طرف قرارداد کارفرما ممکن است شخص حقیقی یا حقوقی باشد، اما طرف انجام‌دهنده حتما باید یک شخص حقیقی باشد. قرارداد کار نوعی عقد غیر تشریفاتی محسوب می‌شود.
منظور از کارگر یا طرف انجام‌دهنده کار در این قرارداد، شخص حقیقی است که در قبال انجام کاری مشخص، حقوقی مشخص دریافت می‌کند. این حقوق یا دستمزد ممکن است، ساعتی، روزانه، هفتگی یا ماهانه باشد. به هر ترتیب این شخص حقیقی باید اصول کار را طبق دستور کارفرما پیش ببرد. به طور کلی به اشخاص حقیقی که برای دولت کار می‌کنند کارمند گفته می‌شود. به این ترتیب کلیه افرادی که برای شرکت‌های غیردولتی کار می‌کنند از نظر قانونی کارگر محسوب شده و تحت پوشش قانون کار قرار می‌گیرند.
ویژگی های قرارداد کار چیست؟
قرارداد کار مشخصات و ویژگی‌های زیر را دارد:
- معین بودن قرارداد
- معوض بودن قرارداد
- غیرتشریفاتی بودن قرارداد
که توضیحات را در ادامه می خوانید.
1. معین بودن قرارداد
قرارداد کار یک قرارداد معین و مشخص محسوب می‌شود. به همین دلیل برای انعقاد آن قواعد و قوانین خاصی درنظر گرفته می‌شود. کلیه این قوانین، مثل شرط داشتن عقل، بلوغ، اهلیت، صحت معاملات و … باید در هنگام عقد قرارداد رعایت شوند.
2. معوض بودن قرارداد
این قرارداد معوض محسوب می‌شود. به این معنی که کارگر در قابل انجام کاری، حقوق و دستمزد دریافت می‌کند. از طرف دیگر کارفرما هم در قبال انجام کار مشخص، حقوق و دستمزد مشخصی به کارگر می‌پردازد. کاری که کارگر انجام می‌دهد و حقوقی که کارفرما پرداخت می‌کند، عوضین قرارداد کار درنظر گرفته می‌شوند.
3. غیرتشریفاتی بودن قرارداد
برخی از قراردادها، مثل عقد نکاح، تشریفاتی بوده و برای انعقاد آن نیاز به انجام برخی فعالیت‌ها وجود دارد. با این حال قراردادهای کاری غیرتشریفاتی هستند. به این معنی که برای عقد آنها نیاز به انجام تشریفات خاصی وجود ندارد و به صورت شفاهی یا کتبی هم اعتبار قانونی دارد.
بررسی شرایط صحت قرارداد کار
بستن قرارداد با رعایت اصول و قوانین از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری می‌کند. به همین دلیل هر نوع قراردادی که بسته می‌شود، باید از نظر صحت بررسی شود. بعد از آشنایی با ویژگی‌های این نوع قرارداد، بهتر است به بررسی صحت آن بپردازیم.
قرارداد باید مشروع باشد
باتوجه به این شرط، قراردادی که فی مابین کارگر و کارفرما عقد می‌شود، باید برای انجام یک کار قانونی و مشروع باشد. برای مثال تولید و مصرف مشروبات الکلی در کشور ما غیرقانونی و غیرمشروع است. به همین دلیل عقد قرارداد در این خصوص غیرقانونی بوده و باطل می‌شود.
قرارداد باید معین باشد
به این معنی که دقیقا در قرارداد مشخص شود که کارگر چه کاری را باید انجام دهد و حدود انتظارات کارفرما تعیین شوند. از طرف دیگر دقیقا مشخص شود که کارگر چه میزان حقوقی را برای چه مقدار کاری دریافت خواهد کرد.
بررسی انواع قرارداد کار از نظر زمانی در سال 1401
قراردادهای کاری که امروزه منعقد می‌شوند، انواع مختلفی دارند. به طور کلی طبقه‌بندی‌های زیادی برای این قرارداد وجود دارد. مهم‌ترین این طبقه‌بندی‌ها، بررسی قراردادها از نظر مدت زمان آنهاست. بخش زیادی از افراد جامعه، مشغول به فعالیت در شرکت‌های دولتی یا غیردولتی هستند. با این حال انواع قرارداد در همه آنها یکسان است. در ادامه با این قراردادها بیشتر آشنا می‌شوید.
قرارداد کار دائمی یا غیرموقت
در این نوع قراردادها، تاریخ خاصی برای اتمام همکاری مشخص نمی‌شود. معمولا شرکت‌های دولتی برای عقد قرارداد با کارمندان از این قرارداد استفاده می‌کنند. این قرارداد به گونه‌ای است که حتی اگر در مفاد آن عنوان غیرموقت و دائم ذکر نشود، باز هم طبق قانون قرارداد دائمی محسوب می‌شود. به این ترتیب کارفرما به هیچ عنوان نمی‌تواند آن را انکار کند.
ماهیت کار تاثیر زیادی روی انعقاد این نوع قرارداد دارد. معمولا کارگاه‌ها یا فعالیت‌های صنعتی که به صورت مستمر مشغول به فعالیت هستند از این قرارداد استفاده می‌کنند. یکی از ویژگی‌های این قرارداد، عدم توانایی طرفین در فسخ یک‌طرفه آن است. به این ترتیب اگر یکی از طرفین قصد فسخ قرارداد را داشته باشد، باید رضایت طرف دیگر را جلب کند.
قرارداد کار موقت
این نوع قراردادها به صورت موقت بسته می‌شوند و دارای مدت زمان خاصی هستند. از این قراردادها معمولا برای استخدام افراد به صورت کوتاه مدت استفاده می‌شود و تاریخ آغاز و پایان مشخصی هم دارند. البته شایان ذکر است که کارفرماها معمولا بعد از پایان قرارداد موقت با کارگر جلسه‌ای برگزار می‌کنند تا در مورد ادامه همکاری تصمیم‌گیری شود. به این ترتیب هر دو طرف با در نظر گرفتن مزایای خود، اقدام به قطع یا ادامه همکاری می‌کنند.
یکی از شروطی که در این نوع قراردادها وجود دارد، این است که حتما قرارداد موقت به صورت کتبی باشد. چرا که ممکن است کارگر بعد از اتمام تاریخ توافق شده در قرارداد شفاهی، همچنان به کار خود ادامه دهد. در این صورت از نظر دریافت حقوق و دستمزد اضافه خود به مشکل خواهد خورد.
بررسی انواع قرارداد کار از نظر استخدام
همانطور که اشاره کردیم، اشخاص حقیقی که به استخدام دولت درمی‌آیند، کارمند و اشخاص حقیقی استخدام شده در شرکت‌های خصوصی، کارگر محسوب می‌شوند. به این ترتیب قراردادهایی که با آنها بسته می‌شود هم تا حدودی متفاوت از یکدیگر هستند. در ادامه با این دو نوع قرارداد آشنا می‌شوید.
قرارداد کار دولتی
این نوع قراردادها که خود به سه نوع پیمانی، رسمی و قراردادی تقسیم می‌شوند، برای اشخاص حقیقی است که توسط دولت استخدام می‌شوند. مقررات هرکدام از این سه نوع قرارداد با یکدیگر متفاوت است و کارمندان باید با نوع قرارداد خود آشنا باشند.
قرارداد کار خصوصی
استخدام در شرکت‌های خصوصی قوانین خاص خود را دارد. اشخاص حقیقی که به استخدام این شرکت‌ها درمی‌آیند، کارگر محسوب شده و تحت پوشش قانون کار هستند.
بررسی ضرورت انعقاد قرارداد کار
انعقاد قرارداد به صورت کتبی، سندیت بیشتری دارد. وجود این قرارداد به تعهد طرفین برای اجرای وظایف و مسئولیت‌ها کمک می‌کند. درواقع این قرارداد طرفین را ملزم به رعایت حقوق طرف مقابل می‌کند. به این ترتیب بهتر است برای انجام هرگونه فعالیت تجاری، قرارداد منعقد کنید.
یکی دیگر از الزامات وجود قرارداد، جلوگیری از سوءتفاهمات و اختلافات در آینده است. وقتی برای انجام کاری قرارداد بسته نشود، اختلافات در مورد شیوه انجام کار و میزان دریافت حقوق افزایش پیدا می‌کند. با انعقاد قرارداد از بسیاری اختلافات اساسی جلوگیری می‌شود.
بررسی پیش‌نیازهای بستن قرارداد کار
بدیهی است که برای بستن هر قراردادی، باید برخی شرایط وجود داشته باشد. انعقاد هر قراردادی نکات حقوقی خاص خود را دارد که باید رعایت شوند. طبیعی است که افراد غیرمتخصص در این زمینه آگاهی نداشته باشند. به همین دلیل بهتر است از افراد حقوق‌دان و متخخص در این زمینه مشورت بگیرند.
یکی از نیازهای اساسی هنگام بستن یک قرارداد، داشتن رضایت طرفین است. قرارداد کار هم از این قاعده مستثنی نیست و مهم‌ترین شرط آن رضایت و آگاهی کامل طرفین است. درواقع هر دو طرف قرارداد باید با اراده و رضایت کامل کلیه مفاد قرارداد را بپذیرند. البته دو عامل اشتباه و اکراه، ممکن است رضایت طرفین را زیر سوال ببرد.
اشتباه تا حدودی رایج است و ناشی از عدم‌تخصص، دانش و مهارت می‌شود. از طرف دیگر اکراه هم می‌تواند ناشی از فشار وارده از سوی دیگران برای قبول قرارداد باشد. در هر دو این حالت‌ها رضایت طرفین تحت‌اشعاع قرار می‌گیرد.
یکی دیگر از موارد مهم و پیش‌نیاز برای انعقاد قرارداد، اهلیت داشتن طرفین قرارداد کار است. درواقع دو طرف قرارداد باید صلاحیت لازم به عنوان شخصیت حقیقی یا حقوقی را داشته باشند. در صورتی که طرف قرارداد یک شخص حقوقی باشد، باید مدیر یا مدیرانی که طبق اساسنامه شرکت مربوطه، مسئولیت مجموعه را برعهده دارند انعقاد قرارداد را انجام دهند. همچنین افرادی که از نظر صحت عقلی دارای اهلیت نیستند، نباید با آنها قراردادی منعقد شود.
تعیین مدت قرارداد چگونه انجام می‌شود؟
کارفرماها باتوجه به نوع فعالیت مجموعه اقتصادی خود، اقدام به عقد قرارداد کار می‌کنند. سازمان‌های وابسته به دولت به دلیل این که فرایندهای خدماتی خود را در دراز مدت انجام می‌دهند، بیشتر از قراردادهای دائمی بهره می‌گیرند. به این ترتیب نوع فعالیت تاثیر زیادی در تعیین مدت قرارداد دارد.
گاهی اوقات کارفرما از میزان کار در هر فصل یا هر ماه آگاهی دارد. به همین دلیل ممکن است فقط قرارداد را بر اساس یک فصل یا چند ماه منعقد کند. معمولا این نوع قراردادهای موقت بین 3 ماه تا یک سال متغیر هستند. البته انعقاد این نوع قراردادها دردسرهایی هم برای کارفرما دارد. ممکن است کار بیشتر از زمان تعیین شده به طول بینجامد یا این که بعد از اتمام قرارداد فرد متخصص و ماهر دیگری برای استخدام پیدا نشود.
ذکر چه مواردی در قرارداد کار ضروری است؟
بعد از آشنایی با انواع این قرارداد، بهتر است نکاتی هم در مورد موارد مذکور در قرارداد بدانید. جزئیاتی که برای هر قراردادی وجود دارد باتوجه به نوع قرارداد متفاوت است. با این حال برخی موارد برای همه قراردادها یکسان است. در ادامه این موارد را مطرح می‌کنیم:
- مدت قرارداد
- تاریخ دقیق استخدام و انعقاد قرارداد
- میزان دقیق حقوق و دستمزد دریافتی کارگر به همراه نحوه محاسبه آن
- کلیه مقررات و قواعد مربوط به ساعات کاری
- شیوه و شرایط پرداخت حقوق
- شرایط و قواعد مربوط به روزهای تعطیل
- محل دقیق انجام کار و شرح وظایف شغل
- تمدید قرارداد
- قوانین شرکت یا سازمان محل کار
- شرایط محرمانه بودن اطلاعات و افشای آنها
- قواعد مربوط به تسویه حساب
نتیجه گیری
قراردکار بین کارفرما شخص حقیقی یا کارگر بسته می‌شود. طرف کارفرما هم می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، اما طرف کارگر فقط شخص حقیقی است. این نوع قراردادها باید مشروعیت داشته باشند. به این معنی که اگر قرارداد بابت کار در یک فعالیت غیرقانونی یا نامشروع باشد، باطل خواهد شد. همچنین طرفین قرارداد هنگام عقد آن باید اهلیت و رضایت کامل داشته باشند. قرارداد کار از نظر مدت کار به دو نوع دائمی و موقت تقسیم‌بندی می‌شوند.
سازمان‌های دولتی به دلیل طولانی بودن فرایندهای خود، معمولاً از نوع قراردادهای دائمی برای استخدام استفاده می‌کنند. این نوع قراردادها مدت زمان مشخصی برای قطع همکاری ندارند. از طرف دیگر معمولا شرکت‌های خصوصی از قراردادهای موقت استفاده می‌کنند. این نوع قراردادها دارای زمان مشخصی برای قطع همکاری هستند و ممکن است از 3 تا 12 ماه یا بیشتر هم باشند. برای اینکار می توانید از خدمات مشاوره بیمه و کار محاسبان استفاده کنید، کافیست با شماره 0314020 در تماس باشید.
دیدگاهتان را بنویسید