لایحه نویسی مالیاتی

یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین مهارت‌ها در کنار تمام مهارت‌های فنون دادرسی مالیاتی که نقش پررنگ‌تری از تمام مهارت‌های دیگر برای یک وکیل مالیاتی یا مشاور مالیاتی دارد، مهارت لایحه نویسی مالیاتی است. این مهارت به عنوان یک ابزار قدرتمند در دفاع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای نوشتن یک لایحه خوب به مهارت‌هایی مانند قدرت تحریر نگارش فارسی، استدلال، استنباط، تسلط بر قوانین و مقررات، مهارت تحلیل و واکاوی موضوع نیاز است؛ چراکه لایحه نقش بسیار مهمی در فرآیند حل اختلاف مالیاتی دارد و بهترین ابزار برای کاهش مالیات بدون عواقب آتی در تمام مراحل دادرسی است. بنابراین بهتر است مهارت لایحه نویسی مالیاتی را آموزش ببینید یا از یک مشاور یا وکیل مالیاتی مجرب و متخصص کمک بگیرید.

لایحه نویسی مالیاتی چیست؟

سازمان یا مأمور امور مالیاتی ممکن است در تشخیص و محاسبۀ مالیات، عمداً یا سهواً خطا کنند و در حق مودی اجحاف شود. به همین دلیل، قانون مالیات‌های مستقیم این اجازه را به مودی می‌دهد که به برگ تشخیص مالیات اعتراض و از حق خود دفاع کند. بنابراین برای دفاع و اعتراض باید از طرف مودی، نوشته‌ای تنظیم شود که به آن اصطلاحاً لایحه دفاعیه مالیاتی گفته می‌شود.

زمانی که مودی در جلسه با اعضای هیئت، نسبت به موضوعی دفاعیات خود را به صورت شفاهی ارائه می‌دهد، گفتمانشان فراموش می‌شود اما نوشتار کتبی مؤدی در هیئت ماندگار است و اعضای هیئت با مراجعه و مطالعه آن نسبت به درخواست مودی رأی صادر می‌کنند. از این رو، جایگاه لایحه نویسی مالیاتی در مراجع حل اختلاف مالیاتی بسیار مهم، کاربردی و اثر گذار است. 

بعضی مواقع بنابر دلایلی حضور مودی در زمان مقرر برای حضور در هیأت حل اختلاف میسر نیست، اما می‌تواند لایحه دفاعیه خود را در دبیرخانه ثبت و به هیئت ارائه کند. اعضای هیئت نیز با مطالعه لایحه مزبور نسبت به صدور رأی خود اقدام می‌کنند.

با توجه به اینکه در یک روز کاری، تعداد پرونده‌های رسیدگی شده توسط هیئت حل اختلاف بسیار زیاد است و امکان دارد هیئت مزبور در همان روز به پرونده رأی ندهد و رأی مورد نظر چندین روز بعد از دفاع صادر شود، به همین دلیل با مطالعه دوباره لایحه و یادآوری موضوع، درخواست مودی را بررسی و رأی مورد نظر خود را صادر می‌کنند.

جایگاه لایحه نویسی مالیاتی

به دلیل اینکه نقش لایحه، دفاع و توضیحاتی در مورد ادعاهای مودی جهت احقاق حق و حقوق خود است؛ اغلب در هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین جایگاه و نقش اصلی لایحه دفاعیه مالیاتی در هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی است.

تفاوت لایحه مالیاتی با سایر اوراق مالیاتی

لایحه نویسی مالیاتی با نگارش سایر اوراق مالیاتی تفاوت‌هایی دارد که به صورت جزئی در ذیل به آن‌ها پرداخته شده است.

1. تفاوت لایحه با دادخواست

در دادخواست مشخصات طرفین به عنوان خواهان و خوانده آورده شده است. در این فرم، شخصی ادعایی را نسبت به شخص دیگری مطرح می‌کند و نسبت به آن توضیحات مختصری ارائه می‌دهد. به طور مثال در خصوص سرقت خلاصه توضیحی می‌دهد. بنابراین دادخواست نقش دفاع ندارد، بلکه ادعا، درخواست یا حق خود را مکتوب اعلام می‌کند و از سیستم قضایی مطالبه می‌کند.

2. تفاوت لایحه با درخواست

به طور مثال درخواست گزارش رسیدگی موضوع ماده 237، که مودی در این درخواست از ممیز مربوطه می‌خواهد که گزارشی را که طبق آن رسیدگی منتج به درآمد مشمول مودی و مالیات پرداختی آن شده است، به آن ارائه کند. بنابراین برای دریافت چنین گزارشی نیاز به یک درخواست کتبی از ممیز مربوطه وجود دارد.

3. تفاوت لایحه با اعلام

حال اعلام را چه زمانی استفاده می‌کنیم؟ به طور مثال زمانی که یک شرکتی ثبت شد و در تاریخی که شرکت ثبت شده و فعالیتی را انجام نمی‌دهد، در این قسمت مودی تحت عنوان یک برگه اعلام به سازمان، عدم فعالیت طی تاریخ مشخص شده را اعلام می‌کند و اظهار می‌کند که فعالیت اقتصادی رخ نداده است. این صرفاً یک اعلام و با خبر کردن سازمان از وضعیت مودی است و با لایحه تفاوت دارد.

4. تفاوت لایحه با گزارش

به طور مثال همانند گزارش رسیدگی که در آن ممیز را از اتفاقات و جریاناتی که در پرونده مالیاتی مودی رخ می‌دهد، باخبر می‌کند. بنابراین گزارش خبری دربارۀ یک موضوع یا امری است که به مودی اطلاع داده می‌شود و با لایحه متفاوت است. 

5. تفاوت لایحه با اعتراض

فرم اعتراض برگه‌ای است که مودی در آن اعلام می‌کند که نسبت به موضوعی (به طور مثال مالیات حقوق / عملکرد و…) اعتراض دارد و مخالفت خود را مختصراً بنا به دلایلی اعلام می‌کند و نه دفاع از آن.

6. تفاوت لایحه با آرا صادره

به عبارت دیگر، رای نوشتاری است که آشکار کننده افکار و اندیشه انشاء کننده آن در خصوص موضوع مطروحه است. به عنوان مثال مودی در مورد مالیات عملکرد اعتراض خود را به سازمان با ارائه لایحه و حضور در هیأت همراه با دلایل و اسناد و مدارک مثبته می‌دهد. بنابراین سازمان (هیأت‌ها) در غالب یک رأی به ادعاها و دفاعیات مودی پاسخ می‌دهد.

7. تفاوت لایحه با نظر کارشناسی

به طور مثال زمانی که پرونده مؤدی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می‌شود، از هیأت، درخواست قرار کارشناسی می‌کند و تقاضای کارشناس جدید در خصوص پرونده و بررسی آن را می‌دهد که در خصوص آن رای صادر شود. بنابراین نظر کارشناسی با لایحه متفاوت است.

آیین نگارش لایحه مالیاتی

نحوهٔ تنظیم و نگارش لایحه مالیاتی با استفاده از واژگان حقوقی و کلمات درست و مؤدبانه مهم‌ترین موضوع برای نگارش لایحه مالیاتی است. برخی از نکات نوشتاری که باید در متن لایحه به آن دقت کنید را در ادامه آورده‌ایم.  

جدانویسی و سرهم‌نویسی

خط فارسی جز خط‌های پیوسته است. اصل بر‍ رعایت درست و اصولی واژه‌ها است. نوشتار درست کلمه، سر هم نوشتن زیاد کلمات از نظر زیبایی و خواندن خوانا نیست. همچنین در مواردی که بر کلمه‌ای تأیید دارند و منظور را درست منتقل نمی‌کند، جدانویسی سبب تندخوانی می‌شود.

کلماتی که به تنهایی معنای مستقلی دارد و در کنار هم، تجمیع آن دو، استقلال و معنای کلمه را عوض نمی‌کند، باید جدا نوشته شود. مانند تقسیم‌بندی، شورای عالی مالیاتی یا بعضی کلمات باید سرهم نوشته شود، مانند آنجا، آنچه، کمتر، بیگانه که در عرف ادبی و رویه ادبی در کنار هم نوشته می‌شوند.

عدم تنازل آوا بین حروف

بعضی حروف هستند که خوانده نمی‌شوند، اما نوشته می‌شوند و بعضی حروف آن شکلی که نوشته می‌شوند خوانده نمی‌شوند. در زمان تردید نسبت به دیکته کلمه به لغت‌نامه دهخدا مراجعه کنید.

واحد شمارش

واحد شمارش در لوایح بسیار کاربرد دارد. به‌عنوان مثال در پرونده مستغلات یا پرونده املاک و امثالهم از واحدهای شمارشی مانند: باب، دستگاه، قواره، دهنه و… استفاده می‌شود. باید توجه داشت که هر واحد شمارش کاربرد خاص خود را دارد و برای موارد معینی به کار می‌رود.برای مثال، در مورد مغازه‌ها باید گفت “یک باب مغازه”، نه “یک دستگاه مغازه”، و در مورد آپارتمان‌ها باید گفت “یک دستگاه آپارتمان”، نه “یک باب آپارتمان”. بنابراین در تحریر لایحه، باید دقت لازم در استفاده از واحدهای شمارشی و رعایت اصول صحیح آن‌ها صورت گیرد.

عدد نویسی و سال نگاری

در لایحه‌ای که سرتاسر مملو از تاریخ، اعداد و ارقام است، نگارش صحیح و درست اعداد بسیار اهمیت دارد. همچنین سعی کنید که اعداد را به صورت حروف در لایحه درج نکنید. اعدادی که مبلغ هستند، برای قابل فهم بودن باید با جدا‌کننده نوشته شود و در آن واحد پول کشور قید شود که به ریال است.

علاوه بر این موارد، زمانی است که نویسنده می‌خواهد رفرنس دهد، باید مبنای نگارش آن درست باشد و اعداد را به صورت ریاضی در لایحه مشخص کنند. به‌عنوان مثال، برای ارجاع به صفحات یا جلدها باید نوشت: “جلد دوم، صفحه ۱۶۰”، یا برای نوشتن اعداد درصد، می‌توان به دو صورت “۲٪” یا “دو درصد” نوشت.

املاء صحیح و درست‌نویسی

کلماتی هستند که به چندین شکل نوشته می‌شود و اگر کلمه‌ای به اشتباه ادا شود، معنای جمله را به کل تغییر می‌دهد. بنابراین در هنگام نگارش به بار معنایی کلماتی که استفاده می‌شود توجه کنید. به خصوص زمانی که از کلمات حقوقی استفاده می‌کنید.

خطاهای واژگانی و اصطلاحی

کاربرد نابه‌جای واژگان، به کلماتی گفته می‌شود که از نظر شکل، تلفظ و نوشتار مشابه هستند، اما مفاهیم آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد و نمی‌توان آن‌ها را به‌جای هم به کار برد.مانند: استعفا و استیفا (به معنای ترک کردن و منفعت بردن).

پرهیز از تکرار واژگان

در لایحه دفاعیه استفاده کردن از کلمات هم معنی، پشت سرهم و تکراری امری اشتباه است. مانند بی‌نهایت قدردان و سپاسگزارم یا ممنون و متشکرم. 

رفع ابهام

یکی از نکات مهم که در نوشتن لایحه باید به آن دقت کرد، خطاهای دستوری است؛ هم به لحاظ دستور زبان فارسی و هم اینکه باعث می شود که لایحه دفاعیه آن طور که باید معنا و مفهوم مودی را منتقل نکند. 

زمانی که یک لایحه نوشته می‌شود باید با اشراف کامل بر موضوع لایحه نوشته شود. همچنین نگارش لایحه باید شفاف، مختصر و گویا باشد و از هر‌گونه نوشتار طولانی پرهیز شود. این روند کمک می‌کند که خواننده دقیقاً همان برداشت و استنباط‌هایی داشته باشد که قصد و منظور مودی در مورد آن لایحه است.

بنابراین نویسنده لایحه وظیفه ابهام زدایی از عبارت‌های نارسا، مبهم، متناقض، نامفهوم و عامیانه را دارد که دیگران با خواندن لایحه سردرگم نشوند. 

لحن نوشتاری 

آنطور که مکالمه می‌کنیم لایحه نمی‌نویسیم. بنابراین از زبان گفتار در لایحه استفاده نباید استفاده شود. لایحهٔ ناشی از اندیشه و فکر و تخصص شخص است و به کار بردن کلمات به صورت گفتاری در آن جایی ندارد.

کلی‌گویی

کلی‌گویی باعث انحراف ذهن مخاطب از موضوع اصلی می‌شود. در لایحه نویسی مالیاتی از کلی‌گویی پرهیز کنید. در لایحه باید مطرح کردن موضوع، مسئله و خواسته با مستندات قانونی و با جزئیات توضیح داده شود. یعنی نویسنده لایحه باید به شیوه‌ای همه چیز را توضیح دهید که خواننده متوجه شود که قصد از نوشتن این موضوع چه است.  

کاربرد نادرست فعل

در انتخاب افعال دقت و حوصله به خرج دهید. همهٔ افعال را هر زمان نمی‌توان استفاده کرد، فعل آینده را در حال و حال را در آینده نمی‌توان استفاده کرد (مثال : هست با است)، افعال نشان دهندهٔ زمان‌ها هستند. بنابراین از آوردن فعل‌های مضارع در جمله‌هایی که ماضی است و کاربرد فعل‌های ماضی در جمله‌های مضارع پرهیز کنید.

حرف اضافه

حرف‌های اضافه‌ای مثل (از، در، به، برای و…) هر‌کدام نقش و کاربرد خاص خودش را دارد و نمی‌توان از آن‌ها به جای یکدیگر در جمله استفاده کرد. حروف اضافه باید در جمله متناسب با کاربرد و مفهوم استفاده شود. 

واژگان بیگانه در زبان فارسی

از آن جهت که زبان‌ها تحت تأثیر یکدیگر قرار می‌گیرند، بسیاری از کلمات که اصالتاً فارسی نیستند در گفتگوها استفاده می‌شود. بهتر است تا حد امکان از به کار بردن واژه‌های دشوار یا واژه‌های بیگانه که معادل فارسی دارد، پرهیز کنید. به خصوص در مواردی که از اصطلاحات حقوقی در لایحه استفاده می‌شود.

ویژگی‌های لایحه مالیاتی 

به لحاظ حقوقی و زبان حقوقی لایحه مالیاتی باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد. 

استفاده از قوانین در لایحه

لایحه باید مستند باشد. به طور مثال مستند به قانون مالیات‌های مستقیم، قانون مدنی، قانون برنامه پنجم توسعه و غیره است.

زمانی که ماده‌های قانونی را به لایحه‌های مالیاتی ارجاع می‌دهیم بهتر است که از اختصار استفاده نشود، رفرنس‌ها کامل نوشته شود (مثال طبق ماده ۲ قانون مدنی) و به‌خاطر اینکه در مراجع غیر‌قضایی اداری اعضای هیأت اطلاعات کمی نسبت به قوانین حقوق دارند، بهتر است زمانی که به یک ماده قانونی اشاره می‌شود، متن ماده داخل پرانتز نوشته شود.

 اگر متن بخشنامه یا قانون طولانی است در متن لایحه قید شود که بخشنامه یا قانون به پیوست شماره‌گذاری شده ارائه می‌شود و حتماً یک رونوشت از اصل بخشنامه، رأی دیوان یا ماده مربوط به قوانین ضمیمه لایحه شود.

پیوست مستندات و مدارک در لایحه 

مدارک همراه لایحه باید رسمیت و اعتبار داشته باشد. همان‌طور که برای ورود به جلسه دفاع در هیأت‌های تشخیص در لایحه اعلام می‌کنیم که شخص مدافع به عنوان مثال پرسنل شرکت با شماره پرسنلی، این یک ادعا است و برای اثبات آن علاوه بر معرفی‌نامه رسمی از سمت مودی (تایپ شده در سربرگ) باید نام وی در لیست بیمه کارگاه یا شرکت باشد. 

همچنین به همراه معرفی نامه، قرارداد پرسنلی و فیش حقوقی پرسنلی پیوست آن لایحه وجود داشته باشد. بنابراین ادعای شخص توسط مدرکی که مستند باشد اعتبار دارد و اثبات کننده حرف و ادعای شخص در مورد چیزی باشد که به حوزه مالیاتی اعلام می‌کند.

اصطلاحات و عبارات حقوقی لایحه 

سعی کنید از اصطلاحات ثقیل حقوقی کمتر استفاده کنید. چون تنها شخص حقوقی در هیأت حل اختلاف مالیاتی، نماینده بند ۲ است که دانش و اطلاعات حقوقی بیشتری از دو عضو دیگر هیأت دارد. بنابراین در هنگام نگارش از عبارات ساده‌تر و گویاتر استفاده شود.

لایحه خوب به لایحه‌ای می‌گویند که نتیجه‌بخش، تأثیر‌گذار و قابل فهم باشد. سعی کنید از کلمات و اصطلاحات حقوقی که عربی هستند در متن لایحه استفاده نکنید. مرجعی که مودی در آن اعتراض می‌کند، یک مرجع غیر‌قضایی است و امکان دارد خواننده لایحه متوجه منظور مودی نشود. 

نویسنده لایحه باید آشنا به ادبیات ورود به این حرفه و الفبای قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین آشنا به کلمات و اصطلاحات و مفاهیم کاربردی حقوقی و مالیاتی باشد. مانند شورای عالی‌مالیاتی، مودی، مفاصا، علی‌الراس و غیره که اصطلاحات حقوقی قانون مالیات‌های مستقیم هستند.

ویژگی های ظاهری لایحه

برای ویژگی‌های ظاهری لایحه بهتر است که نکات زیر را در نظر بگیرید.

جمع‌بندی

اکثر دعاوی مالیاتی بر سر میزان مالیات تشخیص داده شده است. اعتراضات موجود باید از طریق تنظیم یک لایحه مالیاتی به مراجع قانونی ارائه شود. یک لایحه دفاعیه مالیاتی خوب، بهترین راه برای احقاق حقوق شما به عنوان مودی مالیاتی است، به شرطی که راه و رسم آن را به‌خوبی بدانید. 

در صورتی که نیاز به لایحه دفاعیه دارید و از قوانین اطلاعات چندانی ندارید، بهترین راه دریافت مشاوره مالیاتی از محاسبان است. مشاوران مالیاتی محاسبان از خبره‌ترین و با تجربه‌ترین افراد در این زمینه هستند که به شما کمک می‌کنند مالیات کم‌تری پرداخت کنید و از حق و حقوق خود در سازمان امور مالیاتی دفاع کنید.  

سوالات متداول