مالیات حقوق چیست؟ نحوه محاسبه مالیات حقوق 1401

وقتی شخص حقیقی به استخدام کارفرما درمی‌آید و در ازای فعالیت مشخص حقوق دریافت می‌کند، مالیات شامل این حقوق دریافتی می‌شود که به مالیات حقوق معروف است. یکی از دغدغه‌های بیشتر کارفرماها و حقوق‌بگیران، مالیات حقوق و نحوه پرداخت آن است. این نوع مالیات شرایط و قوانین مربوط به خود را دارد که از طرف کارفرماها لازم‌الاجراست. از این رو کارفرماها را ذکر کردیم که مسئولیت پرداخت این مالیات برعهده آنهاست. با این اوصاف حقوق‌بگیران چه وظیفه‌ای در قبال این مالیات دارند؟ عدم‌پرداخت یا تاخیر در پرداخت این نوع مالیات چه عواقبی دارد؟ در این مطلب قصد داریم از زوایای مختلف به بحث مالیات حقوق بپردازیم. با ما همراه باشید.

با مفهوم مالیات حقوق بیشتر آشنا شوید

همانطور که اطلاع دارید، مالیات به طور کلی به دو دسته مالیات مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. مالیات بر درآمد، یکی از معروف‌ترین مالیات‌های مستقیم است. مالیات حقوق هم یکی از انواع مالیات بر درآمد است که به اقشار اصطلاحا حقوق‌بگیر تعلق می‌گیرد. حقوق‌بگیران در زمره اشخاص حقیقی قرار می‌گیرند. این افراد باید مالیات درآمد حاصله خود را به دولت پرداخت کنند.

در فصل سوم قانون مالیات‌های مستقیم به موضوع مالیات حقوق پرداخته شده است. بر اساس ماده 82 این قانون، «هرگونه درآمدی که شخص حقیقی در ازای خدمت به شخصی دیگر دریافت می‌کند، مشمول مالیات می‌شود. فرقی نمی‌کند این درآمد تحصیل شده به صورت نقد یا غیرنقد باشد.»

طبق قانون فوق هر شخص حقیقی که از شخصی دیگر حقوق و دستمزد دریافت می‌کند، باید مالیات حقوق پرداخت کند. البته وظیفه کسر و پرداخت این مالیات از حساب حقوق‌بگیران، کارفرماها هستند. کارفرما باید میزان مالیات هر شخص حقیقی را محاسبه و از حقوق وی کم کند. در واقع طرف حساب پرداخت مالیات، کارفرما محسوب می‌شود نه حقوق‌بگیر.

دلیل این که حقوق‌بگیران از نحوه و زمان پرداخت مالیات حقوق خبر ندارند، همین موضوع است. به این ترتیب در اینجا با نوعی مالیات تکلیفی هم روبرو هستیم. مالیات تکلیفی نوعی مالیات است که وظیفه پرداخت آن برعهده فردی دیگر به غیر از مودی است.

مالیات حقوق چگونه محاسبه می‌شود؟

مساله نرخ مالیات همواره یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های مودیان محسوب می‌شود. این نرخ هر ساله و با توجه به بخشنامه‌های مختلف، دست خوش تغییر می‌شود. به همین دلیل همه مشمولان مالیاتی، منتظر اعلام بخشنامه‌های جدید سازمان‌های مربوطه هستند. نرخ مالیات حقوق به دلیل این که در مورد قشر کارگر و کارمند است که از طبقه ضعیف و متوسط جامعه محسوب می‌شوند از اهمیت دوچندان برخوردار است.

نمایندگان کارگران باید سطح درآمد، تورم و شرایط اقتصادی را در این نرخ لحاظ کنند تا کارگران و حقوق‌بگیران متضرر نشوند. این موضوع بستگی به نظر کمیسیون تعیین مالیات دارد. نتیجه این کمیسیون الزامات قانونی را برای کارفرماها در پی خواهد داشت. چرا که مسئولیت محاسبه و پرداخت مالیات حقوق برعهده کارفرما است.

میزان مالیات حقوق کارمندان در سال 1401 چقدر است؟

وقتی صحبت از کارمندان می‌شود، منظور همه حقوق‌بگیران ازجمله کارگران هم هست. نرخ مالیات کارگران و کارمندان به صورت یکسان تعیین می‌شود. این نرخ بستگی به میزان درآمد یا حقوق کارکنان بستگی دارد. البته میزان حقوقی که معاف از مالیات است باید محاسبه شود. برای مثال حداکثر حقوق معاف از مالیات برای سال 1401، 5 میلیون و 600 هزار تومان در نظر گرفته شده است.

بعد از تعیین میزان حقوق معاف از مالیات، نوبت به تعیین نرخ مالیات حقوق به صورت پله‌ای می‌رسد. به این ترتیب هر کارمندی که حقوق بالاتری داشته باشد، مالیات حقوق بالاتری هم پرداخت خواهد کرد. این میزان مالیات، عبارتند از:

• بین 0 تا 5 میلیون و 600 هزار تومان = 0 درصد مالیات
• بین 5 میلیون و 600 هزار تومان تا 15 میلیون تومان = 10 درصد مالیات
• بین 15 میلیون تومان تا 25 میلیون تومان = 15 درصد مالیات
• بین 25 میلیون تومان تا 35 میلیون تومان = 20 درصد مالیات
• از 35 میلیون تومان به بالا = 30 درصد مالیات

بررسی وضعیت مالیات اضافه‌کاری

همانطور که تا اینجا متوجه شدید، اشخاص حقیقی باید بابت حقوق دریافتی ماهانه خود، مالیات پرداخت کنند. با این حال آیا مالیات حقوق، شامل اضافه کاری هم می‌شود؟ طبق تعریف قانون مالیات بر حقوق، هرگونه حق‌الزحمه‌ای که از کارفرما در قبال انجام کاری دریافت می‌شود، مشمول این مالیات است. به این ترتیب اضافه کاری جزو درآمد فرد محسوب می‌شود و باید مالیات آن را پرداخت کند.

ممکن است در برخی مشاغل، علاوه‌بر حقوق و دستمزد عادی، کارانه هم پرداخت شود. توجه داشته باشید که کارانه هم مثل اضافه‌کاری، مشمول مالیات حقوق می‌شود. به این ترتیب مجموع دریافتی‌های شخص حقیقی از کارفرما، شامل این قانون می‌شوند.

بررسی مالیات حقوق بازنشستگان

طبق ماده 91 قانون مالیات‌های مستقیم، برخی درآمدها معاف از مالیات حقوق هستند. این معافیت های مالیاتی در چند بند ذکر شده‌اند که یکی از آنها متعلق به حقوق بازنشستگی است. بر اساس این قانون، حقوق بازنشستگی، پایان خدمت، بازخرید خدمت، خسارت اخراج و … معاف از پرداخت مالیات حقوق هستند.

به این ترتیب حقوق بازنشستگان بیمه تامین اجتماعی هم از پرداخت این نوع مالیات معاف می‌شود. توجه داشته باشید که این معافیت، شامل همه درآمدهای بازنشستگی شخص می‌شوند.

آشنایی با مهم‌ترین موارد معاف از مالیات حقوق

همانطور که اشاره کردیم در ماده 91 قانون مالیات‌های مستقیم به موضوع معافیت‌های مالیات بر حقوق اشاره شده است. مواردی که شامل معافیت از مالیات حقوق می‌شوند در 13 عنوان تعیین شده‌اند. این 13 عنوان عبارتند از:

1. کلیه روسا و اعضای ماموریت‌های سیاسی خارجی در ایران و روسا و اعضای هیئت‌های نمایندگی کشورهای خارجی که در ایران کسب درآمد می‌کنند.
2. کارشناس خارجی که به درخواست دولت جمهوری اسلامی، عازم ایران می‌شوند و در مسائل اقتصادی، علمی، فرهنگی و … کمک می‌کنند.
3. روسا و هیئت ماموریت‌های خارجی در ایران نسبت به درآمدی که دارند معاف از مالیات حقوق هستند.
4. حقوق دریافتی کارمندان کنسولگری‌ها، سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور.
5. حقوق بازنشستگی، پایان خدمت، مستمری، وظیفه، بازخرید خدمت، اخراج و … شامل معافیت از پرداخت مالیات حقوق می‌شوند.
6. مسکن یا خانه‌های سازمانی که خارج از محل کار به کارمندان تعلق می‌گیرد.
7. کلیه هزینه‌های مربوط به فوق‌العاده سفرهای کاری که به شغل مرتبط می‌شوند.
8. عیدی سالانه یا پاداش آخر سال
9. وجوهی که از بیمه برای جبران خسارت بدنی و معالجه دریافت می‌شود.
10. وجوه و هزینه‌هایی که کارفرما در قبال معالجه کارکنان خود متقبل می‌شود.
11. کلیه خانه‌های سازمانی که طق قانون به ماموران کشوری داده شده است.
12. درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
13. مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان

مالیات حقوق کارمندان دولتی و غیردولتی چه تفاوتی با هم دارند؟

شاید این شائبه وجود داشته باشد که در محاسبه میزان مالیات بر حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی فرقی وجود دارد. برای بررسی این شائبه، بهتر است بار دیگر به قانون مالیات حقوق مراجعه کنیم. طبق قانون مالیات‌های مستقیم «شخص حقیقی که برای فردی دیگر، چه حقیقی و چه حقوقی، کار می‌کند و در قبال آن دستمزد دریافت می‌کند، مشمول مالیات حقوق می‌شود»

پرواضح است که در تعریف فوق، خبری از کارکنان دولتی یا غیردولتی نیست. به این معنی که این قانون به صورت کلی بیان شده و شامل همه کارکنان دولتی و غیردولتی می‌شود. به این ترتیب همه کارکنان موظف به پرداخت این مالیات هستند.

بررسی وظایف کارفرما در قبال پرداخت مالیات حقوق

نکته مهم این نوع مالیات، تکلیفی بودن آن است. به این معنی که پرداخت آن برعهده مودی نیست. پرداخت مالیات حقوق طبق قانون برعهده کارفرما گذاشته شده است. در واقع کارفرما مسئول مستقیم محاسبه و پرداخت این مالیات محسوب می‌شود؛ بنابراین هیچ مسئولیتی متوجه کارکنان نخواهد شد. کارفرماها موظف هستند بعد از محاسبه دقیق میزان مالیات کارکنان، آن را از حساب کارکنان کم کنند و در پایان ماه به سازمان مالیات پرداخت کنند.

در صورتی که هر کدام از کارفرمایان در پرداخت مالیات حقوق قصور کند، مشمول جرائم سنگینی می‌شود. به همین دلیل معمولا کارفرماها در موعد مقرر اقدام به پرداخت این مالیات می‌کنند.

بررسی جرائم عدم‌پرداخت مالیات حقوق

این موضوع بیشتر مورد پرسش کارفرماها قرار می‌گیرد. موضوع جریمه عدم‌پرداخت مالیات بر حقوق در ماده 90 قانون مالیات‌های مستقیم اشاره شده است. طبق این ماده «چنانچه پرداخت‌کنندگان مالیات حقوق اقدام به پرداخت این مالیات نکنند یا این که کمتر از مبلغ واقعی واریز نمایند، مشمول جریمه خواهند شد».

سازمان مالیات مکلف است تا اشخاصی را که اقدام به محاسبه و پرداخت مالیات حقوق نمی‌کنند شناسایی کرده و جرائم مالیاتی را اعمال کند. اگر کارفرما فهرست حقوق کارکنان را به سازمان امور مالیاتی ارسال نکند، مشمول جریمه 2 درصد حقوق پرداختی می‌شود. با این حال اگر اقدام به پرداخت مالیات حقوق نکند، مشمول جریمه 10 درصدی مالیات پرداخت نشده خواهد شد.

نکات مهمی که باید در مورد مالیات حقوق بدانید

بعد از آشنایی با کلیات مالیات بر حقوق و نحوه پرداخت آن، بهتر است نکاتی را هم راجع به قوانین این مالیات بدانید. در ادامه به بررسی این نکات می‌پردازیم:

• تمامی اطلاعات مربوط به حقوق کارکنان باید در سامانه gov.ir ثبت شود
• کلیه بخشنامه‌های مرتبط با مالیات حقوق، توسط سازمان امور مالیاتی و در ابتدای سال به کارفرمایان ابلاغ می‌شود
• حقوق جانبازان و آزادگان جمهوری اسلامی ایران معاف از مالیات هستند
• ممکن است برنامه‌ها و سیاست‌های اقتصادی دولت روی میزان مالیات حقوق تاثیرگذار باشد

نحوه ارسال فایل مالیات حقوق

همانطور که می‌دانید در راستای تحقق دولت الکترونیک، امکان ارسال الکترونیکی مدارک مربوط به مالیات هم فراهم شده است. به همین دلیل باید کارفرماها لیست مالیات حقوق کارکنان خود را در سامانه salary.tax.gov.ir بارگذاری کنند.

زمان و مهلت ارسال لیست حقوق چگونه است؟ کارفرمایان مکلفند تا لیست مالیات حقوق کارکنان خود را محاسبه و تا پایان ماه بعد تسلیم سازمان امور مالیاتی کنند. به این ترتیب اگر پرداخت این مالیات بعد از مهلت مقرر انجام شود، مشمول جریمه خواهد شد. به طور دقیق‌تر مهلت پرداخت مالیات حقوق تا آخرین روز ماه بعدی است.

مالیات حقوق مناطق آزاد چگونه است؟

کلیه پارک‌های علم و فناوری و مناطق آزاد تا سال گذشته، مشمول معافیت‌های مالیات بر حقوق می‌شدند. با این حال دیوان اداری، سال گذشته رای به منتفی شدن این معافیت‌ها داد. به این ترتیب کلیه حقوق پرداختی کارکنان مناطق ازاد تجاری-صنعتی، مشمول مالیات حقوق می‌شوند. همچنین کلیه کارکنان مشغول در پارک‌های علم و فناوری هم باید مالیات بر حقوق خود را پرداخت کنند. با این اوصاف قوانین مربوط به مالیات حقوق، برای کلیه کارکنان مناطق آزاد و پارک‌های علم و فناوری هم لازم‌الاجراست.

نکته مهم: حقوق کارکنان شاغل در مناطق محروم یا کمتر توسعه‌یافته، 50 درصد مشمول معافیت مالیات حقوق می‌شد. این معافیت‌ها طبق فهرست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور انجام می‌شوند.

موسسه محاسبان؛ مشاور شما در بحث مالیات حقوق

طبیعی است که اشخاص حقیقی و حقوقی از زیر و بم مسائل حقوقی و قانونی مربوط به انواع مالیات سررشته نداشته باشند. به همین دلیل ممکن است با مشکلات زیادی در این زمینه دست و پنجه نرم کنند. اگر شما هم سوالات و ابهامات زیادی در خصوص قوانین مربوط به مالیات حقوق دارید، بهتر است از مشاوران کاربلد و متخصص کمک بگیرید. موسسه محاسبان با در اختیار داشتن متخصصان، اساتید خبره و کارشناسان زبده، آماده پاسخگویی به شما عزیزان در خصوص مالیات حقوق و برگزاری دوره های آموزش مالیات برای شما کارفرماها و مدیران مالی می‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در محاسبان ارتباط برقرار کنید.

کلام پایانی

مالیات حقوق یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است که پرداخت آن برعهده کارفرماست. از این منظر که پرداخت این مالیات برعهده شخصی به غیر از مودی است، جزو مالیات تکلیفی هم قرار می‌گیرد. به هر حال در قانون مالیات‌های مستقیم به این موضوع اشاره شده است. بر این اساس کلیه اشخاص حقیقی که برای شخصی دیگر کار کرده و دستمزد دریافت می‌کنند، مشمول مالیات حقوق هستند. کارفرمایان موظفند در پایان هر ماه میزان مالیات کارکنان را از حقوق آنها کسر و به سازمان مالیات پرداخت کنند.

در صورتی که کارفرما به هر دلیلی از انجام این کار سر باز بزند، مشمول جریمه خواهد شد. البته در قانون معافیت‌هایی هم برای مالیات حقوق در نظر گرفته شده است که مهم‌ترین آن معافیت حداقل حقوق دریافتی معادل 5 میلیون و 600 هزار تومان است.

سوالات متداول

مالیات حقوق به چه کسانی تعلق می گیرد؟

طبق قانون فوق هر شخص حقیقی که از شخصی دیگر حقوق و دستمزد دریافت می‌کند، باید مالیات حقوق پرداخت کند.

مالیات حقوق چقدر است؟

برای مثال حداکثر حقوق معاف از مالیات برای سال 1401، 5 میلیون و 600 هزار تومان در نظر گرفته شده است. اما برای مشاهده میزان دقیق آن کلیک کنید.