محاسبه حقوق و دستمزد

محاسبه حقوق و دستمزد یکی از همیشگی‌ترین دغدغه‌های همه اقشار جامعه چه در مقام کارفرما و چه در مقام کارگر بوده است. کارگران همیشه دغدغه‌ی محاسبه درست حقوق را دارند چرا که کمترین مبالغ نیز در روزگار اقتصادی فعلی جامعه بسیار برای این قشر با اهمیت است.

از طرف دیگر کارفرمایان نیز با توجه به چندین مورد از جمله اخلاقیات، وجدان و البته موارد قانونی مربوط به ارگان‌های مختلفی همچون اداره کار، سازمان تامین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی حساسیت زیادی بر محاسبه درست، دقیق و قانونی حقوق کارگران خود پیدا کرده‌اند. در این مقاله از سری مقالات آموزش حقوق و دستمزد قصد داریم تا با یکدیگر برخی از آیتم‌های مهم را بررسی کنیم تا به چگونگی محاسبات دقیق حقوق و دستمزد مسلط شویم.

فایل اکسل محاسبه حقوق و دستمزد

فرمول محاسبه حقوق و دستمزد

محاسبه حقوق و دستمزد همیشه بدین صوت است که باید برای محاسبه حقوق ناخالص، حقوق پایه و مزایا را با یکدیگر جمع کرده و پس از کسر معافیت‌ها برای هر یک از موارد بیمه و مالیات، این کسورات قانونی را محاسبه و کسر می‌نماییم تا به حقوق خالص یا همان حقوق پرداختنی برسیم.

مینی بوک حقوق و دستمزد

معرفی آیتم های محاسبه حقوق و دستمزد

محاسبه حقوق و دستمزد، مشمول آیتم‌های مختلفی می‌شود که چنانچه بتوانیم هرکدام از آن‌ها را به درستی بشناسیم، می‌توانیم محاسبات دقیق‌تر و مطابق با قانون را انجام دهیم. در ادامه با مفاهیم این آیتم‌ها آشنا می‌شویم.

حقوق پایه

در محاسبه حقوق و دستمزد، حقوق پایه به مبلغی گفته می‌شود که با دستمزد روزانه محاسبه می‌شود. نحوه تعیین دستمزد روزانه بدین صورت است که با توافق بین کارگر و کارفرما مشخص می‌گردد اما باید شرایطی را نیز برای آن درنظر گرفت.

حقوق پایه را می‌توان از ضرب تعداد روزهای کارکرد در جمع دستمزد روزانه و پایه سنوات بدست آورد.
حقوق پایه = روزهای کارکرد × (پایه سنوات + دستمزد روزانه)

پایه سنوات

پایه سنوات مبلغی است که به اشخاص دارای سابقه در هر کارگاه می‌بایست پرداخت شود. بدین صورت که هرچه سابقه کارگر در همان کارگاه بیشتر باشد، باید مبلغ پایه سنوات بیشتری نیز به فرد پرداخت شود. مبلغ پایه سنوات نیز هرساله توسط شورای عالی کار برای سال بعد مشخص و اعلام می‌گردد. معمولا می‌توان پایه سنوات را در بطن دستمزد روزانه نیز محاسبه و لحاظ نمود.

پایه سنوات برای سال 1403 با افزایشی روبرو نبود و به مانند سال قبل، روزانه 70,000 ریال در نظر گرفته شد.

مزایا

برای معرفی مزایا بهتر است در ابتدا بتوانیم آن‌ها را دسته‌بندی نماییم. دسته بندی مزایا معمولا بدین صورت انجام می‌گیرد که در ابتدا آن‌ها را به دو دسته قانونی و اختیاری تقسیم می‌کنیم. مزایای قانونی مزایایی هستند که در قانون به الزام پرداخت آن‌ها اشاره شده است اما مزایای اختیاری الزامی به پرداخت نداشته و صرفا با توافق کارگر و کارفرما تعیین می‌شوند.

در مرحله بعد هرکدام از دسته‌بندی این مزایا به دو دسته مستمر و غیرمستمر تقسیم می‌شوند. مزایای مستمر مزایایی هستند که هرماهه پرداخت می‌شوند در صورتی که مزایای غیرمستمر ممکن است در یک ماه پرداخت و در ماه دیگری مشمول پرداخت قرار نگیرند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با مزایای مستمر قانونی که مرتبط با محاسبه حقوق و دستمزد پایه قانون کار است آشنا نماییم.

حق مسکن

یکی از مزایای قانونی مستمر است و به مبلغی گفته می‌شود که به عنوان یک کمک هزینه به همه کارگران مشمول قانون کار باید پرداخت گردد. پرداخت این مبلغ شرطی نداشته و به همه کارگران تعلق می‌گیرد. مبلغ آن در جلسه شورای عالی کار مشخص می‌شود اما تنها همین مورد می‌بایست به تصویب هیئت وزیران نیز برسد تا قابلیت اجرا داشته باشد.

حق بن کارگری (حق بن و خواروبار)

یکی دیگر از آیتم‌های حقوق و دستمزد که در دسته بندی مزایای مستمر و قانونی قرار می‌گیرد حق بن و خواروبار یا حق بن کارگری است. این عنوان از مزایا نیز در جلسه شورای عالی کار مطرح و به تصویب می‌رسد. این مزیت دیگر نیازی به تصویب هیئت وزیران نداشته و با مشخص شدن در شورای عالی کار، برای کلیه کارگران لازم الاجرا و قابل پرداخت می‌باشد.

حق اولاد

حق اولاد یکی از دسته بندی مزایای قانونی و مستمر است که البته با مزایای معرفی شده قبلی یک تفاوت اساسی دارد. در مورد حق مسکن و حق بن، این موارد مشمول همه شده و باید برای همه پرداخت شود. در صورتی که برای پرداخت حق اولاد باید کارگر دارای دو شرط اساسی باشد.

اول آنکه باید دارای سابقه بیمه حداقل 720 روزه باشد. البته این سابقه باید به صورت بیمه اجباری بوده و بیمه اختیاری برای سابقه این مدت قابل محاسبه نمی‌باشد. در لایحه جدید پیشنهادی و با توجه به سیاست‌های فرزندآوری، ممکن است این مدت از 720 روز به تنها 30 روز تقلیل یابد تا افراد سریعتر مشمول دریافت حق اولاد شده و یک مشوق هرچند کوچک برای فرزندآوری باشد.

شرط دوم آنست که کارگر باید دارای فرزند زیر 18 سال و یا مشغول به تحصیل و یا دارای معلولیت باشد. لازم به ذکر است که برای مشمولیت کارگر جهت پرداخت حق اولاد، باید هر دو شرط همزمان صادق باشد. چنانچه هر دو شرط همزمان صدق نماید، به ازای هر فرزند معادل 3 روز حقوق حداقل اداره کار باید پرداخت شود.

حق تاهل

حق تاهل یکی از مزایای جدید در حقوق و دستمزد بخش خصوصی است. این عنوان تا پیش از این برای بخش دولتی وجود داشت که از آن به عنوان حق عائله‌مندی نیز نام برده می‌شد اما در بخش خصوصی وجود نداشت.

از سال 1403 یک آیتم جدید حقوق و دستمزد تحت عنوان حق تاهل برای بخش خصوصی نیز به تصویب رسید که لازمه پرداخت آن تنها متاهل بودن کارگر می‌باشد و تفاوتی بین بانوان و مردان نیز وجود ندارد. حق تاهل در سال 1403، مبلغ 5,000,000 ریال در نظر گرفته شد.

نحوه محاسبه حقوق و دستمزد 1403

در قسمت قبل، موارد و آیتم‌های دخیل در محاسبه حقوق و دستمزد معرفی شدند که در این بخش قصد داریم به نحوه محاسبه حقوق و دستمزد 1403 بپردازیم.

مثال محاسبه حقوق و دستمزد 1403

یعنی با مبالغ فوق چنانچه کارگر متاهلی با یک فرزند و با یک سال سابقه کار در کارگاهی مشغول به کار باشد، می‌بایست حداقل حقوق توافقی در یک ماه 30 روزه برای او به شرح زیر تعیین گردد: