هزینه های قابل قبول مالیاتی؛ ماده 147 و 148 قانون مالیات‌های مستقیم

تمام شرکت‌ها برای اینکه به سود برسند، باید ابتدا هزینه‌ کنند. در کنار این هزینه‌ها هم باید مالیات آن را پرداخت کنند. به همین دلیل هم فصلی از قانون مالیا‌ت‌های مستقیم به هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی اختصاص دارد. مفهوم هزینه های قابل قبول مالیاتی برای همه افراد، چه اشخاص حقیقی و چه اشخاص حقوقی که کسب‌وکاری دارند، کاربرد دارد. زیرا هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی از درآمد مودیان مالیاتی کسر می‌شود.

ما در این مقاله پله پله ذهنتان را برای یادگیری این موضوع آماده می‌کنیم. به این صورت که ابتدا درباره اهمیت هزینه های قابل قبول مالیاتی صحبت می‌کنیم. بعد اصطلاحات مرتبط و سپس مالیات را تعریف می‌کنیم و در نهایت وقتی ذهنتان نرم شد، هزینه‌های قابل قبول مالیاتی را یاد می‌گیریم. در این مقاله این موضوع را با انواع مثال یاد خواهید گرفت و اطلاعات خوبی در رابطه با هزینه قابل قبول مالیاتی دستگیرتان می‌شود.

اهمیت اطلاع از هزینه های قابل قبول مالیاتی

چون زمانی که درباره قوانین وضع شده درباره هزینه های قابل قبول مالیاتی بدانید و با درآمد و مالیاتی که سازمان امور مالیاتی تعیین می‌کند کنار هم قرار دهید، اگر مالیات ناعادلانه‌ای برایتان در نظر گرفته شود، آگاه هستید و می‌توانید از حق خود دفاع کنید. حالا قبل از اینکه هزینه های قابل قبول مالیاتی را تعریف کنیم، لازم است که درباره تعریف مالیات و اصطلاحات مرتبط با هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی را یاد بگیریم و کم کم موضوع را باز کنیم. 

هزینه های قابل قبول مالیاتی از دیدگاه قانون مالیاتهای مستقیم

به جهت درک اینکه چه مخارجی از دیدگاه قانون، هزینه محسوب می‌شود و باید دارای چه شرایطی باشد تا این هزینه‌ها مورد قبول واقع شود، بهتر است که ابتدا به تعریف مالیات و نقش سازمان امور مالیاتی در تعیین میزان مالیات بپردازیم تا به یک دید کلی در خصوص هزینه‌ها دست پیدا کنیم.

تعریف مالیات

برای مالیات در کتاب‌های مختلف تعاریف متفاوتی بیان شده است؛ اما بهترین تعریفی که می‌توان از مالیات با توجه به مجموعه قوانین مالیاتی ارائه کرد، تعریف زیر است: مالیات، سهم سود مشارکت دولت در منافع اقتصادی یک ملت است که در این بین، آورده دولت عبارت است از امنیت، حفظ تمامیت ارضی، آموزش برقراری عدالت و…

حالا جدای از تعریف مالیات لازم است با اصطلاحات هزینه، مخارج، دارایی و زیان آشنا شوید تا وقتی به تعریف هزینه های قابل قبول مالیاتی می‌رسیم، همه چیز در ذهنتان شفاف باشد.

اصطلاحات مرتبط با هزینه های قابل قبول مالیاتی

جایی در قانون مالیات‌ها واژه هزینه تعریف نشده است ولیکن در مورد هزینه های قابل قبول مالیاتی و مصداق‌هایش صحبت شده است. ما برای تعریف هزینه به استانداردهای حسابداری مراجعه می‌نماییم.

تعریف هزینه

به مجموع مخارج اقتصادی که یک کسب و کار در طول عملیات خود برای کسب درآمد متحمل می‌شود هزینه گفته می‌شود. مانند هزینه تعمیر ماشین‌آلات یا تعمیرات جزئی ساختمان، ابزار آلات کار با عمر مفید کمتر از یک سال.

مخارج

دارایی

 به مخارجی که انتظار ایجاد منافع در آینده برای آن‌ها وجود دارد و تحت کنترل واحد تجاری هستند، دارایی گفته می‌شود. بنابراین هرگاه این دو شرط وجود داشت، مخارج را تحت عنوان دارایی ثبت می‌نمائیم؛ البته دارایی اشکال مختلفی دارد مانند: وجه‌نقد، موجودی کالا، حساب‌های دریافتنی، پیش‌پرداخت‌ها یا خرید ماشین‌آلات یا تعمیرات اساسی ساختمان، ابزار آلات کار با عمر مفید بیشتر از یک سال، بهره بانکی جهت خرید دارایی ثابت.  اگر در مثال قبل اعلام شود که مبلغ ۱۰۰ هزار تومان بابت خرید ساعت بوده است، چون این خرج انجام شده در آینده نیز به شخص منفعت می‌رساند، جزء دارایی‌های وی محسوب می‌شود.

زیان

هزینه های قابل قبول مالیاتی چیست؟

به زبان ساده شرکت‌ها برای اداره امور و انجام دادن فعالیت‌های خود مجبور هستند مخارجی را در راستای به دست آوردن درآمد متحمل شوند تا به درآمد مدنظر خود برسند و همچنین باید اشاره داشت که هزینه  یکی از عوامل مهم کاهنده سود می‌باشد که در نتیجه آن نیز منجر به کاهش پرداخت مالیات می‌شود.

هزینه های قابل قبول مالیاتی، هزینه‌های قانونی مشخصی است که طی یکسال مالیاتی، در جهت تحصیل درآمد توسط مودی پرداخت شود یا تخصیص یابد. برای اینکه هزینه‌ای برای کسر از جمع درآمد سالانه، مورد قبول قرار گیرد، حداقل چند شرط لازم است. اول اینکه هزینه انجام شده باید در زمره هزینه‌هایی باشد که در قانون مالیات های مستقیم، به عنوان هزینه قابل قبول شناسایی شده باشد. دوم اینکه هزینه انجام شده، مربوط و در راستای تحصیل درآمد مالیات پذیر مودی صورت گرفته باشد.

هزینه های قابل‌قبول مالیاتی، فقط در مورد مالیات بر درآمد عملکرد است!

هزینه قابل قبول مالیاتی جهت کسر از جمع درآمد، در همه منابع درآمدی و مالیاتی قابل ابراز نیست بلکه صرفا در مورد مالیات بر درآمد عملکرد (مالیات مشاغل و اشخاص حقوقی) مصداق دارد. در مورد سایر منابع درآمدی و سایر مالیات ها مثل مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد نقل و انتقال، مالیات بر درآمد اجاره املاک و مالیات بر درآمد اتفاقی، هزینه قابل قبول مصداق ندارد. از سوی دیگر تمامی مودیان مشمول مالیات بر درآمد عملکرد، شامل همه اشخاص حقوقی و نیز تمامی صاحبان مشاغل مشمول مالیات، می‌توانند از امکان کسر هزینه از جمع درآمد، با رعایت شرایط قانونی مربوطه، استفاده کنند.

شرایط هزینه قابل قبول مالیاتی

حالا که هزینه های قابل قبول مالیاتی و شرایط آن را تعریف کردیم. وقت آن رسید که ببینیم کدام ماده‌های قانون مالیات مستقیم به این موضوع اختصاصی دارد؟ رسیدگی به هزینه‌ها و معیارهای هزینه‌های قابل قبول مالیاتی در ماده‌های ۱۴۷ تا ۱۴۹ قانون مالیات‌های مستقیم تعریف شده است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

ماده 147 قانون مالیاتهای مستقیم

طبق ماده ۱۴۷ قانون مالیت‌های مستقیم، هزینه های قابل قبول مالیاتی براي تشخيص درآمد مشمول ‌ماليات به شرحی که ضمن مقررات اين قانون مقرر می‌گردد عبارت ‌است از هزينه‌هايی که در حدود متعارف متكی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصيل درآمد مؤسسه در دوره مالی مربوط با رعايت حدنصاب‌های مقرر باشد. در مواردی که هزينه‌ای در اين ‌قانون پيش‌بينی نشده يا بيش از نصاب‌های مقرر در اين قانون بوده ‌ولی پرداخت آن به موجب قانون و يا مصوبه هيئت وزيران صورت‌گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.

شرایط پذیرش هزینه های قابل قبول مالیاتی

بر اساس ماده ۱۴۷ قانون مالیات‏‌های مستقیم هزینه های قابل قبول مالیاتی باید شرایط زیر را داشته باشند:

1. در حدود متعارف متکی به مدارک باشند

از مجموعه قوانین و بخشنامه‌هایی که در رابطه با پذیرش هزینه‌های قابل قبول توسط سازمان امور مالیاتی صادر شده است، می‌توانیم متوجه شویم که دیدگاه سازمان، چه مستنداتی باید ارائه شود تا یک هزینه مورد پذیرش قرار گیرد.در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم:

۱.۲ فروشنده معتبر باشد. طی سال‌های گذشته سازمان امور مالیاتی اقدام به شناسایی افراد سودجو که اقدام به صدور صورتحساب صوری برای دیگران می‌کردند نمود. برای شناسایی این افراد از سایت سازمان امور مالیاتی به نشانی evat.ir و همچنین سایت ilenc.ssaa.ir قوه قضاییه می٬توانیم افراد نامعتبر را شناسایی کنیم. صرف اینکه فروشنده در این دو سایت معتبر شناخته شده باشد، کافی نیست و به عنوان مشاور مالیاتی باید احتیاط بیشتری را رعایت کنیم.

چون امکان دارد که تا زمان انجام معامله فروشنده معتبر باشد، اما در آینده و در زمان رسیدگی مالیاتی نامعتبر شناخته شود. برای اینکه هزینه‌ها معاملات انجام شده مردود اعلام نشود، باید اسناد و مدارک مثبته شامل مدرک پرداخت معتبر داشته باشیم، اگر این دو مدرک را داشته باشین، حتی اگر فروشنده صوری و نامعتبر هم باشد، هزینه انجام شده مشروط بر داشتن سایر شروط مورد قبول است.

۳. معامله از طرف طرفین، در لیست معاملات فصلی خریدار و فروشنده اطمینان حاصل می‌کنند که طرف مقابل معامله آیتپن موضوع را تایید نموده است و کسی از طرفین معامله این موضوع را کتمان نکرده است.

۴. دارای مدارک حمل معتبر باشد. اگر کالای خریداری شده در حجم یا وزن مشخصی باشد که نیاز به دریافت وسیله نقلیه‌ای مانند کامیون، کشتی، قطار یا هواپیما باشد قاعدتا می‌تواند ممیز مالیاتی درخواست بارنامه معتبر از شخص خریداری کند.

۲.منحصرا مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه

بین هزینه‌های انجام شده و درآمد موسسه، باید یک ارتباط منطقی و عرفی وجود داشته باشد و اگر هزینه انجام شده، هرچند که دارای مستندات کافی باشد، اما بین آن هزینه و کسب درآمد هیچ رابطه وجود نداشته باشد، مردود یا غیرقابل قبول است. به طور مثال یک کارگاه تولید اشیاء مسی معمولی و متعارف اگر اقدام به خرید طلا کند و مدعی باشد که طلا را در تولیدات خود به کار برده است و برای خرید طلا نیز همه مستندات لازم شامل صورتحساب معتبر، فروشنده معتبر مدرک پرداخت وجه و… را هم ارائه کند، این هزینه نمی‌تواند قابل قبول باشد.

۳.در دوره مالی مربوط

4. با رعایت حد نصاب های مقرر

شرط پذیرش برخی از هزینه‌ها توسط سازمان امور مالیاتی رعایت سقف تعیین شده برای آن است. نمونه این مورد هزینه ماموریت خارجی است که حد نصاب مشخصی دارد و حتی اگر شرکت مستندات کافی هم برای هزینه ارائه نماید. هزینه مازاد بر سقف تعیین شده مورد قبول واقع نمی‌‏شود.

۵. مطابق قانون یا تصویب هیئت وزیران

برخی از هزینه‌ها شاید فاقد شرایط اعلام شده باشد، اما به موجب قانون یا مصوبه هیئت وزیران، شرکت یا اشخاص، مکلف به پرداخت چنین هزینه‌هایی باشند. در این صورت چون به الزام قانون این هزینه‌ها انجام شده است، حتی اگر ارتباطی با کسب درآمد موسسه نیز نداشته باشد، مورد قبول است.

۶. هزینه‌ مربوط به درآمدهای معاف یا درآمد با نرخ صفر

۷. پرداخت بیشتر از ۵۰ میلیون ریال از طریق سیستم بانکی

مطابق اصلاحیه جدید قانون مالیات‌ها، اگر مبلغ یک معامله بیشتر از پنجاه میلیون ریال باشد، حتما باید از طریق سیستم بانکی اقدام به پرداخت آن کرد. این موضوع بیانگر این است که پرداخت ما به ازای یک معامله، می‌تواند مدرک بسیار با اهمیتی در قبولی هزینه‌ها باشد.

بنابراین به عنوان یک حسابدار باید در شرکت خود، فرایندی را اتخاذ کنید تا معاملات با مبالغ بالا حتما از طریق حساب بانکی خود شرکت پرداخت شود و از اقدامات مانند خرج کردن اسناد دریافتنی، پرداخت از طریق حساب بانکی افراد مانند تنخواه‌گردان و مدیرعامل نیز مشکلات مالیاتی را به وجود آورد.

مثال: شرکت غدیر، یک شرکت چند منظوره است که هم در زمینه خرید و فروش بذر و هم تولید محصولات کشاورزی فعالیت می‌کند. اطلاعات زیر از دفاتر شرکت استخراج شده است.

مطلوب است محاسبه سود حسابداری و درآمد مشمول مالیات؟

پاسخ:

در مثال بالا فعالیت کشاورزی از پرداخت مالیات معاف است، ولی فعالیت فروش بذر، یک  فعالیت مشمول مالیات است؛ لذا باید دقت کنیم همانگونه که درآمد کشاورزی از پرداخت مالیات معاف است، در محاسبه درآمد مشمول مالیات هزینه‌های مربوط به آن را نمی‌توان از فعالیت بازرگانی کم کرد.

شرح	بازرگانی	کشاورزی	جمع
فروش	۹۰۰۰۰	۶۰۰۰۰	۱۵۰۰۰۰
هزینه‌های کسر شده
هزینه بذر	(۴۲۰۰۰)	(۲۶۰۰۰)	(۶۸۰۰۰)
هزینه پرسنل تولید	۰	(۲۲۰۰۰)	(۲۲۰۰۰)
هزینه اداری	(۴۸۰۰)	(۳۲۰۰)	(۸۰۰۰)
هزینه مالی	(۲۴۰۰)	(۱۶۰۰)	(۴۰۰۰)
هزینه توزیع و فروش	(۱۲۰۰)	(۸۰۰)	(۲۰۰۰)
سایر هزینه‌های تولید	۰	(۳۰۰۰)	(۳۰۰۰)
سود	۳۷۸۰۰	۵۲۰۰	۴۳۰۰۰

بنابراین درآمد مشمول مالیات شرکت برابر است با: سود بخش بازرگانی.

هزینه های قابل قبول مالیاتی ماده 148 قانون مالیاتهای مستقیم

در ماده ۱۴۷ اصول کلی و در ماده ۱۴۸ مصداق‌هایی از هزینه‌های معمول مورد استفاده در تمام شرکت‌ها را فهرست وار آورده است و شرایط اختصاصی پذیرش هزینه رو بیان می‌کند. به عبارتی هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی از دیدگاه قانون و نحوه حسابرسی آن توسط سازمان امور مالیاتی را بیان کرده است. اما در مورد نحوه ثبت آن‌ها و چگونگی نمایش آن‌ها در اظهارنامه و صورت‌های مالی صحبتی نشده است.

بند 1 ماده 148 قانون مالیات‌های مستقیم

قیمت خرید کالای فروخته شده و با قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده.

نکات بند ۱ ماده ۱۴۸: بهای تمام شده کالای فروش رفته

بهای تمام شده در شرکت‌های بازرگانی

جهت محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته در شرکت‌های بازرگانی از فرمول زیر اقدام به محاسبه بهای تمام شده کالای داده شده می‌کنند. اما برای اثبات این بهای تمام شده به گزارش گردش موجودی کالا (یا گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته) در سطح ردیف به ردیف هرکالا نیاز است. بنابراین در زمان حسابرسی جلساتی غیرمالیاتی، از شما به عنوان حسابدار چنین گزارش را مطالبه می‌نمایند که شکل آن به صورت زیر است:

شرکت…………

گردش موجودی کالا………

برای دوره مالی منتهی به……

در این جدول باید به نکات زیر توجه کنید:

۱. موجودی اول دوره از لحاظ تعداد، فی و مبلغ، دقیقا باید با موجودی پایان دوره سال قبل مطابقت نماید. برای اثبات این مورد، ممیز مالیاتی گردش موجودی کالای سال جاری را به گردش سال قبل مطابقت می‌دهند.

۲. خرید طی دوره

ممیز مالیاتی جهت اثبات این خرید اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

۱.کنترل مبلغ خرید ثبت شده در جدول با تراز آزمایشی ارائه شده و دفاتر قانونی. هرگونه مغایرت در مبالغ فوق می‌تواند منجر به برگشت هزینه و در مواردی حتی منجر به عدم پذیرش دفاتر( رد دفاتر) مالیاتی شود.

۵. ممیز، به صورت نمونه‌ای چند ردیف از این کالاها را انتخاب می‌کند و از موردی درخواست می‌کند که کاردکس انبار این کالاها را در اختیار اول قرار دهند. جمع تعدادی کاردکس کالا باید با تعداد اول دوره، تعداد خرید و تعداد کالای فروش رفته و همچنین تعداد کالای پایان دوره مطابقت داشته باشد.

روش‌های ارزش گذاری موجودی پایان دوره

طبق استاندارد حسابداری شماره ۸ روش‌های زیر جهت ارزش‌گذاری استفاده می‌شود:

1. اولین صادره از اولین وارده( FIFO)
2. میانگین موزون
3. شناسایی ویژه
4. روش خرده فروشی
5. روش هزینه‌یابی استاندارد

ممیزین مالیاتی و حسابرس‌ها از روش هزینه‌یابی استاندارد برای بررسی منطقی بودن بهای تمام شده در شرکت‌های تولیدی استفاده می‌کنند. تعداد کالای فروش رفته در جدول فوق باید با گزارش فروش کالا مطابقت داشته باشد.

مثال: با توجه به اطلاعات زیر به روش میانگین گردش موجودی سال ۱۴۰۲ را آماده کنید.

پاسخ:

برای تهیه گردش موجودی ۱۴۰۲ مراحل زیر را به ترتیب زیر انجام می‌دهیم:

1. برای تهیه گردش موجودی سال ۱۴۰۲ ابتدا موجودی پایان دوره سال ۱۴۰۱ را در قسمت موجودی اول دوره سال ۱۴۰۲ وارد می‌کنیم.
2. خرید را از لحاظ تعدادی و مبلغی مطابق گزارش خرید وارد می‌کنیم.
3. تعداد موجودی اول دوره را با تعداد خرید جمع می‌کنیم تا تعداد آماده برای فروش بدست آید.
4. مبلغ اول دوره را با مبلغ خرید جمع می‌کنیم تا مبلغ آماده برای فروش به دست آید.
5. مبلغ آماده برای فروش را بر تعداد آماده برای فروش تقسیم می‌کنیم تا فی میانگین به دست آید.
6. تعداد بهای تمام شده کالای فروش رفته برابر است با تعداد فروش در گزارش فروش کالا.
7. مبلغ بهای تمام شده کالای فروش رفته از ضرب تعداد فروش در فی میانگین آماده برای فروش به دست می‌آید.
8. تعداد موجودی پایان دوره= تعداد فروش رفته- تعداد آماده برای فروش
9. مبلغ موجودی پایان دوره= مبلغ فروش رفته- مبلغ آماده برای فروش

اگر در مثال قبل آخرین فاکتور خرید به صورت ذیل است. مطلوبست بهای تمام شده به روش FIFO

1. برای تهیه گردش موجودی کالا سال ۱۴۰۲ ابتدا موجودی پایان دوره سال ۱۴۰۱ را در قسمت موجودی اول دوره سال ۱۴۰۲ وارد می‌کنیم.
2. خرید از لحاظ تعدادی و مبلغی مطابق گزارش خرید را وارد می‌کنیم.
3. تعداد موجودی اول دوره را با تعداد خرید جمع می‌کنیم تا تعداد آماده برای فروش به دست آید.
4. مبلغ اول دوره را با مبلغ خرید جمع می‌کنیم تا مبلغ آماده برای فروش به دست آید.
5. تعداد بهای تمام شده کالای فروش رفته برابر است با تعداد فروش در گزارش فروش کالا
6. تعداد موجودی پایان دوره= تعداد فروش رفته- تعداد آماده برای فروش
7. مبلغ موجودی پایان دوره= تعداد موجودی پایان دوره * فی آخرین ورودی ( فاکتور خرید یا فاکتورهای خرید آخر)
8. مبلغ بهای تمام شده کالای فروش رفته= مبلغ موجودی پایان دوره- مبلغ آماده برای فروش

بند ۲ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان بر اساس مقررات استخدامی موسسه به شرح زیر:

الف: حقوق کارگران 1404 یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی یا غیرنقدی. (مزایای غیرنقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما)

ب: مزایای غیرمستمر اعم از نقدی و غیرنقدی از قبیل خواروبار، بهره وری، پاداش، عیدی سال ۱۴۰۳، اضافه کار، هزینه سفر و فوق العاده مسافرت. نصاب هزینه سفر و فوق العاده مسافرت مدیران و بازرسان و کارکنان به خارج از ایران به منظور رفع حوائج موسسه ذیربط طبق آیین‌نامه‌هایی خواهد بود که از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد تعیین خواهد شد.

ج: هزینه‌های بهداشتی و درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کار کارکنان.

د: حقوق بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت طبق مقررات استخدامی موسسه و خسارت اخراج و بازخرید طبق قوانین موضوعه مازاد بر مانده حساب ذخیره مربوط.

و: معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد و همچنین مابه التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تأمین حقوق بازنشستگی و وظیفه و مزایای پایان خدمت، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان موسسه ذخیره می‌شود. این حکم نسبت به ذخایری که تاکنون در حساب بانک‌ها نگهداری شده است نیز جاری خواهد بود.

ز: پرداختی به بازنشستگان موسسه حداکثر تا سقف یک دوازدهم معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم.

نکات بند ۲ ماده ۱۴۸ ق.م.م

۱. در این بند قانون مالیاتهای هزینه، حقوق را تا میزانی که قانون کار مشخص نموده است، مورد قبول می‌داند و در مورد شرکت‌هایی که اقدام به تهیه دستورالعمل نموده‌اند مشروط بر اینکه دستورالعمل به تایید اداره‌کار رسیده باشد، تا میزان مندرج در دستورالعمل را مورد قبول می‌داند. اما برای برخی از هزینه‌ها اقدام به تعیین حد نصاب نموده است.

۳. مدیران اشخاص حقوقی که دارای شغل موظف باشند به استناد تبصره ۲ ماده ۱۴۸ جزء کارکنان موسسه محسوب می‌شود و هزینه حقوق آن‌ها مورد قبول است. اما در مورد بنگاه‌های حقیقی( مشاغل)، هزینه حقوق مدیران، شرکا، همسر و فرزندان تحت تکفل آن‌ها به عنوان هزینه حقوق قابل قبول نخواهد بود؛ اما هزینه سفر و فوق‌العاده مربوط به شغل، مورد قبول است.

۴. پاداش هیئت مدیره مصوب مجمع عمومی، نمی‌تواند به عنوان هزینه قابل قبول تلقی شود( بخشنامه ۲۳۲/۲۴۰۱/۲۸۳۴۵ مورخ ۱۳۸۵/۰۷/۱۸)

حد نصاب: قانون برای برخی از هزینه‌هایی که احتمال می‌دهد، اگر برای آن‌ها سقف مشخصی را تعیین نکند امکان سوء استفاده از آن برای کاهش مالیات وجود دارد، اقدام به تعیین حد نصاب  می‌نماید.

آیین نامه شماره ۱۰۱۳۰/ت۱۲۲ تاریخ: ۱۳۶۷/۰۲/۲۵ آئین‌نامه اجرائی هزینه سفر فوق‌العاده مسافرت مدیران و بازرسان و کارکنان به خارج از ایران موضوع بند بند «ب» جزء 2 ماده 148 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶/۱۲/۰۳ در این آئین‌نامه برای هزینه سفر مدیران حد نصاب مشخص شده است، البته اعداد مندرج در این آئین‌نامه در سال‌های بعد اصلاح گردیده است. در این آئین‌نامه با مفهوم هزینه سفر و میزان آن آشنا خواهیم شد.

آیین‌نامه شماره ۲۱۰/۹۰۶۰ تاریخ: ۱۳۸۷/۰۲/۰۸ افزایش حد نصاب هزینه سفر فوق‌العاده مسافرت مدیران موضوع جزء ب بند ۲ ماده ۲ ماده ۱۴۸ قانون مالیاتهای مستقیم در سال ۱۳۸۷ سازمان امور مالیاتی اقدام به‌روز‌رسانی مبالغ حد نصاب هزینه سفر مدیران نمود.

 بند ۳ ماده ۱۴۸ ق.م.م

کرایه محل موسسه در صورتی که اجاری باشد، مال‌الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و در غیر اینصورت در حدود متعارف.

بند ۴ ماده ۱۴۸ ق.م.م

اجاره بهای ماشین آلات و ادوات مربوط به موسسه در صورتی که اجاری باشد.

بند ۶ ماده ۱۴۸ ق.م.م

وجوه پرداختی بابت انواع بیمه مربوط به عملیات و دارایی موسسه.

بند ۷ ماده ۱۴۸ ق.م.م

حق الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیات‌هایی که به سبب فعالیت موسسه به شهرداری‌ها و وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و وابسته به آن‌ها پرداخت می‌شود. (به استثنای مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیات‌هایی که موسسه به موجب مقررات این قانون ملزم به کسر از دیگران و پرداخت آن می‌باشد و همچنین جرایمی که به دولت و شهرداری‌ها پرداخت می‌گردد.

نکات بند ۷ ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم

۲. مالیات‌های تکلیفی اگر به درستی کسر و پرداخت شده باشد اصلا هزینه محسوب نمی‌گردد. اما اگر دریافت کننده وجه قبول نکند که مالیات از وی کسر گردد آن را به عنوان هزینه در دفاتر ثبت می‌کنیم اما جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی نیست.

۳. جرائم پرداختی به دولت و شهرداری‌ها جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی نیست اما جریمه پرداخت شده به بانک ها به استناد رای ۱۲۳۵۶/۴/۳۰ مورخ ۲۹/۱۰/۱۳۷۱ مورد قبول است.

شایان ذکر است برابر بند (۱۸) ماده ۱۴۸ ق.م.م، جریمه‌هایی که برای انجام عملیات موسسه به بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و همچنین موسسات اعتباری غیر بانکی مجاز و شرکت‌های واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز از بانک مرکزی پرداخت شده یا تخصیص یافته باشد، جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی می‌باشد.

بند ۸  ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های تحقیقاتی، آزمایشی و آموزشی، خرید کتاب، نشریات و لوح‌های فشرده، هزینه‌های بازاریابی تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت موسسه، بر اساس آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.

نکات بند ۸ ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم

۱. این بند دارای آیین‌نامه‌ای به شرح زیر است:

آیین‌نامه ۲۱۱/۴۱۲۴/۳۷۷۲۳ تاریخ ۱۳۸۱/۰۷/۲۲ آیین‌نامه بند ۸ ماده ۱۴۸ در این آیین‌نامه تعریف هزینه‌های تحقیقاتی، هزینه‌های آزمایشی و آموزشی، هزینه خرید کتاب، نشریات و لوح فشرده و هزینه٬های بازاریابی و تبلیغات و نمایشگاهی و شرایط پذیرش این هزینه‌ها ارائه شده است.

به موجب دادنامه شماره ۴۱ مورخ ۱۳۹۷/۰۱/۲۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری قسمت اخیر بند ۳ جزء ابطال گردید.

۲. هزینه بازاریاب‎‌های تحت استخدام موسسه که در لیست بیمه حضور دارند جز سرفصل حقوق تلقی می‌گردد و راه اثبات این هزینه کنترل لیست‌های حقوق می‌باشد اما در رابطه با سایر بازاریاب‌ها باید صورتحساب معتبر وجود داشته باشد.

۴. هزینه‌های آموزش پرسنل در صورتی که مرتبط با فعالیت موسسه باشد و در قالب‌های مختلف مانند همایش، ضمن خدمت و یا دوره‌های کوتاه مدت انجام می‌شود مورد قبول است اما هزینه ادامه تحصیل دانشگاهی جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی تلقی نمی‌شود.

بند ۹ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت و دارایی موسسه مشروط بر اینکه:

نکات بند ۹ ماده ۱۴۸

۱. این بند دارای آیین‌نامه‌ای به شرح زیر است:

آیین‌نامه ۱۳۸۲/۴۲۹۹/۲۱۱ تاریخ ۱۳۸۱/۰۷/۰۷ آیین‌نامه اجرایی بند ۹ ماده ۱۴۸ در این آیین‌نامه شرط ۴ برای قبول هزینه خسارت تعیین نموده است که بند آیین‌نامه اجرایی مذکور، به موجب دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۷۵۶ مورخ ۱۳۹۹/۰۶/۱۸ که طی بخشنامه شماره ۲۱۰/۹۹/۵۶ مورخ ۱۳۹۹/۰۷/۲۱ ابلاغ شده است، ابطال گردید.

بند ۱۰ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های فرهنگی، ورزشی و رفاهی کارگران پرداختی به وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر معادل ده هزار( ۱۰۰۰۰) ریال به ازای هر کارگر.

بند ۱۱ ماده ۱۴۸ ق.م.م

ذخیره مطالباتی که وصول آن مشکوک باشد مشروط بر این که:

نکات بند ۱۱ ماده ۱۴۸

۱. این بند دارای آیین‌نامه است.

آیین‌نامه شماره ۱۳۸۱/۴۳۰۰/۲۱۱ تاریخ: ۱۳۸۱/۰۷/۰۷ آیین‌نامه اجرائی موضوع بند 11 ماده 148 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم( هزینه مطالبات مشکوک‌ الوصول…) طبق این آیین‌نامه ۷ شرط برای پذیرش هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول تعیین شده است که بند 4 آن به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۴۲۸ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۰۳ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، بند ۴ این آیین‌نامه ابطال شد.

۲. همچنین نکته مهم دیگری در رابطه با بند۱۱ ماده ۱۴۸ قانون مالیاتهای مستقیم وجود دارد این است که هیچ‌یک از روش‌های ذخیره‌گیری مطالبات از قبیل درصدی از فروش یا درصدی از مانده حسابهای دریافتنی و همچنین روش تجزیه و تحلیل سنی، مورد قبول قانون برای محاسبه هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول نیست و صرفا باید به میزان طلب مشخصی که دارای شرایط مذکور در ماده و آیین‌نامه مربوطه است هزینه آن را ثبت نمود.

بند ۱۲ ماده ۱۴۸ ق.م.م

زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی که از طریق رسیدگی به دفاتر آن‌ها و با توجه به مقررات احراز گردد، از درآمد سال یا سال‌های بعد استهلاک‌پذیر است.

نکته‌ای که در خصوص بند ۱۲ از ماده ۱۴۸ باید در نظر داشته باشید این است که: شاید بین زیان ابرازی موسسه و زیان مورد تایید اداره امور مالیاتی تفاوت وجود داشته باشد؛ لذا برای این تفاوت نیاز به هیچ‌گونه ثبت حسابداری نیست.

مطابق بخشنامه ۲۳۲/۲۴۰۱/۲۸۳۴۵ مورخ ۱۳۸۵/۰۷/۱۸  موضوع:  ایجاد وحدت رویه در تنظیم گزارش حسابرسی مالیاتی زیان اشخاص حقیقی و حقوقی زمانی که توسط اداره امور مالیاتی پس از رسیدگی به دفاتر مورد تایید قرار گیرد، می‌تواند از درآمد ابرازی سال یا سال‌های بعد کسر گردد. اگر هزینه‌ای برگشت داده شود و یا سود ابرازی مودی بنا به هردلیل افزایش یابد، نمی‌تواند از باقیمانده زیان که به سال‌های بعد انتقال یافته است برای آن سال استفاده کند.

بیایید با یک مثال بند ۱۲ ماده ۱۴۸ قانون مالیات مستقیم را بهتر یاد بگیریم.

مثال: شرکت میلاد در طی سال ۱۳۹۵ زیانی به مبلغ ۲۰۰۰ ریال ابراز نموده و ۱۵۰۰ ریال آن توسط اداره امور مالیاتی مورد تایید قرار گرفته است. اگر سود ابرازی شرکت در سال ۱۳۹۶ به مبلغ ۸۰۰ ریال باشد و در زمان رسیدگی مبلغ ۴۰۰ ریال هزینه شرکت مورد قبول واقع نشده است. مطلوب است پاسخ به این سوالات:

پاسخ:

الف) چون در سال ۱۳۹۶ شرکت دارای زیان مورد تایید به مبلغ ۱۵۰۰ ریال مربوط به سال ۹۵ را داشته است، لذا از پرداخت مالیات معاف است.

ب) شرکت از زیان مورد تایید، ۸۰۰ ریال آن را در سال ۱۳۹۶ استفاده( مستهلک) نموده است؛ لذا باقیمانده آن ۷۰۰ ریال است.

ج) در سال ۹۶ با اینکه ۷۰۰ ریال زیان مستهلک نشده وجود دارد، اما چون قانون، صرفا اجازه کم نمودن زیان را از سود ابرازی داده است، لذا درآمد مشمول مالیات برابر است با ۴۰۰ ریال و مالیات آن برابر است با ۱۰۰ ریال.

بند ۱۳ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های جزئی مربوط به محل موسسه که عرفا به عهده مستاجر است در صورتی که اجاری باشد.

بند ۱۴ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد.

بند ۱۵ ماده ۱۴۸ ق.م.م

مخارج حمل و نقل

بند ۱۶ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری.

بند ۱۷ ماده ۱۴۸ ق.م.م

بند ۱۸ ماده ۱۴۸ ق.م.م

سود، کارمزد و جریمه‌هایی که برای انجام عملیات موسسه به بانکها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه‌بخش کشاورزی و همچنین موسسات اعتباری غیربانکی مجاز و شرکتهای واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز از بانک مرکزی پرداخت شده یا تخصیص یافته باشد. می‌خواهیم برای این بند یک مثال بزنیم که بهتر موضوع ملکه ذهنتان شود:

هزینه مالی تسهیلاتی که بابت عملیات موسسه استفاده نشده است مورد قبول نیست. مثلا وام‌هایی که به نام موسسه گرفته می‌شود، اما در اختیار شرکا قرار می‌گیرد، هزینه بهره آن‌ها نیز مورد قبول اداره مالیاتی نیست.

بخشنامه شماره ۲۸۳۴۵/۲۴۰۱/۲۳۲ در تاریخ ۱۳۸۵/۰۷/۱۸ با موضوع دستورالعمل رسیدگی به تسهیلات مالی دریافتی، سود و کارمزد پرداختی، مشخص شده است که در زمان حسابرسی مالیاتی مودی باید چه مدارکی در جهت قبول هزینه‌ها بهره تسهیلات ارائه نماید و همچنین تسهیلات باید بابت چه موضوعی دریافت شده باشد تا مورد قبول واقع شود.

بند ۱۹ ماده ۱۴۸ ق.م.م

بهای ملزومات اداری و لوازمی که معمولا ظرف یک سال از بین می‌روند.

بند ۲۰ ماده ۱۴۸ ق.م.م

مخارج تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.

بند ۲۱ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های اکتشاف معادن که منجر به بهره‌برداری نشده باشد.

بند ۲۲ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های مربوط به حق عضویت و حق اشتراک پرداختی مربوط به فعالیت موسسه

بند ۲۳ ماده ۱۴۸ ق.م.م

مطالبات لاوصول به شرط اثبات آن از طرف مودی مازاد بر مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول.

بند ۲۴ ماده ۱۴۸ ق.م.م

زیان حاصل از تسعیر ارز براساس اصول متداول حسابداری مشروط بر اتخاذ یک روش یکنواخت طی سال‌های مختلف از طرف مودی.

بند ۲۵ ماده ۱۴۸ ق.م.م

ضایعات متعارف تولید.

بند ۲۶ ماده ۱۴۸ ق.م.م

ذخیره مربوط به هزینه‌های پرداختنی قابل قبول که به سال مورد رسیدگی ارتباط دارد.

بند ۲۷ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه‌های قابل قبول مربوط به سال‌های قبلی که پرداخت یا تخصیص آن در سال مالیاتی مورد رسیدگی تحقق می‌یابد.

بند ۲۸ ماده ۱۴۸ ق.م.م

هزینه خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی- هنری برای کارکنان و افراد تحت تکفل آن‌ها تا میزان حداکثر پنج درصد(٪۵)  معافیت مالیاتی موضوع ماده ۸۴ این قانون به ازای هر نفر.

بند ۲۹ ماده ۱۴۸ ق.م.م

ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش (گارانتی) اشخاص حقوقی.

تبصره ۱- هزینه‌های دیگری که مربوط به تحصیل درآمد موسسه تشخیص داده می‌شود و در این ماده پیش‌بینی نشده است، به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور اقتصاد و دارایی، جزء هزینه‌های قابل قبول پذیرفته خواهد شد.

تبصره۳- در محاسبه مالیات شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی، ذخایر موضوع بندهای(۱) و(۲) ماده(۱۵) قانون شرکت‌های تعاونی مصوب ۱۳۵۰/۰۳/۱۶ و اصلاحیه‌های بعدی آن و در مورد شرکت‌ها و اتحادیه‌هایی که وضعیت خود را با قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۷۰/۰۶/۱۳ تطبیق داده‌اند یا بدهند، ذخیره موضوع(۱) و حق تعاون و آموزش موضوع بند(۳) ماده(۲۵) قانون اخیرالذکر جزء هزینه محسوب می‌شود. و اما برویم سراغ آخرین ماده از فصل هزینه‌ های قابل قبول قبول مالیاتی که در ماده ۱۴۹ به آن پرداخته شده است و بعد از آن هم یک محصول کاربردی در ارتباط با هزینه های قابل قبول مالیاتی را خدمتتان معرفی می‌کنیم.

هزینه‌های قابل قبول مالیاتی ماده ۱۴۹

آن قسمت از دارایی‌های استهلاک‌پذیر که بر اثر به کارگیری یا گذشت زمان یا سایر عوامل و بدون توجه به تغییر قیمتها، ارزش آن تقلیل می‌یابد و همچنین هزینه‌های تاسیس، قابل استهلاک بوده و هزینه استهلاک آن‌ها جزء هزینه‌های قابل قبول مالیاتی تلقی می‌شود. مقررات مربوط به اسهتلاک‌های دارایی‌های استهلاک‌پذیر شامل جداول استهلاک‌ها و چگونگی اجرای آن با رعایت استانداردهای حسابداری توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب، این قانون به تصویب وزیر امور اقتصاد و دارایی می‌رسد.

آیین‌نامه اجرایی این تبصره در مورد نحوه تجدید ارزیابی، فروش و استهلاک دارایی‌های تجدید ارزیابی شده و سایر الزامات ترتیبات اجرایی که با رعایت استانداردهای حسابداری تهیه می‌شود، به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی، ظرف مدت شش ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون( ۱۳۹۵/۱/۱) به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.

تبصره ۲- در صورتی که بر اثر فروش مال قابل استهلاک یا مسلوب‌المنفعه شدن ماشین‌آلات، زیانی متوجه موسسه گردد، زیان حاصل معادل ارزش مستهلک نشده دارایی منهای حاصل فروش( در صورت فروش) یکجا قابل احتساب در حساب سود و زیان همان سال است. حکم این تبصره در مورد دارایی‌های تجدید ارزیابی شده نسبت به ارزش دفتری بدون اعمال تجدید ارزیابی جاری است. خوب اگر تا اینجای مقاله همراه ما بودید از شما ممنونیم. در قسمت بعدی قصد داریم که محصول هزینه های قابل قبول مالیاتی را معرفی کنیم.

محصول معیار یا هزینه های قابل قبول مالیاتی

محصول معیار یا هزینه های قابل قبول مالیاتی یک آموزش ضروری برای کارفرمایان و صاحب‌های کارگاه‌های تولیدی است که به صورت فشرده ماده‌های ۱۴۷، ۱۴۸، ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم که مربوط به هزینه های قابل قبول مالیاتی است را آموزش می‌دهد. محصول معیار شامل موارد آموزشی زیر است:

آموزش‌های محصول هزینه های قابل قبول مالیاتی براساس آخرین قوانین قانون مالیاتهای مستقیم با بیان شیوای استاد عادل طغیانی؛ عضو جامعه مشاوران رسمی مالیات ایران آموزش داده می‌شود. پس از خرید این محصول می‌توانید با شماره‌ای که در سایت موسسه حسابداری محاسبان ثبت‌نام کرده‌اید، وارد پنل کاربری شوید و از صفحه محصول، ویدیوهای را دانلود کنید.

جمع‌بندی

در این مقاله هزینه های قابل قبول مالیاتی را از صفر تا صد براساس قانون مالیاتهای مستقیم بررسی کردیم و در آخر محصول معیار یا هزینه های قابل قبول مالیاتی موسسه حسابداری محاسبان را با تدریس استاد عادل طغیانی معرفی کردیم که پیشنهاد می‌کنیم، اگر نیاز دارید به هزینه های قابل قبول مسلط شوید، این محصول را با مناسب‌ترین قیمت خریداری کنید و از محتوای کاربردی و ضروری آن در کسب‌وکارتان بهره ببرید. همچنین اگر در خصوص هزینه های قابل قبول مالیاتی سوالی دارید، می‌توانید از طریق کامنت‌ها سوالات خود را مطرح کنید تا اساتید محاسبان شما را راهنمایی کنند.

سوالات متداول