کسورات حقوق و دستمزد

همیشه یکی از اساسی‌ترین و پر چالش‌ترین مباحث برای همه افراد چه به عنوان کارفرما و چه به عنوان کارگر مباحث مربوط به محاسبه حقوق و دستمزد است. در این بین کسورات حقوق و دستمزد خود می‌تواند حساسیت‌های زیادی را برای همه ایجاد کند، چرا که هم کارگر به دلیل کم شدن از حقوق خود روی آن حساس است و هم ارگان‌های متفاوت مانند سازمان تامین اجتماعی یا اداره امور مالیاتی به دلیل آنکه باید مقداری از کسورات حقوق و دستمزد طبق قانون به حساب آن‌ها واریز گردد، بر درستی محاسبات آن بسیار حساس بوده و مورد بازبینی قرار می‌دهند.

تعریف کسورات

کسورات حقوق و دستمزد به مبالغی گفته می‌شود که به دلایل مختلف و با محاسبات منطبق بر قوانین متفاوت، از حقوق کارگران و پرسنل سازما‌ن‌ها کسر می‌گردد. این کسورات می‌تواند توافقی بین کارگر و کارفرما باشد و یا طبق قوانین، باید مبلغی از حقوق پرسنل کسر و به حساب سازمان‌های مربوطه واریز گردند. 

انواع کسورات حقوق و دستمزد

کسورات حقوق و دستمزد خود به دسته‌بندی‌های متفاوتی تقسیم می‌گردد. این دسته‌بندی شامل کسورات قانونی، کسورات قضایی و کسورات درون سازمانی می‌شود که هرکدام از این موارد را در ادامه بررسی می‌نماییم.

کسورات قانونی

کسورات قضایی

این دسته از کسورات حقوق و دستمزد مربوط به پرونده‌های قضایی پرسنل نزد قوه قضاییه می‌باشد و فقط در صورتی که توسط قوه قضاییه رای صادر گردد کارفرما مجاز به کسر این مقادیر از حقوق پرسنل خود می‌باشد.

به عنوان مثال شخصی که همسر وی از او بابت مهریه در قوه قضاییه طرح پرونده نموده است و دادگاه رای به کسر مبلغ ماهیانه از حقوق او و واریز به حساب همسرش داده است و به کارفرما ابلاغ نماید. در این شرایط کارفرما ملزم به کسر مبلغ تعیین شده از حقوق کارگر خود بوده و می‌بایست آن مبلغ را به قوه قضاییه تسلیم نماید.

کسورات درون سازمانی

نحوه محاسبات کسورات حقوق و دستمزد

از مهمترین کسورات حقوق و دستمزد، می‌توان به حق بیمه سهم کارگر و مالیات حقوق کارگران اشاره نمود؛ چرا که همه اشخاص هر ماهه حداقل با این موارد درگیر هستند و نیاز به محاسبات این دو مورد از کسورات حقوق و دستمزد را دارند. به همین دلیل باهم محاسبات این دو مورد از کسورات حقوق و دستمزد را بررسی می‌کنیم.

در مورد محاسبه مالیات حقوق نیز، در ابتدا می‌بایست حقوق مشمول مالیات شخص را محاسبه نمود. برای محاسبه حقوق مشمول مالیات هم باید مانند محاسبه حقوق مشمول بیمه، معافیت‌های مالیاتی نظیر حق ماموریت، حق بیمه سهم کارگر و مزایای رفاهی انگیزشی همانند حق ایاب و ذهاب از حقوق ناخالص شخص کسر می‌گردد تا بتوانیم برای محاسبه کسورات حقوق و دستمزد او اقدام نماییم.

پس از محاسبه حقوق مشمول مالیات، مبلغ بدست آمده را در جدول پلکانی نرخ‌های مالیات حقوق قرار می‌دهیم که به شرح زیر است.

جدول نرخ‌ مالیات حقوق سال 1402

از صفر تا 100,000,000 ریال معاف از مالیات
از 100,000,000 تا 140,000,000 ریال 10%
از 140,000,000 تا 230,000,000 ریال 15%
از 230,000,000 تا 340,000,000 ریال 20%
و مبالغ بیش از 340,000,000 ریال 30%

لازم به ذکر است که این جدول پلکانی می‌باشد. یعنی بازه‌های تعریف شده فقط با نرخ خود محاسبه می‌شوند و سپس به پله‌ی بعدی می‌روند. مثلا برای شخصی که حقوق مشمول مالیات وی 300,000,000 ریال باشد، مالیات حقوق به شرح زیر محاسبه می‌شود:

جمع بندی

پس تا بدینجا متوجه شدیم که کسورات حقوق و دستمزد دارای انواع مختلف بوده و نحوه محاسبات هر کدام متفاوت است. به همین جهت با شرایط مشمولیت و محاسبات انواع کسورات حقوق و دستمزد باید آشنا بود تا مشکلی با سازمان‌های مختلف از جمله سازمان امور مالیاتی یا سازمان تامین اجتماعی بابت عدم انجام تکالیف یا اشتباه در انجام آن‌ها نداشته و مشمول جریمه نشویم.