اخراج کارگر در قانون کار | شرایط و قوانین اخراج کارگر 1404
مطالعه متمرکز
بسیاری از کارفرمایان در مواقع بروز مشکلات اقتصادی و یا بروز اختلافات با کارگران خود، ساده‌ترین و راحت‌ترین راه را در اخراج کارگر می‌بینند. در صورتی که این کار، مشکلات بسیار زیادی را برای آنان به وجود می‌آورد، بدون آن‌که پیش از آن به نتایج این امر فکر کرده باشند. پس در این موارد کارفرمایان باید در ابتدا نسبت به عواقب اخراج نیروی کار مطلع شده تا بتوانند تصمیم درستی بگیرند و ریسک اتفاقات بعد از آن را بپذیرند یا از راه درست برای انجام خواسته خود اقدام کنند. در این مقاله به قوانین اخراج کارگر براساس قانون کار می‌پردازیم.
اخراج در قانون کار
در قانون کار بدون دلیل یا با دلایل دلخواه نمی‌توان کارفرما یا کارگران را اخراج کرد و اگر چنین اتفاقی رخ دهد، کارفرما مشمول جرائم بسیاری میشود. کارفرمایان معمولا بدون دانش قبلی و تصمیم‌های ناگهانی برای خود مشکل ایجاد می‌کنند. در این مواقع معمولاً کارفرمایان سوال می‌کنند که قانون کار برای اخراج نیروی کار چه روندی در نظر گرفته است و چگونه می‌توانند برای اخراج نیروی کار اقدام کنند؟ قانون کار در این زمینه برای کارفرمایان حقوقی را در نظر گرفته است، اما شاید در برخی شرایط دیگر دست کارفرمایان باز نباشد. ما در ادامه مقاله قوانین اخراج کارگر توسط اداره را شرح می‌دهیم.
شرایط اخراج کارگر
اگر کارفرما قصد داشته باشد که نیروی کار خود را اخراج کند، چه شرایطی باید وجود داشته باشد که دست کارفرما باز باشد؟ در ادامه برایتان این موارد را بیان میکنیم.
1. اخراج کارگر در صورت داشتن قرارداد
در حالتی که قرارداد اشخاص، بلند مدت باشد یا پایان نیافته باشد: در این موارد کارفرما نمی‌تواند به راحتی در خلال قرارداد کار با کارگر خود قطع همکاری کند،چراکه خود تاریخ پایان قرارداد را مشخص کرده و با کارگران قرارداد بسته است. در این شرایط باید کارفرما برای اخراج نیروی کار خود دارای دلیل محکم و منطقی باشد که از پیش مورد تایید اداره کار قرار گرفته باشند.
به عنوان مثال ممکن است کارگری در انجام وظایف خود قصور ورزد؛ در این شرایط کارفرما آن کارگر را اخراج میکند. معمولا در این مواقع اداره کار حکم اخراج نیروی کار را رد و کارفرما را ملزم به بازگشت به کار کارگر میکند. چراکه چندین مورد مهم توسط کارفرما در این شرایط رعایت نشده است. مثلاً اگر در شرایط فوق، کارفرما دارای آیین‌نامه انضباطی باشد و آن آیین‌نامه را به تایید اداره کار رسانده باشد، در زمان قصور کارگران خود میتواند به آن استناد کند. اما باز هم تاییدیه روی آیین‌نامه انضباطی به تنهایی کفایت نمیکند. به همین جهت باید کارفرما موارد دیگری را نیز رعایت کند.
مانند آن‌که در زمان‌های قصور یا اشتباه و خطای کارگران باید در مرتبه اول به صورت شفاهی به کارگر اخطار دهد و در مراحل بعدی باید اخطاریه کتبی صادر و پرونده پرسنلی وی درج شود. از این طریق زمانی که باز هم این اشتباهات تکرار شود، کارفرما میتواند وی را اخراج کند و به وسیله اقدامات قبلی انجام گرفته، حقانیت خود در تصمیم اتخاذ شده را به اداره کار اثبات کند.
2. اخراج کارگر بدون قرارداد
در حالتی که قرارداد اشخاص، کوتاه مدت بوده یا پایان یافته باشد: در شرایطی که تاریخ قرارداد پرسنل پایان یابد، کارفرما هیچ الزامی برای ادامه همکاری با کارگران خود ندارد و میتواند با هر کدام از آن‌ها بدون هیچ نگرانی قطع همکاری کند. در این حالت اخراج نام درستی برای این اقدام نیست و فقط قطع همکاری از جانب کارفرما اتفاق افتاده است.
اخراج کارگر با توجه به نوع قرارداد
قوانین اخراج نیروی کار با توجه به نوع قرارداد وی متفاوت است. این تفاوت در نوع قرارداد موقت و دائمی است. هرکدام از این شرایط، قوانین خاص خود را دارد که در ادامه به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.
1. اخراج کارگر با قرارداد موقت
در این شرایط کارگر میتواند با اثبات آن‌که بدون دلیل اخراج شده است و یا آن‌که کارفرما موارد ذکر شده در خطوط بالا را رعایت نکرده باشد، بازگشت به کار گرفته و به کارگاه باز گردد و یا با دریافت حق سنوات خود به جای 30 روز به میزان 45 روز از بازگشت به کار انصراف دهد.
2. اخراج کارگر با قراداد دائم
در این حالت کارگر پس از اخراج میتواند با طرح شکایت در اداره کار و شرکت در مراحل دادرسی اداره کار و هیئت‌های تشخیص، بازگشت به کار گرفته و کارفرما باید علاوه بر قبول بازگشت به کار کارگر، حقوق ایام بلاتکلیفی را هم به او پرداخت کند. با تمامی توضیحات فوق باید به این نتیجه رسیده باشید که یکی از عوامل مهم رهایی از جرائم و عواقب اخراج نیروی کار، داشتن آیین‌نامه انضباطی درست و مدون است که هر کارگاه و کارفرمایی به آن نیاز دارد.
نکته مهم
البته باید به این نکته توجه داشت که کارفرما حتی با وجود اخراج نیروی کار خود باید تمامی حقوق و مزایا وی اعم از حقوق معوق، سنوات پایان خدمت، عیدی و دیگر مزایای معوق همچون بازخرید ایام مرخصی او را جبران کند.
موارد موثر بر میزان اخراج کارگر
یکی از مهمترین عوامل در رشد میزان اخراج کارگران، عدم توجه کارفرمایان نسبت به اجرای صحیح و درست فرآیند جذب و استخدام در سازمان‌ها است. اگر کارفرمایان به فرآیند جذب و استخدام نیروی کار در سازمان‌ها توجه کنند و به درستی آن را پیش ببرند، اخراج کارگران و عواقب ناشی از آن کاهش می‌یابد و به دنبال آن کارفرمایان هم استرس کمتری را برای امور کسب‌وکار خود به دوش می‌کشند.
نکته مهم
انعقاد قرارداد به صورت بازه‌های نه چندان طولانی نیز باعث میشود عواقب اخراج نیروی کار برای کارفرمایان کاهش یافته و در اثر بروز اختلافات و مشکلات جدی راحت‌تر بتوانند نیروهای خود را جایگزین کنند.
جمع بندی
باید توجه داشت که در هر سازمانی با رعایت نکات هرچند درست و اصولی، باز هم ممکن است مشکلاتی بین هر کارگر و کارفرمایی اتفاق بیفتد؛ پس باید همه اصول در جذب و حفظ پرسنل را رعایت کنید. برای این موارد باید آگاهی کافی نسبت به قوانین و اصول را داشت تا بتوان از بروز این مشکلات پیشگیری کرد. همچنین از کنار این مشکلات به سادگی گذر نکرد و اطلاعات لازم را در اختیار افرادی که آگاهی لازم را ندارند، قرار داد.
سوالات متداول
۱. در صورتی که قرارداد تمام شود، آیا کارفرما میتواند دیگر قرارداد را تمدید نکند؟
بله. در صورتی که قرارداد پرسنل تمام شود، کارفرما میتواند بدون هیچ نگرانی با آن‌ها قطع همکاری کند.
۲. در صورتی که همچنان کارفرما با کارگر قرارداد بلندمدت داشته باشد، چگونه میتواند کارگر را اخراج کند؟
در صورت داشتن قرارداد بلند مدت، کارفرما نمی‌تواند خللی در همکاری با کارگر ایجاد کند. مگر اینکه دلایل محکمی داشته باشد که مورد تایید اداره کار باشد و بتواند برای اخراج نیروی کار اقدام کند.
دیدگاهتان را بنویسید
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
روز یکشنبه ۲۵ خرداد به محل کارم رفتم و حدود ساعت ۲ با توجه به اینکه اسراییل اطلاع رسانی تخلیه تهران رو داده بود بعد از اینکه دیدم سر و صدای انفجار اطراف محل کار زیاد شده با ارسال پیامک به مدیرم گفتم اوضاع مناسب نیست با اجازتون میرم و شنبه برمیگردم
اما ایشون بلافاصله به مشاورمون گفته بود که بهم تلفنی اطلاع بدن چرا با این حجم کار رفتم بنابراین دیگه به شرکت برنگردم و اخراج هستم جالب اینه که یک ساعت بعد از رفتن من همه نیروها رفته بودن و شرکت تعطیل شده بود میخوام بدونم امکان شکایت بابت اخراجم برام میسر هست یا خیر و تحت چه عناوینی میتونم شکایت کنم ضمنا قرارداد هم نداشتیم
سلام.وقتتون بخیر. در شرایط فورس ماژور قرارداد به حالت تعلیق در میآید و اخراج مقوله ای غیر قانونی در این زمینه است شما می‌توانید جهت راهنمایی بیشتر از خدمت مشاوره بیمه و کار محاسبان بهره‌مند شوید
سلام وقتتون بخیر من چند وقت پیش با کارفرمام بحثم شد و ایشون اخراجم کرد بدون هیچ اخطار کتبی قبلی و قراردادم هم تا پایان این ماه یعنی خرداد هستش آیا میتونم ازش شکایت کنم و چه اتفاقی میافتد.
سلام وقتتون بخیر. در صورت عدم اعلام عدم نیاز می‌توانید به اداره کار محل مراجعه و درخواست خود را بیان کنید و همچنین می‌توانید از خدمت مشاوره بیمه و کار محاسبان در این زمینه بهره‌مند شوید.
سلام وقتتون بخیر من قراردادم تا پایان خرداد هستش و چند وقت پیش با کارفرمام بحثم شد و گفت اخراجی بدون هیچ اخطار کتبی قبلی آیا میتونم ازش شکایت کنم و اینکه چه اتفاقی بعدش میافتد
سلام من یکسال و خورده ای کار کردم آموزشی دوماه نصف حقوق بهم دادن بیمه هم نکردن
الانم بی دلیل چون گفتم مرخصی میخام گفتن قطع همکاری متوجه شدم ک دوماه آخرم بیمه نریختن حقوقمم کن ریختن
الان میتونم برای اون دوماه اول وهم حقوق هم بیمه ام و هم این دوماه اخیر شکایت کنم؟
سلام وقتتون بخیر . شما می توانید از خدمت مشاوره بیمه و کار محاسبان بهره مند شوید
من کارگری با قرارداد کتبی هستم که ۵ روز قبل از اخراجم ضمنی شده و با دلیل غیر موجه اخراج شدم، چطور میتونم تا پایان قراردادم حق و حقوقم رو بگیرم؟ کارفرما با بازگشت بنده در سمت قبلی موافقت نمیکند و به سمت پایین تر قبول میکند.
سلام وقتتون بخیر شما می‌توانید از خدمت مشاوره بیمه و کار محاسبان بهره مند شوید
آیا کارگر یا کارمند اخراج شده میتواند بیش از یکماه ادعای دریافت سنوات داشته باشد یا نه
نکته اینکه بعنوان نیروی مازداد اخراج شده باشد
سلام. وقتتون بخیر
بله، کارگر یا کارمندی که به عنوان نیروی مازاد اخراج شده است، میتواند حتی پس از گذشت بیش از یک ماه نیز ادعای دریافت سنوات کند،و شکایت خود را در مراجع قانونی ثبت کرده باشد.
باسلام
درصورتی که کار ماهیت مستمر و دائم داشته باشد و قرارداد 3ماهه و مدت معین باشد و خاتمه پیدا کند،آیا کارفرما درصورت نامه عدم نیاز میتواند قطع همکاری و بعدا نیرویی جدید بکار گیرد؟؟
سلام. وقتتون بخیر
قراردادهای مدت معین با پایان دوره قرارداد به طور خودکار خاتمه می‌یابند و کارفرما ملزم به تمدید آن نیست، مگر اینکه ماهیت کار مستمر و دائم باشد و قرارداد به دفعات تمدید شده باشد. در این صورت، ممکن است هیئت‌های اداره کار قرارداد را به عنوان قرارداد دائم تلقی کنند در صورت نیاز شما می توانید از خدمات مشاوره بیمه و کار محاسبان در این زمینه بهره مند شوید.
درصورت اتمام مدت قرارداد ولی کار در آن شرکت و کارفرما نیرو را به هر دلیلی اخراج کند چه اتفاقی میفتد؟
ممنون
سلام وقتتون بخیر برای درک صحیح این موضوع می توانید مقاله خاتمه قرارداد کار را مطالعه بفرمایید
با سلام. من کارمند یک شرکت نرم‌افزاری هستم. پنج سال با شرکت قراداد یکساله سالیانه بستم. در پایان سال 1403 کارفرما گفت که دیگه نمی‌خواد با ما همکاری کنه. اما فروردین 1404 هنوز داریم برای شرکت کار میکنیم. و قرار شده تا پایان بهار 1404 کار کنیم و حقوق هم بگیریم و در پایان این سه ماه، دوباره در مورد قطع همکاری صحبت کنیم. سوالم اینه بعد از پایان قرار داد 403، اگر این سه ماه رو برای شرکت کار کنیم قرار داد یکساله قبلی خود به خود تمدید میشه؟
سوال دوم اینکه شرکت میگه یه قرارداد سه ماهه امضا کنیم. و چنانچه تصمیم بر ادامه همکاری شد، اونوقت قرارداد یکساله برای 404 ببندیم. حالا سوالم اینه آیا بهتره زیر بار امضا کردن این قرارداد سه ماهه نرم؟ چرا شرکت اصرار به این کار داره و چه ضرری برای من می‌تونه داشته باشه (چه همکاری رو بخوام ادامه بدم یا ندم)؟
سلام درصورتی که تمدید صورت نگیرد و کارگر به کار خود ادامه دهد در صورت توافق طرفین بله به صورت ضمنی قرارداد داپمی محسوب می شود باید به تعریف موضوع قرارداد که قرارداد کار قراردادی کتبی یا شفاهی هست نیز دقت نمود
سلام دوستان وقت همه بخیر ،من دو سال و دو ماه برای یکسال اول که اصلا بیمه نکرد بعد یک سال بیمه کرد الان بعد دو سال کار کردن بدون هیچ دلیلی الان میگه نمی‌خوام دیگه باهم کار کنیم من اطلاعی از قوانین کار ندارم لطفاً میشه یکی راهنمایی کنه ممنون میشم
سلام وقتتون بخیر
برای بررسی دقیق و همه جانبه مورد شما و جلوگیری از ضایع شدن حق و حقوق خودتون می‌تونید از مشاوره بیمه و کار محاسبان کمک بگیرید.
سلام من کارگر جوشکاری یک شرکت تولیدی صنعتی ساخت درب و نرده پله فرفورژه هستم با ۲۳ سال سابقه که در این تاریخ به من نامه عدم نیاز داده آمد آیا من میتوانم قبول نکنم وبه کا در آن شرکت ادامه دهم.میخواستم بدانم آیا کارفرما میتواند قبل از سال جدید من را اخراج کند.به نظر خودم دلیل این اخراج برای این است که در سال جدید نرخ سنواتی که به من باید بدهد بیشتر میشود.ایا من میتوانم ممانعت کنم آخ اخراج شدنم.
ممنونم از پاسخی که میدهید
سلام خسته نباشید من سرآشپز چند مجموعه بودم که الان چندین ساله که به سختی کار کردم حتی شبانه وروز بدون استراحت وعیدی وسنوات وهیچ مزایایی حدودا ۸ ساله الان اخراجم کرده دوتا فرزند دارم چیکار کنم لطفا راهنمائیم کنید ممنون.
سلام وقتتون بخیر
برای دریافت حق و حقوق خود مانند عیدی و سنوات می‌توانید با طرح شکایت در سامانه جامع روابط کار اقدام نمایید.
سلام پرسنلی که ۱۳ سال سابقه کار در یک مجموعه را داشته باشد در ارگان دولتی ولی قراردادی باشد و قرارداد وی تمام شده باشد از سوی کار فرما بدون هیچ دلیلی میتواند اخراج شود
سلام وقتتون بخیر
بله در صورتی قراردادی بودن امکان تمدید نشدن این قرارداد وجود دارد.
سلام من ۶ماه رفتم سرکار الان میگم مرخصی میخوام بدون حقوق استعلاجی استحقاقی همرو طلب دارم،کارفرمام نمی‌ذاره میگه نباید بری یا ۲۰ میلیون جریمه بعد برو یا استعفا کمکم کنید چی کار کنم
سلام وقتتون بخیر
در مورد نوع مرخصی، تنها مرخصی که در حال عادی به شما تعلق می‌گیرد مرخصی استحقاقی هست؛
در مورد زمان مرخصی این موضوع توافق بین کارگر و کارفرما است اما چنانچه کارفرما اجازه استفاده از مرخصی استحقاقی را به شما نمی‌دهد شما می‌توانید با طرح موضوع در اداره کار این مورد را پیگیری نمایید.
سلام . من تا برج ۹ قرارداد داشتم تا برج ۸ سرکار بودم ولی از برج ۹ بمن گفتن نیا تا خبرت کنیم برگردی سر کارت دلیلشم نمیگن ولی تا الان چندین بار رفتم شرکت درخواست بازگشت کردم بازم گفتن صبر کن امروز ک رفتم مدیرمون برگشته میگه برو شکایت من الان نمیدونم حق داشتن منو کنار بزارن یا نه ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام وقتتون بخیر
با توجه به اینکه یک ماه از مدت قراردادتون باقی مونده و شما رو از کار منع کردند شما می‌توانید برای دریافت حق و حقوق خود شکایت کنید.
سلام بنده درشرکتی به مدت نزدیک ۳سال کارمیکنم وقراداد به صورت ۱ماهه تمدید میشد الان کارفرما بدون هیچ دلیلی قطع همکاری کرده وکد پرسنلی من روبسته چه کار میتونم انجام بدم
سلام وقتتون بخیر
چنانچه قرارداد شما یک ماهه بوده است این کار خلاف قانون نمی‌باشد.
درود خدمت شما
آیا بعد از 9سال کار در یک مجموعه کارفرما میتواند بدون دلیل قرارداد را تمدید نکند؟
سلام وقتتون بخیر
اگر مدت قرارداد قبلی به پایان رسیده باشد بله
سلام وقت بخیر من و همسرم داخل یه هایپر مارکت مشغول کار بودیم هیچ قرارداد کتبی هم نه کارفرما داره نه ما کارفرما بدون دلیل به ما توهین کرده و بدون مدرک به ما تهمت دزدی زده و مارو تلفنی اخراج کرده ما میتونیم وزارت کار شکایت کنیم سنوات سالانه و عیدی رو بگیریم یا خیر ممنون
سلام وقتتون بخیر
بله این امکان وجود دارد
باسلام ،بنده در کارخانه آجر دوماه پیش بعنوان پرسکار خط تولید معرفی به قسمت تولید شدم پپس از گذشت بیست روز کم کم مسئول او قسمت کارهای مازاد از بنده میکشید درحدیکه که به جایی رسید که به بنده دستور جمع کردن ضایعات تو کار را میداد پس از تحمل بیست روز درنهایت معترض شدم و با احترام به ایشان گفتم معرفی به کار ما شغلمون یه چیز دیگه بود ومن الان اصلا تو اون بخش مشغول نیستم با بی احترامی تمام داخل نگهبانی مجموعه گفتن من تشخیص میدم تو کجا کار کنی شما در همون قسمت ضایعات باید ادامه بدین نیست اصلا آقای نگهبان ایشون از فردا حق ورود به کارخانه رو ندارن وبنده رو بی علت اخراج کردن من الان باید چیکار کنم دوست دارم بیارم ادامه دهم
سلام وقتتون بخیر
می‌توانید به طرح درخواست و شکایت خود در اداره کار حق و حقوق خود را پیگیری نمایید.
سلام
کارگری که ادعا میکند قبل از پایان قرارداد اخراج شده، اما خودش رفته قبل از پایان قرارداد، چطور باید اثبات کنیم که اخراج نشده؟
سلام وقتتون بخیر
شما باید در زمان ترک کار این موضوع را به طور رسمی به اداره کار اطلاع رسانی می‌کردید تا بتوانید ترک کار را اثبات نمایید.
سلام . قرادادهای سه ماه راهی هست که دست کارفرما باز باسه واسه اخراج کارگرش
سلام وقتتون بخیر
کارفرما در پایان مدت قرارداد میتواند با کارگر ادامه همکاری ندهد.
سلام اگه کارگر سالانه سنوات خدمت خود را دریافت کرده باشد.و بدلیل غیر موجه اخراج شود آیا باز هم کارفرما باید به ازای هر سال به کارگر ۳۰ روز سنوات خدمت بدهد یا خیر؟
با تشکر
سلام وقتتون بخیر
به عوامل مختلفی مانند مدت قرارداد بستگی دارد اما اگر قرارداد به صورت سالیانه بوده باشد تنها سنوات پرداخت نشده باید پرداخت گردد و بابت اخراج غیرموجه نیز می‌توانید به اداره کار شکایت نمایید.
باسلام و خسته نباشین میخواستم بدونم وقتی در اثر کوتاهی افراد یه واحد فردی را که در واحد دیگر کار میکند و مقصر نیست و تقصیر را برگردن او می اندازن و اخراج میکنن و بعد از یک هفته بیکاربودن او راملزم به دادن تعهد میکنن که آیین نامه انظباطی را اگر رعایت نکنی باید تسلیم تصمیم مدیریت بشوین چه باید کرد
درصورتیکه شرکت از دادن آیین نامه انظباطی برای آگاهی خوداری میکند و می گوید باید امضا کنی
سلام وقتتون بخیر
شما می‌توانید با طرح شکایت در اداره کار پیگیر بازگشت به کار و مطالبه حقوق خود شوید.