چه کسانی می‌توانند بیمه مشاغل آزاد شوند؟
مطالعه متمرکز
بیمه مشاغل آزاد شامل حال كسانی است كه به صورت آزاد به تنهايی و يا با داشتن كارگر مشغول به كار بوده و مشمول بيمه‌های اجباری و يا ساير صندوق‌های بیمه‌ای نیستند. افرادی که به صورت خویش‌فرما یا کارفرما فعالیت اقتصادی خصوصی، قانونی و رسمی دارند مانند صاحبان شرکت‌های صنعتی، بازرگانی، خدماتی، صاحبان کارگاه‌ها و مغازه‌ها، پزشکان آزاد و… می‌توانند تحت پوشش بیمه مشاغل آزاد قرار گيرند.
میزان حق بیمه مشاغل آزاد
میزان حق بیمه مشاغل آزاد، 27 درصد دستمزد و حقوق اعلامی است. تعیین حقوق و دستمزد مبنای حق بیمه، با اعلام متقاضی و توافق سازمان خواهد بود که باید مابین حداقل و حداکثر دستمزد سال مورد نظر باشد. همچنین سازمان تامین اجتماعی موظف است استحقاق یا عدم استحقاق متقاضی بیمه مشاغل آزاد را ظرف مدت دو ماه اعلام کند.
نکته مهم
باید به این نکته مهم توجه داشت که خدمات و مزایای مربوط به بیمه بیکاری، غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری شامل این گروه از بیمه‌شدگان نمی‌شود.
چه کسانی می‌توانند بیمه مشاغل آزاد شوند؟
1. اتباع ايرانی اعم از شاغل يا غيرشاغل در فعاليت‌های مختلف در خارج از كشور كه بيمه آنان با مقررات قانون تامین اجتماعی و تغييرات بعدی آن مغايرت نداشته باشد، می‌توانند خود را بیمه مشاغل آزاد کنند.
اتباع ايرانی مقيم خارج كشور بايد درخواست خود را طبق فرم مخصوصی، به نمايندگی‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران تسليم و نمایندگی‌های سیاسی موظفند ظرف مدت «15» روز از تاريخ وصول اين قبيل درخواست‌ها، ضمن تأیيد تابعيت ايرانی متقاضيان، درخواست آن‌ها را به انضمام فتوكپی مدارک شناسایی متقاضيان و افراد خانواده موضوع ماده «58» قانون تامین اجتماعی به سازمان ارسال کنند.
سازمان مكلف است ظرف مدت یک ماه، استحقاق متقاضی را احراز و ضمن تعيين نرخ و ميزان حق بيمه ماهانه مشاغل آزاد از طريق نمايندگی‌های سیاسی، بلافاصله مراتب را به متقاضی اعلام کند.
متقاضيان، باید حق بيمه مربوط را به حساب بانكی كه به نام سازمان تامین اجتماعی توسط نمايندگی‌های سیاسی افتتاح خواهد شد پرداخت و رسيد پرداخت را به نمايندگی‌های مزبور ارسال کنند.
پرداخت حق بيمه مقرره مشمولين اين ماده باید به واحد پولی صورت گيرد كه در قرارداد فی مابين سازمان و متقاضی توافق شده است.
2. کارفرمایان کلیه فعالیت‌هایی که مشمول مقررات تامین اجتماعی قرار گرفته‌اند.
3. شرکاء کارفرما (شرکت مدنی یا تجاری).
4. پیمانکاران با ارائه تصویر مفاصا حساب پیمان منعقده قبلی.
5. حق‌العمل‌کاران با ارائه پروانه حق‌العمل‌کاری معتبر.
6. اعضاء اصلی هیأت مدیره شرکت‌ها.
7. سهامداران شرکت‌های سهامی خاص به شرط اشتغال و عدم دریافت مزد با تسلیم تصویر آگهی تأسیس و یا آخرین تغییرات در روزنامه رسمی که مبین قید نام متقاضی باشد.
درصد حق بیمه مشاغل آزاد و صاحبان حرف
متقاضیان بیمه مشاغل آزاد می‌توانند موضوع بیمه خود را از نظر خدمات و مزایا انتخاب کنند. بر این اساس درصد حق بيمه و خدمات مربوط به اینگونه از بیمه‌شدگان به شرح زير است:
- بيمه بازنشستگی با نرخ حق بيمه 12 درصد
- بيمه بازنشستگی و از كارافتادگی و فوت با نرخ حق بيمه 14 درصد
- بيمه بازنشستگی و از كارافتادگی و فوت با نرخ حق بيمه 18 درصد
- خدمات درمانی با پرداخت سرانه درمان
نکته مهم
پرداخت دو درصد (2%) حق بيمه مربوط به حمايت‌های بيمه‌ای و نيز يک درصد (1%) بابت بيمه درمان (جمعاً 3 درصد) براساس ماده «28» قانون تامین اجتماعی به عهده دولت خواهد بود.
مبنای پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد
مأخذ كسر حق بيمه ماهانه مشمولين بیمه مشاغل آزاد به اختيار متقاضی بين حداقل و حداكثر دستمزد قانونی خواهد بود. بيمه‌شده می‌تواند هر بار با دارا بودن (2) سال سابقه پرداخت حق بيمه از تاريخ ثبت درخواست كتبی، 10 درصد ميزان آن را افزايش دهد.
چنانچه بيمه‌شده مدتی پس از انقضاء موعد مقرر (دو سال) درخواست افزايش مأخذ حق بيمه را داشته باشد، در اين حالت نيز نسبت افزايش همان (10) درصد خواهد بود و برای مدت اضافی زائد بر دو سال افزايشی صورت نخواهد گرفت. افزايش‌های بعدی نيز موكول به گذشت دو سال پرداخت حق بيمه موضوع اين آئين نامه از تاريخ افزايش خواهد بود.
نکته مهم
حداقل حقوق سالانه توسط شورای عالی كار و حداكثر حقوق توسط شورای عالی تامین اجتماعی تعيين می‌شود. در سال (96) حداكثر حقوق (7) برابر حداقل حقوق تعيين شده است.
مهلت پرداخت حق بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد
شعب سازمان پس از دریافت تقاضا حداکثر ظرف دو ماه فرصت دارند پس از بررسی (اخذ نظریه کمیسیون پزشکی و…) مراتب را ضمن تعیین نرخ و میزان حق بيمه ماهانه کتباً به متقاضی اعلام کنند. متقاضی نیز مکلف است حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ اعلام همزمان نسبت به امضای قرارداد و پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد متعلقه اقدام کند. چنانچه سه ماه مهلت مقرر (دو ماه واحد اجرایی و یک ماه متقاضی) سپری شود، شروع امر بیمه منوط به درخواست مجدد و رعایت شرایط مقرر است.
چنانچه پرداخت حق بيمه از طرف بيمه شده متوقف شود و بين تاريخ قطع پرداخت حق بيمه و پرداخت مجدد بيش از (3) ماه فاصله ايجاد نشده باشد، بيمه شده می‌تواند حق بيمه معوقه را به سازمان پرداخت کند. در غير اين صورت ارتباط بيمه شده با سازمان قطع و ادامه بیمه مشاغل آزاد وی موكول به تسليم درخواست مجدد و موافقت سازمان خواهد بود كه در اين صورت مبنای كسر حق بيمه اين قبيل متقاضيان، همان مبنای قبلی خواهد بود.
بیمه‌شدگان بیمه مشاغل آزاد مکلفند پس از شروع بیمه، حق بیمه کامل هر ماه را حداکثر تا آخرین روز ماه بعد پرداخت کنند. چنانچه بین آخرین پرداخت (ابتدای ماهی که حق بیمه متعلقه پرداخت نشده است) تا تاریخ پرداخت مجدد بیش از سه ماه فاصله ایجاد شود، قرارداد از تاریخ قطع پرداخت ملغی محسوب شده و ادامه امر بیمه موکول به تسلیم درخواست مجدد، موافقت سازمان و عقد قرارداد جدید با رعایت شرایط مقرر است.
نحوه محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد
نحوه محاسبه حق بيمه متقاضيان بیمه مشاغل آزاد عبارت است از:
حقوق و دستمزد انتخابی كه از حداقل دستمزد سال مورد نظر كمتر و از حداكثر آن بيشتر نباشد × درصد نوع بيمه درخواستی (بازنشستگی، فوت، ازكارافتادگی) + حق بيمه درمان.
فرمول محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد
حق بيمه قابل پرداخت = حقوق و دستمزد ماهانه انتخابی × درصد نوع بیمه + حق بيمه سرانه درمان
مثال محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد
فردی در تاريخ 1387/05/01 درخواست بيمه كامل (بازنشستگی، فوت، ازكارافتادگی و درمان) کرده است. به فرض اين كه حقوق و مزايای ماهانه انتخابی وی حداقل حقوق و تعداد افراد تحت تكفل وی 2 نفر باشند، نحوه محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد وی به شرح زير است:
حداقل حقوق ماهانه سال 87: 2,196,000 ريال
حق بيمه بازنشستگی، فوت و ازكارافتادگی: 395,280 = 18% × 2,196,000
سرانه درمان ماهانه درسال 87: 63,416 ریال
حق بيمه درمان بيمه شده و دو نفر افراد تحت تكفل: 190,248 = 3 × 63,416
جمع حق بيمه ماهيانه قابل پرداخت: 585,528 = 280,395 × 90,248
مزایای بیمه مشاغل آزاد
به طور کلی مزایای بیمه مشاغل آزاد و اختیاری یکسان و شامل موارد زیر است:
- دریافت مستمری بازنشستگی
- دریافت حقوق از کار افتادگی
- غرامت فوت
نکته مهم
خدماتی نظیر بیمه بیکاری، کمک هزینه ازدواج، غرامت دستمزد ایام بارداری شامل بیمه مشاغل آزاد و صاحبان حرف نیست.
پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد
روش‌های متعددی برای پرداخت حق بیمه این مشاغل وجود دارد که به شرح زیر عبارتند از:
پرداخت از طریق سامانه تامین اجتماعی
سازمان تامین اجتماعی امکان پرداخت آسان حق بیمه را از طریق سامانه اختصاصی خود فراهم کرده است. برای این‌کار، ابتدا وارد سامانه تامین اجتماعی به نشانی samt.tamin.ir شده، سپس از منوی مربوطه، گزینه درخواست برگه پرداخت را انتخاب کنید. پس از تعیین تعداد ماه‌های موردنظر و ثبت درخواست، می‌توانید در بخش دریافت برگه پرداخت فیش صادر شده را مشاهده و تسویه کنید.
پرداخت از طریق اپلیکیشن تامین من
برای پرداخت حق بیمه از طریق اپلیکیشن تامین من، وارد بخش خدمات شده و گزینه بیمه شده را انتخاب کنید. سپس در قسمت پرداخت حق بیمه، اطلاعات مورد نیاز را وارد کرده و فرآیند پرداخت را تکمیل کنید.
پرداخت از طریق کد دستوری USSD
یکی دیگر از روش‌های پرداخت حق بیمه، پرداخت از طریق کد دستوری #۷۱۳*۷۲۴* است که با وارد کردن شناسه قبض امکان پرداخت آن مهیا می‌شود.
پرداخت از طریق خودپرداز ATM
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای پرداخت حق بیمه، استفاده از دستگاه خودپرداز بانک است. ابتدا شناسه و مبلغ پرداختی را از پنل کاربری خود در سایت تامین اجتماعی دریافت کنید و با استفاده از دستگاه خودپرداز گزینه پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی را انتخاب کنید و شناسه و مبلغ را وارد کنید. در نهایت، پرداخت را انجام داده و رسید خود را دریافت کنید.
تاخیر در پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد
براساس بخشنامه شماره ۹۹۵۹/۹۹ جریمه تأخیر در پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد و صاحبان حرف به صورت زیر محاسبه می‌شود:
| جریمه تأخیر در پرداخت | |
| تا ۱ ماه تاخیر | ۲ درصد از مبلغ بدهی |
| از ۱ ماه تا ۳ ماه تاخیر | ۴ درصد از مبلغ بدهی |
| از ۳ ماه تا ۶ ماه تاخیر | ۶ درصد از مبلغ بدهی |
| بیش از ۶ ماه تاخیر | ۱۰ درصد از مبلغ بدهی |
جریمه دیرکرد به‌طور ماهیانه محاسبه شده و به میزان حق بیمه معوقه اضافه می‌شود. برای محاسبه دقیق جریمه دیرکرد، فرمول زیر اعمال می‌شود:
فرمول جریمه دیرکرد:
جریمه دیرکرد = (4% × متوسط دستمزد دو سال اخیر) × تعداد ماه‌های دیرکرد
علاوه بر این، به ازای هر ماه تاخیر در پرداخت، ۱ درصد به نرخ حق بیمه انتخابی فرد افزوده می‌شود. این تغییر در نرخ حق بیمه می‌تواند تأثیرات بلندمدت در مستمری بازنشستگی و دیگر مزایای بیمه‌ای فرد داشته باشد.
شرایط بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی
افرادی که در مشاغل آزاد فعالیت می‌کنند، برای بهره‌مندی از خدمات بیمه تامین اجتماعی باید شرایط مشخصی را رعایت کنند. این بیمه به آن‌ها امکان می‌دهد که با انتخاب سطح پرداختی مناسب، از مزایایی مانند بازنشستگی، مستمری و بیمه درمانی بهره‌مند شوند. اما در ثبت‌نام بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد شرایط زیر ضروری است:
- داشتن حداکثر ۵۰ سال سن برای مردان و ۴۵ سال سن برای زنان.
- داشتن حداقل ۱۸ سال سن موقع ثبت‌نام.
- شرط سابقه بیمه برای افراد بالاتر از سن مجاز باید سابقه پرداخت بیمه حق بیمه قبلی معادل دو برابر اختلاف سن از حد مجاز داشته باشد.
- حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه.
به‌عنوان مثال، اگر مردی ۵۵ ساله بخواهد تحت پوشش بیمه مشاغل آزاد قرار گیرد، باید حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشد. در صورتی که این میزان سابقه را داشته باشد، محدودیت سنی برای او اعمال نخواهد شد و می‌تواند با هر سنی تحت پوشش بیمه صاحبان حرفه و مشاغل آزاد قرار گیرد.
میزان حقوق بازنشستگی مشاغل آزاد
شرایط بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد برای بازنشستگی با بیمه اجباری متفاوت است؛ در بیمه اجباری کارفرما موظف است نیروی کار خود را بیمه کند. مبلغی که برای این بیمه‌نامه باید پرداخت شود، ۳۰ درصد درآمد کارمند است. از این ۳۰ درصد، ۷ درصد سهم نیروی کار است و ۲۳ درصد سهم کارفرما.
با توجه به اینکه در مشاغل آزاد تمام حق بیمه بر عهده‌ی خود بیمه‌گزار است، به جای ۳۰ درصد، عدد کمتری برای حق بیمه در نظر گرفته شده است. همچنین در بیمه خود اشتغالی سه سطح مختلف در نظر گرفته شده است که هر شخص می‌تواند طرح مد نظر خودش را انتخاب کند. این سطوح شامل بیمه مشاغل آزاد ۱۸ درصد، ۱۴ درصد و ۱۲ درصد می‌شود که به آن‌ها انواع بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد هم می‌گویند.
براساس مقررات بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، افرادی که بیش از پنج سال سابقه بیمه دارند، امکان انتخاب آزادانه دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه را ندارند. برخلاف بیمه‌های دیگر که در آن فرد می‌تواند با افزایش پرداختی در دو سال پایانی، حقوق بازنشستگی خود را بیشتر کند، در بیمه مشاغل آزاد این روش امکان‌پذیر نیست. در اینجا، مبنای پرداخت حق بیمه کاملاً وابسته به سابقه بیمه‌ای فرد در زمان عقد قرارداد است و امکان تغییر ناگهانی آن در سال‌های پایانی وجود ندارد.
نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی مشاغل آزاد
در بیمه مشاغل آزاد، حق بیمه بر طبق دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه تعیین می‌شود. برای افرادی که کمتر از پنج سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند، این امکان وجود دارد که دستمزد مبنای پرداخت خود را از میان حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار تا حداکثر دستمزد (که معادل هفت برابر حداقل دستمزد است) انتخاب کنند. این دستمزد مبنا، با توجه به نرخ‌های ۱۲ درصد، ۱۴ درصد یا ۱۸ درصد، برای سهم بیمه شده، ضرب می‌شود و مبلغ حق بیمه ماهانه محاسبه می‌شود.
برای افرادی که پنج سال یا بیشتر سابقه پرداخت بیمه دارند، دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه مطابق با میانگین دستمزد آخرین ۳۶۰ روز قبل از درخواست بازنشستگی محاسبه می‌شود. این امر به بیمه‌شدگان این امکان را می‌دهد که در صورت داشتن سابقه کافی، انتخاب دستمزد مبنا را براساس میانگین دستمزدهای قبلی خود انجام دهند، که ممکن است منجر به میزان مستمری بالاتر در دوران بازنشستگی شود.
تفاوت بیمه مشاغل آزاد با بیمه اختیاری
برای برخی از افراد این سوال ایجاد شده است که بیمه مشاغل آزاد بهتر است یا بیمه اختیاری؟ هرچند که برخی از قوانین برای هر دو نوع به طور یکسان وجود دارد، اما تفاوت‌های کلیدی بین آن‌ها وجود دارد که می‌تواند در تصمیم‌گیری اثرگذار باشد.
- یکی از تفاوت‌های اساسی بین بیمه اختیاری و بیمه مشاغل آزاد در نحوه محاسبه حق بیمه پرداختی نهفته است. در بیمه اختیاری، نرخ حق بیمه ثابت و برابر با ۲۷ درصد است که تمامی پوشش‌های بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی را شامل می‌شود. اما بیمه مشاغل آزاد انعطاف بیشتری دارد؛ در این نوع بیمه، فرد می‌تواند طبق نیاز خود سطح پوشش را انتخاب کند. هرکدام از تعهدات بیمه‌ای مانند بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی دارای درصد جداگانه‌ای هستند، بنابراین متقاضی می‌تواند یکی از سه نرخ ۱۲، ۱۴ یا ۱۸ درصد را متناسب با شرایط و نیازهای خود انتخاب کند.
- نحوه محاسبه حق بیمه در بیمه مشاغل آزاد پس از گذشت ۵ سال تغییر می‌کند و این تغییرات به تدریج براساس شرایط اقتصادی و قانونی اعمال می‌شود. در حالی که در بیمه اختیاری، نرخ حق بیمه برای ۳۰ سال ثابت باقی می‌ماند. علاوه بر این، برای ثبت‌نام در بیمه اختیاری، فرد باید حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، در حالی که در بیمه مشاغل آزاد، چنین شرطی وجود ندارد و فرد می‌تواند بدون سابقه قبلی ثبت‌نام کند.
فرانشیز بیمه مشاغل آزاد چقدر است؟
بیمه درمانی که به واسطه بیمه مشاغل آزاد به افراد تعلق می‌گیرد، دارای فرانشیز است. به این ترتیب، در صورت استفاده از خدمات در مراکز درمانی طرف قرارداد تامین اجتماعی، بیمه هزینه‌های درمانی فرد را پرداخت می‌کند. فرانشیز بیمه در بیمه مشاغل آزاد برای درمان‌های بستری ۱۰ درصد و برای درمان‌های سرپایی ۳۰ درصد است.
جمع‌بندی
در پایان، تامین اجتماعی خدمات بیمه‌ای را در دو فرم اجباری و اختیاری ارائه می‌دهد. در حالت بیمه اختیاری، صاحبان مشاغل آزاد با رعایت شرایط سنی قادر خواهند بود خود را بیمه کنند. بیمه مشاغل آزاد با مبلغ‌های مختلف می‌تواند پوشش‌های خدماتی مختلفی را در اختیار بیمه شده قرار دهد.
سوالات متداول
۱. بیمه مشاغل آزاد و صاحبان حرف چیست؟
یکی از بیمه‌های زیر مجموعه بیمه خویش‌فرما برای مشاغل کارگاهی و آزاد است که امکان بیمه شدن مستقل افراد را به واسطه شغل آن‌ها فراهم می‌کند.
۲. بیمه مشاغل آزاد چگونه است؟
حق بیمه مشاغل آزاد بر مبنای سه سطح ۱۸، ۱۴ و ۱۲ درصدی انجام می‌شود.
۳. مبنای پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد چیست؟
مأخذ کسر حق بیمه ماهانه مشمولین بیمه مشاغل آزاد به اختیار متقاضی بین حداقل و حداکثر دستمزد قانونی خواهد بود.
۴. بیمه مشاغل آزاد چه مزایایی را شامل نمی‌شود؟
این بیمه شامل بیمه بیکاری، غرامت دستمزد ایام بیکاری و بارداری نمی‌شود.
۵. مهلت پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد چقدر است؟
متقاضیان باید حداکثر یک ماه پس از اعلام میزان حق بیمه، نسبت به امضای قرارداد و پرداخت اقدام کنند. در صورت عدم پرداخت بیش از ۳ ماه، قرارداد لغو خواهد شد و نیاز به درخواست مجدد دارد.
۶. بهترین بیمه برای مشاغل آزاد و صاحبان حرف چیست؟
بیمه ۱۸ درصد بهترین نوع بیمه با دارا بودن مزایایی بازنشستگی، از کارافتادگی و غرامت فوت است.
دیدگاهتان را بنویسید