حق بیمه مشاغل آزاد؛ مراحل پرداخت، مهلت و شرایط

بیمه مشاغل آزاد شامل حال كسانی است كه به صورت آزاد به تنهايی و يا با داشتن كارگر مشغول به كار بوده و مشمول بيمه‌های اجباری و يا ساير صندوق‌های بیمه‌ای نیستند. افرادی که به صورت خویش‌فرما یا کارفرما فعالیت اقتصادی خصوصی، قانونی و رسمی دارند مانند صاحبان شرکت‌های صنعتی، بازرگانی، خدماتی، صاحبان کارگاه‌ها و مغازه­‌ها، پزشکان آزاد و… می‌­توانند تحت پوشش بیمه مشاغل آزاد قرار گيرند.

درصد حق بیمه مشاغل آزاد

میزان حق بیمه مشاغل آزاد بر اساس نوع پوشش انتخابی، در سه سطح ۱۲، ۱۴ و ۱۸ درصد از حداقل دستمزد ماهانه تعیین می‌شود. متقاضیان می‌توانند موضوع بیمه خود را از نظر خدمات و مزایا بر اساس درصد حق بيمه و خدمات مربوط انتخاب کنند:

• بیمه بازنشستگی با نرخ حق بيمه ۱۲ درصد
• بیمه بازنشستگی و ازکارافتادگی و فوت با نرخ حق بيمه ۱۴ درصد
• بیمه بازنشستگی و ازکارافتادگی و فوت با نرخ حق بيمه ۱۸ درصد
• خدمات درمانی با پرداخت سرانه درمان

بیمه مشاغل آزاد ۱۸ درصد

کامل‌ترین سطح و بهترین بیمه برای مشاغل آزاد، سطح ۱۸ درصدی است. حق بیمه آزاد تامین اجتماعی در این سطح ۱۸ درصد درآمد بیمه‌گزار است که تماماً باید توسط خود فرد پرداخت شود. 

مزایای بیمه مشاغل آزاد ۱۸ درصد

مزایای بیمه مشاغل آزاد ۱۸ درصد به شرح زیر عبارت است از:

• مستمری بازنشستگی: پس از رسیدن به سن بازنشستگی (۶۰ سال برای مردان، ۵۵ برای زنان) و پرداخت حداقل ۱۰ سال حق بیمه، فرد می‌تواند مستمری بازنشستگی دریافت کند.
• حقوق ازکارافتادگی: اگر فرد در طول دوران کاری دچار ناتوانی دائم شود (به دلایل جسمی یا روحی)، در صورت داشتن شرایط لازم (سابقه پرداخت و تشخیص کمیسیون پزشکی تأمین اجتماعی)، مستمری ازکارافتادگی دریافت خواهد کرد.
• غرامت فوت (مستمری بازماندگان): در صورت فوت بیمه‌شده، بازماندگان واجد شرایط (همسر، فرزندان زیر ۱۸ سال یا محصل، و والدین تحت تکفل) می‌توانند مستمری دریافت کنند.

پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد

روش‌های متعددی برای پرداخت حق بیمه این مشاغل وجود دارد که به شرح زیر عبارت است از:

1. پرداخت اینترنتی حق بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد

حق بیمه مشاغل آزاد، از طریق سامانه اینترنتی تامین اجتماعی و اپلیکیشن تامین من قابل پرداخت است. در ادامه شیوه پرداخت هر کدام را توضیح می‌دهیم.

1.1. پرداخت از طریق سامانه تامین اجتماعی

سازمان تامین اجتماعی امکان پرداخت آسان حق بیمه را از طریق سامانه اختصاصی خود فراهم کرده است. برای این‌کار مراحل زیر را طی می‌کنیم:

1. ابتدا وارد سامانه تامین اجتماعی به نشانی samt.tamin.ir می‌شویم.
2. سپس از منوی مربوطه، گزینه درخواست برگه پرداخت را انتخاب می‌کنیم.
3. پس از تعیین تعداد ماه‌های موردنظر و ثبت درخواست، می‌توانیم در بخش دریافت برگه پرداخت، فیش صادر شده را مشاهده و تسویه کنیم.

1.2. پرداخت از طریق اپلیکیشن تامین من

برای پرداخت حق بیمه از طریق اپلیکیشن تامین من، وارد بخش خدمات شده و گزینه بیمه شده را انتخاب می‌کنیم. سپس در قسمت پرداخت حق بیمه، اطلاعات مورد نیاز را وارد کرده و فرآیند پرداخت را تکمیل می‌کنیم.

2. پرداخت از طریق کد دستوری USSD

یکی دیگر از روش‌های پرداخت حق بیمه، پرداخت از طریق کد دستوری #۷۱۳*۷۲۴* است که با وارد کردن شناسه قبض امکان پرداخت آن فراهم می‌شود. 

3. پرداخت از طریق خودپرداز ATM

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای پرداخت حق بیمه، استفاده از دستگاه خودپرداز بانک است. ابتدا شناسه و مبلغ پرداختی را از پنل کاربری خود در سایت تامین اجتماعی دریافت می‌کنیم. سپس با استفاده از دستگاه خودپرداز، گزینه پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی را انتخاب کرده و شناسه و مبلغ را وارد می‌کنیم. در نهایت، پرداخت را انجام داده و رسید خود را دریافت می‌کنیم.

مهلت پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد

مهلت پرداخت حق بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، تا پایان دو ماه بعد از ماه مربوطه است. به‌عنوان مثال، حق بیمه مربوط به فروردین باید تا پایان خرداد پرداخت شود. اگر بین تاریخ آخرین پرداخت و پرداخت مجدد بیش از سه ماه فاصله ایجاد شود، قرارداد فسخ شده و ادامه بیمه تنها در صورت درخواست مجدد، تأیید سازمان و عقد قرارداد جدید امکان‌پذیر است.

شرایط بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی

افرادی که در مشاغل آزاد فعالیت می‌کنند، برای بهره‌مندی از خدمات بیمه تامین اجتماعی باید شرایط مشخصی را رعایت کنند:

• داشتن حداکثر ۵۰ سال سن برای مردان و ۴۵ سال سن برای زنان.
• داشتن حداقل ۱۸ سال سن موقع ثبت‌نام.
• افرادی که سن بالاتر از حد مجاز دارند، باید معادل دو برابر اختلاف سن از حد مجاز، سابقه پرداخت حق بیمه قبلی داشته باشند.

به‌عنوان مثال، اگر مردی ۵۵ ساله بخواهد تحت پوشش بیمه مشاغل آزاد قرار گیرد، به علت اینکه سن آن بالاتر از حد مجاز قانون است، طبق فرمول زیر:
10 = 2 × 5 = 50 – 55
باید حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشد. در صورتی که این میزان سابقه را داشته باشد، محدودیت سنی برای او اعمال نخواهد شد و می‌تواند با هر سنی تحت پوشش بیمه صاحبان حرفه و مشاغل آزاد قرار گیرد.

چه کسانی می توانند بیمه مشاغل آزاد شوند؟

افراد زیر می‌توانند از بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد استفاده کنند:

1. اتباع ايرانی اعم از شاغل يا غيرشاغل در فعاليت‌های مختلف در خارج از كشور كه بيمه آنان با مقررات قانون تامین اجتماعی و تغييرات بعدی آن مغايرت نداشته باشد.
2. کارفرمایان کلیه فعالیت‌هایی ­که ­مشمول­ مقررات تامین اجتماعی قرار­ گرفته‌­اند.
3. شرکاء کارفرما (شرکت مدنی یا تجاری).
4. پیمانکاران با ارائه تصویر مفاصا حساب پیمان منعقده قبلی.
5. حق‌العمل‌کاران با ارائه پروانه حق‌العمل‌کاری معتبر.
6. اعضاء اصلی هیأت مدیره شرکت‌ها.
7. سهامداران شرکت‌های سهامی خاص به شرط اشتغال و عدم دریافت مزد با تسلیم تصویر آگهی تأسیس و یا آخرین تغییرات در روزنامه رسمی ­که مبین قید نام متقاضی باشد.

محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد

محاسبه حق بيمه مشاغل آزاد به صورت زیر است:

حقوق و دستمزد انتخابی كه از حداقل دستمزد سال مورد نظر كمتر و از حداكثر آن بيشتر نباشد × درصد نوع بيمه درخواستی (بازنشستگی، فوت، ازكارافتادگی) + حق بيمه درمان.

مثال محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد

فردی در تاريخ 1404/01/20 درخواست بيمه مشاغل آزاد 18 درصد (بازنشستگی، فوت، ازكارافتادگی و درمان) کرده است. به فرض اين كه حقوق و مزايای ماهانه انتخابی وی حداقل حقوق و تعداد افراد تحت تكفل وی 2 نفر باشند، نحوه محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد وی به شرح زير است:

حداقل حقوق ماهانه سال 1404: 103,909,680 ريال
حق بيمه بازنشستگی، فوت و ازكارافتادگی: 18,703,742 =  18% × 103,909,680
سرانه درمان ماهانه درسال 1404: 2,358,000 ریال 
حق بيمه درمان بيمه شده و دو نفر افراد تحت تكفل: 7,074,000 = 3  ×  2,358,000
جمع حق بيمه ماهيانه قابل پرداخت: 25,777,742  = 7,074,000 + 18,703,742

جریمه تاخیر در پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد

بر‌اساس بخشنامه شماره ۹۹۵۹/۹۹ جریمه تأخیر در پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد و صاحبان حرف به صورت زیر محاسبه می‌شود: 

جریمه دیرکرد به‌طور ماهیانه محاسبه شده و به میزان حق بیمه معوقه اضافه می‌شود. برای محاسبه دقیق جریمه دیرکرد، فرمول زیر اعمال می‌شود:

(4% × متوسط دستمزد دو سال اخیر) × تعداد ماه‌های دیرکرد = جریمه دیرکرد

میزان حقوق بازنشستگی مشاغل آزاد

میزان حقوق بازنشستگی بیمه مشاغل آزاد براساس دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه و سابقه بیمه‌پردازی محاسبه می‌شود. برخلاف بیمه اجباری، افزایش ناگهانی دستمزد در سال‌های پایانی تاثیری در مستمری ندارد. بیمه‌پرداز باید یکی از نرخ‌های ۱۲، ۱۴ یا ۱۸ درصد را انتخاب و کل حق بیمه را شخصاً پرداخت کند.

تفاوت بیمه مشاغل آزاد با بیمه اختیاری 

برای برخی از افراد این سوال ایجاد شده است که بیمه مشاغل آزاد بهتر است یا بیمه اختیاری؟ هرچند که برخی از قوانین برای هر دو نوع به طور یکسان وجود دارد، اما تفاوت‌های کلیدی بین آن‌ها وجود دارد که می‌تواند در تصمیم‌گیری اثرگذار باشد. 

1. یکی از تفاوت‌های اساسی بین بیمه اختیاری و بیمه مشاغل آزاد در نحوه محاسبه حق بیمه پرداختی نهفته است. در بیمه اختیاری، نرخ حق بیمه ثابت و برابر با ۲۷ درصد است که تمامی پوشش‌های بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی را شامل می‌شود. اما بیمه مشاغل آزاد انعطاف بیشتری دارد؛ در این نوع بیمه، فرد می‌تواند طبق نیاز خود سطح پوشش را انتخاب کند. هرکدام از تعهدات بیمه‌ای مانند بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی دارای درصد جداگانه‌ای هستند، بنابراین متقاضی می‌تواند یکی از سه نرخ ۱۲، ۱۴ یا ۱۸ درصد را متناسب با شرایط و نیازهای خود انتخاب کند.
2. نحوه محاسبه حق بیمه در بیمه مشاغل آزاد پس از گذشت ۵ سال تغییر می‌کند و این تغییرات به تدریج بر‌اساس شرایط اقتصادی و قانونی اعمال می‌شود. در حالی که در بیمه اختیاری، نرخ حق بیمه برای ۳۰ سال ثابت باقی می‌ماند. علاوه بر این، برای ثبت‌نام در بیمه اختیاری، فرد باید حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، در حالی که در بیمه مشاغل آزاد، چنین شرطی وجود ندارد و فرد می‌تواند بدون سابقه قبلی ثبت‌نام کند.

فرانشیز بیمه مشاغل آزاد چقدر است؟

فرانشیز بیمه در بیمه مشاغل آزاد برای درمان‌های بستری ۱۰ درصد و برای درمان‌های سرپایی ۳۰ درصد است. به این ترتیب، در صورت استفاده از خدمات در مراکز درمانی طرف قرارداد تامین اجتماعی، بیمه هزینه‌های درمانی فرد را طبق فرانشیز پرداخت می‌کند.

جمع‌بندی

در نهایت، حق بیمه مشاغل آزاد یکی از مهم‌ترین راهکارهای تامین آینده شغلی و رفاهی افرادی است که تحت پوشش کارفرما نیستند. این بیمه امکان بهره‌مندی از خدمات بازنشستگی، ازکارافتادگی و درمانی را فراهم می‌کند. پرداخت منظم و به‌موقع حق بیمه، شرط اصلی استمرار این حمایت‌ها است.

سوالات متداول