حسابداری ارز دیجیتال چیست

ارز دیجیتال که ترجمه ای از عبارت cryptocurrency است، ارزهایی طراحی شده با پروتکل های رمزگذاری شده هستند که با هدف کاهش میزان تقلب و ممانعت از جعل و کلاه برداری ارزی ایجاد می شوند. مهم ترین ویژگی آن ها غیر متمرکز بودن است؛ بدین معنا که هیچ نهاد، سازمان یا دولت خاصی، آن را تحت نظارت و کنترل خود ندارد.

ارز دیجیتال در واقع یک واحد پولی است که  بر اساس 0 و 1 به صورت الکترونیکی قابل انتقال است. نکته اینجاست که پول  الکترونیکی یک ارز دیجیتال نیست. به زبان  ساده، ارزهای رمزگذاری شده به ارزهای دیجیتالی گفته می‌شود که در بسترهای دیجیتال وجود دارد.مهم ترین مزیت انواع ارزهای دیجیتال، امکان انجام تراکنش های مالی از نقاط مختلف دنیاست.

تفاوت ارزهای دیجیتال با ارز معمولی

تفاوت های بنیادینی میان این ارزها با پول معمولی که اصطلاحا فیات نامیده می شود، وجود دارد. فیات که توسط بانک های مرکزی ضرب می شود، به وسیله دولت ها اداره می شود.در مقابل اما ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، در پروسه ای تحت عنوان ماینینگ ایجاد و توزیع می شوند که در اغلب موارد نیز تحت کنترل و نظارت هیچ نهاد، فرد یا سازمانی قرار ندارند. این موضوع باعث می شود تا از آن ها با نام ارزهای غیرمتمرکز (decentralized) یاد شود.

برخلاف ارزهای فیات و پول های معمولی، معامله با ارزهای دیجیتال، به صورت همتا به همتا یا اصطلاحا peer-to-peer و بدون نیاز به واسطه انجام می شود. در نتیجه این اتفاق، هر فردی در هر نقطه ای از جهان که باشد، می تواند بدون نیاز به سیستم بانکی سنتی، از ارزهای دیجیتال در معاملات خود استفاده کرده و آن ها را در کیف پول مجازی خود نگهداری کند.از سوی دیگر، ارزهای فیات، ارزش خود را از وام هایی که افراد از بانک ها دریافت می کنند به دست آورده و فاقد ارزش ذاتی هستند. اما ارزهای دیجیتال، از ارزش ذاتی ورای اعتماد جامعه رمز ارز برخوردار بوده و ارزش آن ها صرفاً متکی بر سیستم وام دهی نیست.

مهم ترین و پررنگ ترین تفاوت میان این دو ارز این است که برخلاف پول های معمولی، امکان چند بار خرج کردن ارزهای دیجیتال وجود ندارد. همچنین، معاملاتی که با ارز دیجیتال انجام می شوند، غیر قابل برگشت بوده و پس از انجام تراکنش، امکان کنسل کردن و یا بازگرداندن رمز ارز بدون درخواست گیرنده وجود نخواهد داشت.

نمونه هایی از ارزهای دیجیتال

2.اتریوم

ایده اتریوم در سال ۲۰۱۳ توسط ویتالیک بوترین مطرح شد. عرضه اولیه سکه آن در سال ۲۰۱۴ به وقوع پیوست و شبکه آن در جولای ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد. اتریوم از همان ابتدا با ایده‌های نوآورانه ظاهر شد. ارز دیجیتال این پلتفرم اتر (ether) نام دارد و از اتریوم برای ساخت توکن‌ می‌توان استفاده کرد.

4.لایت کوین

لایت کوین با هدف پرداخت‌های سریعتر، با اعمال تغییراتی بر روی کدهای بیت کوین توسط چارلی لی ساخته شد. این ارز دیجیتال با نام نقره دیجیتال شناخته می‌شود و یکی از قدیمی‌ترین آلت کوین‌هاست.

ارز دیجیتال چه ربطی به حسابداری دارد؟

بر اساس شیوه های استاندارد حسابداری (GAAP)، ارزهای دیجیتال به عنوان یک دارایی نامشهود به بهای تمام شده ثبت می‌شوند و کاهش ارزش باید ثبت شود. این بدان معناست که ارزش ترازنامه یک شرکت ممکن است در طول زمان کاهش یابد.

حسابداری ارز دیجیتال چیست؟

بر اساس استانداردهای GAAP و گزارش مالی بین‌المللی IFRS، شرکت‌های دولتی باید ارز دیجیتال را به عنوان یک دارایی نامشهود که مدت زمان نامشخصی دارد، بشناسند. در بیشتر مواقع، کسب‌وکارها در ابتدا ارزهای دیجیتال را بر اساس هزینه‌های خود در ترازنامه ثبت می‌کنند.

حسابداری ارز دیجیتال در ایران

گردش مالی ارز دیجیتال در کشور غیر­قانونی نیست، اما قانونی هم نیست؛ بنابراین وارد تراکنش­‌های بانکی نشده و مشمول قانون مالیات نیز نمی­‌گردد.
هرچند این ارز، پول قانونی نیست اما نوعی کالا محسوب می­‌شود و باید در ثبت حسابداری مانند سایر سرمایه­‌گذاری­‌های سهام و اوراق با آن برخورد شود.
بر اساس استاندارد­های بین‌­المللی گزارشگری مالی (IFRS) می­‌توان رمز­ارز یا ارز دیجیتال را از چند جهت مانند وجه نقد، دارایی مالی غیر نقد، سرمایه گذاری در ملک و مسکن، دارایی نامشهود، موجودی­ها و… مورد بررسی قرار داد.

ثبت های حسابداری ارز دیجیتال

1.ثبت حسابداری خرید ارز دیجیتال به مبلغ 1000000000ریال

2.ثبت حسابداری فروش ارزدیجیتال بافرض 200000000 ریال سود

3.ثبت حسابداری فروش ارز دیجیتال با 200000000 ریال ضرر

مزایای ارز دیجیتال

استفاده از ارز دیجیتال نسبت به پول سنتی محاسن زیادی دارد از جمله:

• امنیت بالا در حوزه پرداخت
• حذف ریسک سرقت هویت
• تبادل مستقیم و حدف کارمزد
• امکان انجام تراکنش­‌های بین مرزی
• خرید و فروش آسان
• عدم تاثیرپذیری از سیاست­‌های دولتی و بین‌­المللی
• کمک به کاهش فقر
• قابلیت استفاده در شرایط بحران، دورکاری، تعطیلات، فاصله گذاری اجتماعی و

معایب ارز دیجیتال

• کلاهبرداری: افراد عام، بدون آگاهی از اصول حسابداری به راحتی در تله کلاهبرداران می‌­افتند.
• نوسانات قیمت که تا روزی ۵۰ درصد هم می­‌رسند.
• بازار سیاه: قوانین جهانی شفافیت کافی را ندارند و گاه از آن برای تجارت­‌های غیر قانونی استفاده می­‌شود.
• برگشت ناپذیری تراکنش­‌ها: در ارز دیجیتال هیچ تراکنشی امکان بازگشت ندارد و افرادی که به شکل حرف‌ه­ای با امور مالی آشنا نیستند در صورت ضرر و زیان هیچ چاره‌­ای ندارند.

مزایا و چالش های شناخت ارز دیجیتال به عنوان  دارایی نامشهود

1-رویکرد شناخته شده بین المللی برای طبقه بندی دارایی های رمزنگاری شده در نتیجه جلوگیری از هزینه های اضافی برای پشتیبانی از قضاوت حرفه ای چالش‌های عملی:

چالش ها عملی

1-مدل ارزیابی بهای تمام شده به کسر هزینه های استهلاک و زیانهای شناسایی شده ناشی از کاهش ارزش در سود و زیان دوره ،اجازه ارزیابی ارزش منصفانه دارایی های  رمز نگاری شده را نمی دهد.

2-مدل ارزیابی ارزش منصفانه خالص از استهلاک و زیانهای شناسایی شده ناشی از کاهش ارزش در حقوق مالکانه ویژه دارایی های بلندمدتی است که تجدید اندازه گیری  دارایی های رمزنگاری شده مطابق با استانداردهای بین المللی حسابداری 38 را غیر عملی می کند.

آیا ارزهای دیجیتال در ایران قانونی است؟

. ارزهای دیجیتال در ایران قانونی و به رسمیت شناخته نمی‌شوند، اما غیرقانونی هم نیستند، این تراکنش‌ها وارد سیستم بانکی کشور نمی‌شوند، بنابراین از مالیات و غیره قابل ردیابی نیستند. تنها موردی که قانون واضحی دارد استخراج ارز دیجیتال با مجوز وزارت صمت امکان‌پذیر است

پس قوانین مالیاتی مقرر برای ارزهای دیجیتال در هر کشور متفاوت است به فرض مثال در کشور چین، موسسات مالی که دولتی هستند امکان تراکنش های کریپتو را ندارند، با وجود اینکه چین یک کشور توسعه یافته است. اما در همین کشور نگهداری ارزهای مجازی توسط هر فرد و یا ماینینگ یا استخراج ارزهای دیجیتال کاملا قانونی است. پس می‌توان گفت که ارزهای دیجیتال هم مشمول مالیات می‌شوند ولی این مشمولیت بستگی به درآمد یا سود و زمان نگهداری ارزهای دیجیتال در کیف پول شما دارد و همچنین کشوری که در آن زندگی می‌کنید.

محاسبه مالیات ارز دیجیتال در ایران

با ظهور ارزهای دیجیتال در دنیا و سوددهی روزافزون این پول های دیجیتالی مردم ایران هم مانند سایر کشورهای دیگر وارد این بازار شدند و به موفقیت های مالی بسیاری در این زمینه رسیدند. برهمین اساس در هر زمان هر فرد قصد ارائه اظهارنامه مالیاتی برای درآمد و سود به دست آمده که ناشی از ترید یا معامله کردن ارزهای دیجیتال است را داشته باشد، مبلغ مالیات پرداختنی جزو هزینه های ارز دیجیتال به شمار می‌شود. همچنین در هر زمان که ارز دیجیتال فروخته می‌شود و یا حتی با آن معاملات دیگری انجام می‌شود، در نهایت باید سود و زیان را براساس مالیات بر درآمد به دست آمده محاسبه نمود.

 بخشنامه مقررات مالیاتی ارز دیجیتال

سازمان امور مالیاتی  کشور در یک بخشنامه، قوانین مالیاتی ارز دیجیتال برای مراکز ماینینگ را اعلام کرد و بر اساس این بخشنامه، استخراج تمام وقت با تجهیزات یک کسب و کار مستقل است و مشمول مالیات می شود. این یعنی مراکز استخراج ارزهای دیجیتال به عنوان واحدهای صنعتی شناخته می شوند و مشمول مقررات مالیاتی در ایران هستند.

• مراکز استخراج ارزهای دیجیتال به عنوان واحدهای صنعتی شناخته می شوند و مشمول مقررات مالیاتی هستند.

• در صورتی که کالا صادر شود و رمزارز حاصل از آن با شرایط بانک مرکزی به اقتصاد بازگردد با نرخ صفر درصد مشمول مالیات می شود.

چه رویدادهایی در مورد ارزهای دیجیتال مشمول مالیات است؟

نگه داشتن و هولد کردن ارزهای دیجیتال آنها را مشمول مالیات نمی کند اما رویدادهای زیر باعث فعال کردن مالیات ارزهای دیجیتال می شود:

• فروش ارز دیجیتال در ازای دریافت ارزهای فیات
• پرداخت ارزهای دیجیتال در ازای دریافت کالا، خدمات یا خرید سایر دارایی ها
• تبدیل ارز دیجیتال به سایر ارزهای دیجیتال
• دریافت ارز دیجیتال در ازای کالا یا خدمات ارائه شده
• دریافت ارزهای دیجیتال به عنوان جایزه در نتیجه هارد فورک
• کسب دارایی های دیجیتال درازای استخراج یا استکینگ ارزهای دیجیتال
• دریافت ارز دیجیتال در ازای ایردراپ ها

مواردی در ارزهای دیجیتال که آزاد از پرداخت مالیات هستند

مهم ترین چیزی که حسابدارها باید به آن توجه داشته باشند، آزاد بودن برخی موارد ارز دیجیتال  از پرداخت مالیات است؛ از جمله­ی این موارد، نقل و انتقالات ارز دیجیتال می باشد.

چگونه از معافیت های مالیاتی  ارزهای دیجیتال بهره مند شویم؟

قوانینی در کشور وجود دارد که با استفاده از آنها میتوانید از مالیات معاف شوید. حداکثر سود برای معافیت مالیاتی در حوزه ارزهای دیجیتال، 40 میلیون تومان است. یعنی اگر شما در سال 40 میلیون تومان سود خالص از ارزهای دیجیتال داشته باشید نیازی به پرداخت مالیات نیست. بعد از آن متناسب با مبلغ سود شما، مبلغی بر مالیات شما اضافه می‌شود که مقدار میانگین آن 25 درصد است. 

اما به طور کلی مالیات ارزهای دیجیتال در ایران سال 1402 طبق ماده 101 قانون مالیات، افراد حقیقی به‌ شرط تسلیم اظهارنامه، مشمول نوعی معافیت معیشتی می‌شوند که کف مبلغ سود را به 40 میلیون تومان ارتقا می‌دهد. به زبان دیگر، در صورتی که حداکثر سود شما در طول یکسال 40 میلیون تومان باشد، معافیت مالیات ارز دیجیتال شامل حالتان می شود. اما اگر سود سالانه ای که از ارزهای دیجیتال کسب می کنید بیشتر از 40 میلیون تومان باشد،25 درصد از مبلغ به عنوان مالیات در نظر گرفته می شود.

نحوه به صفر رساندن مالیات ارز دیجیتال به صورت قانونی

راهکارهایی قانونی برای جلوگیری از ایجاد شبهات درآمدی برای مشمول نشدن مالیات ناعادلانه وجود دارد. شما میتوانید با استفاده از برخی از روش های قانونی از مشمول شدن در مالیات های غیر منصفانه جلوگیری کنید و برای این کار باید پیش از هر چیزی شبهات درآمدی را از بین ببرید.

یکی از روش هایی که میتواند به شما کمک کند که مشمول مالیات غیرعادلانه نشوید سرمایه گذاری با مشارکت اعضای خانواده است. مثلا اگر شما یک خانواده 2 نفره هستید و قصد سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال را به مبلغ 200 میلیون تومان دارید میتوانید نفری 100 میلیون سرمایه گذاری کنید تا سود احتمالی شما بین دو نفر تقسیم شود و مشمول بخشودگی مالیاتی شوید.

راه دیگر این است که ارز دیجیتال بخرید اما نفروشید! اگر ارز دیجیتال بخرید و بخشی از آن را در طول سال نفروشید، مجبور نخواهید بود مالیاتی برای آن بپردازید. اگر میخواهید مالیات ارز دیجیتال پرداخت نکنید، تنها به اندازه نیاز ماهانه، دارایی دیجیتال خود را بفروشید. در غیر این صورت اگر میزان سود شما در طول یک سال بیش از 40 میلیون تومان باشد مالیات به شما تعلق می گیرد.