مرخصی ساعتی چیست؟ محاسبه مرخصی ساعتی 1404

آیا تا به حال به دلیل نیاز یک قرار پزشکی یا کار اداری مجبور شده‌اید کل روز را از مدیر خود مرخصی بگیرید؟ مرخصی ساعتی راه‌حلی قانونی برای رفع این نیازها است و بر‌اساس قانون کار، به کارگران کمک می‌کند بدون از دست دادن حقوق، تعادل بین کار و زندگی را حفظ کنند. در این مقاله از محاسبان، با نحوه محاسبه، محدودیت‌ها و روش درخواست مرخصی ساعتی آشنا می‌شوید؛ همراه ما باشید.

مرخصی ساعتی در قانون کار

مرخصی ساعتی نوعی مرخصی استحقاقی است که به کارمندان اجازه می‌دهد به‌جای استفاده از مرخصی روزانه، تنها برای چند ساعت از محل‌ کار غیبت کنند. این گزینه برای رسیدگی به امور ضروری شخصی مانند مراجعه به بانک، کارهای اداری، درمان یا مسائل ناگهانی، ایده‌آل است و انعطاف‌پذیری قابل‌توجهی در مدیریت زمان فراهم می‌کند.

در اکثر سازمان‌ها، این مرخصی از مجموع مرخصی سالانه کسر شده و بر‌اساس ساعات کاری باقی‌مانده محاسبه می‌شود.

مطابق با ماده ۷۰ قانون کار، مرخصی کمتر از یک روز کاری به عنوان بخشی از مرخصی استحقاقی سالانه کارمند محسوب می‌شود. همچنین به موجب ماده ۲ آیین‌نامه مرخصی‌ها، ساعات مرخصی باید ثبت و جمع‌آوری شده و سپس به‌روز تبدیل شود. این ثبت دقیق از اختلافات احتمالی جلوگیری می‌کند. 

به عبارت ساده، اگر کارمندی برای ۲ یا ۳ ساعت مرخصی بگیرد، این مدت از مرخصی سالانه او کسر می‌شود. هدف این قانون، حفظ حقوق کارمند برای ساعات کاری باقی‌مانده و جلوگیری از کسر غیرمنصفانه دستمزد است، در حالی کارفرما نمی‌تواند مرخصی ساعتی را بدون کسر از مرخصی استحقاقی بپذیرد. 

نحوه محاسبه مرخصی ساعتی

محاسبه مرخصی ساعتی بر پایه ساعات کاری استاندارد روزانه (۷ ساعت و ۲۰ دقیقه یا حدود ۷.۳۳ ساعت) و مرخصی استحقاقی سالانه (۲۶ روز برای مشاغل عادی) انجام می‌شود. طبق ماده ۷۰ قانون کار، مرخصی ساعتی مستقل نیست و ساعات آن جمع‌آوری شده، سپس بر ساعات کاری روزانه تقسیم می‌شود تا روزهای کسر شده از مرخصی استحقاقی به دست آید.

فرمول آن به شرح زیر است:

تعداد روزهای کسر شده = مجموع ساعات مرخصی ساعتی ÷ ساعات کاری روزانه (۷.۳۳ ساعت)

مثال: فرض کنید یک کارمند اداری در طول یک ماه، برای امور ضروری شخصی (مانند دو مراجعه پزشکی و یک کار بانکی) مجموع ۱۵ ساعت مرخصی ساعتی استفاده کرده: ۴ ساعت در روز اول، ۵ ساعت در روز دوم و ۶ ساعت در روز سوم. ساعات کاری روزانه استاندارد ۷.۳۳ ساعت است. 

1. مجموع ساعات: ۱۵ ساعت.
2. تقسیم بر ساعات روزانه: ۱۵ ÷ ۷.۳۳ ≈ ۲.۰۵ روز.
3. تفکیک: ۲ روز کامل (معادل ۱۴.۶۶ ساعت) + ۰.۰۵ روز (حدود ۲۲ دقیقه اضافی).

بنابراین، ۲.۰۵ روز از ۲۶ روز مرخصی استحقاقی سالانه کسر می‌شود. این کارمند حقوق کامل را برای این ساعات دریافت می‌کند، اما ذخیره مرخصی‌اش کاهش می‌یابد. اگر ساعات تجمعی به ۲۲ ساعت برسد (۳ روز کامل)، دقیقاً ۳ روز کسر خواهد شد. 

مرخصی ساعتی در ماه چقدر است؟

با توجه به اینکه مرخصی ساعتی زیر مجموعه مرخصی استحقاقی است، میزان مجاز ساعات مرخصی در ماه، طبق مرخصی استحقاقی سالانه محاسبه می‌شود که معادل ۱۵ ساعت و ۵۳ دقیقه در ماه است. حال اگر مجموع مرخصی‌های ساعتی استفاده شدهٔ یک کارمند در یک ماه بیشتر از این مقدار باشد، برابر با مرخصی بدون حقوق بوده و کارفرما مجاز است که برای آن ساعات بیمه نیز رد نکند.

مرخصی ساعتی بیشتر از ۴ ساعت

رویهٔ اشتباهی در برخی سازمان‌ها وجود دارد که مرخصی ساعتی بیش‌ از ۴ یا ۶ ساعت را به عنوان یک روز کامل محاسبه می‌کنند، اما این خلاف قانون است. طبق ماده ۷۰، ساعات مرخصی ساعتی باید جمع شود و وقتی به ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه رسید، یک روز از مرخصی استحقاقی کسر شود.

بنابراین “مرخصی ساعتی بیش‌ از ۴ ساعت معادل یک روز است” نادرست است؛ تنها اگر در آیین‌نامه انضباطی سازمان توافق شده و به کارمند اطلاع داده شود، امکان اعمال کردن آن وجود دارد. در غیر این صورت، محاسبه ساعتی دقیق ضروری است.

تفاوت مرخصی ساعتی و مرخصی استحقاقی چیست؟

مرخصی استحقاقی و ساعتی، هر دو از انواع مرخصی کارکنان هستند، اما تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند:

ویژگی‌های مرخصی ساعتی

• مدت زمان آن کمتر از یک روز کاری است (مثلاً چند ساعت).
• برای موارد ضروری و کوتاه‌مدت مانند انجام امور شخصی استفاده می‌شود.
• معمولاً از سهم مرخصی استحقاقی کسر می‌شود، اما در برخی سازمان‌ها، مقررات متفاوتی دارد.
• نیاز به تأ‌یید مدیر دارد و باید از قبل درخواست داده شود.

ویژگی‌های مرخصی استحقاقی

• به مرخصی‌های روزانه یا چند روزه گفته می‌شود.
• طبق قانون کار، کارکنان معمولاً ۲۶ روز در سال مرخصی استحقاقی دارند (به‌جز تعطیلات رسمی) یا ۳۰ روز با احتساب ۴ جمعه.
• در صورت استفاده نکردن از مرخصی استحقاقی، ۹ روز از آن به سال بعد منتقل می‌شود یا در برخی موارد به‌صورت نقدی تسویه می‌شود.
• برای استفاده، نیاز به هماهنگی قبلی و تأ‌یید مدیر دارد.

مرخصی ساعتی بخشی از مرخصی استحقاقی است و برای غیبت‌های کوتاه‌مدت، مانند چند ساعت طراحی شده است؛ در حالی که مرخصی استحقاقی معمولاً برای دوره‌های طولانی‌تر مانند روزهای کامل یا بیشتر، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فرم مرخصی ساعتی

فرم مرخصی ساعتی سندی رسمی است که توسط کارگر تکمیل و برای تأیید به کارفرما ارائه می‌شود. این فرم، معمولاً شامل اطلاعاتی مانند نام و نام خانوادگی، شماره پرسنلی، تاریخ درخواست، ساعات مرخصی (از جمله زمان شروع و پایان)، دلیل مختصر برای مرخصی و امضای کارگر و کارفرما است.

نامه درخواست مرخصی ساعتی

نمونه متن نامه درخواست مرخصی ساعتی به شرح زیر است:

به نام خدا

مدیر محترم مجموعه ……….

با سلام و عرض ادب و احترام محضر جنابعالی

به عرض می‌رساند که اینجانب ………. کارمند بخش ………. مجموعه، در تاریخ ………. به دلیل انجام امور بانکی نیاز به مرخصی ساعتی از ساعت ………. تا ساعت ………. را دارم.

خواهشمند است در صورت امکان با درخواست مرخصی اینجانب موافقت نمایید.

سپاسگزارم امضاء ……….

جمع‌بندی

در این مقاله از محاسبان، با مرخصی ساعتی و جزئیات آن بر‌اساس ماده ۷۰ قانون کار آشنا شدیم. این مرخصی بخشی از مرخصی استحقاقی است که با محاسبه دقیق ساعات از کسر غیرمنصفانه حقوق جلوگیری می‌کند. این اطلاعات به شما کمک می‌کند که حقوق خود را بهتر بشناسید و بین کار و زندگی تعادل برقرار کنید. حالا نوبت شماست! تجربه یا سؤالی دربارهٔ مرخصی ساعتی دارید؟در کامنت‌ها بنویسید تا با هم یاد بگیریم!

سوالات متداول