21 مورد از انواع جرایم مالیاتی + بخشودگی ها

از آن‌جایی که مالیات بخش مهمی از منابع تامین درآمد دولت‌ محسوب می‌شود، زمانی که افراد مشمول مالیات از پرداخت مالیات خودداری کنند یا از قوانین مالیاتی سرپیچی کنند، دولت برای آن‌ها جرایم مالیاتی در نظر می‌گیرد. این جرایم انواع مختلفی دارند که میزان مبلغ هر کدام متفاوت است. در این مقاله به صورت کامل جزئیات جرایم مالیاتی در ایران را بررسی می‌کنیم.

جرایم مالیاتی چیست؟

زمانی که اشخاص حقیقی و حقوقی اطلاعات مالی خود را به صورت شفاف برای اداره دارایی ارسال نکنند، مالیات خود را پرداخت نکنند، از قوانین تعریف شده سرپیچی کنند و یا تکالیف مالیاتی خود را سر زمان مقرر شده انجام ندهند، طبق قانون مالیاتهای مستقیم مشمول جرایم مالیاتی می‌شوند که سازمان امور مالیاتی در نظر گرفته است.

انواع جرایم مالیاتی

جریمه های مالیاتی بر‌اساس نوع شخصیت (حقیقی یا حقوقی) تقسیم‌بندی می‌شوند که برخی از آن‌ها بین هر دو مشترک است. در ادامه انواع جرایم مالیاتی را بررسی می‌کنیم.

۱. جرایم مالیاتی سامانه مودیان

جریمه‌های مالیاتی سامانه مودیان شامل مواردی است که در بندهای زیر آورده‌‌ایم:

1. عدم توجه به فراخوان سامانه مودیان و عدم ثبت‌نام در سامانه مودیان
2. عدم استفاده از سامانه پایانه‌های فروشگاهی
3. عدم اعلام شماره حساب‌های بانکی تجاری
4. عدم اعلام تعطیلی یا گزارش واحد اقتصادی
5. عدم ارائه صورتحساب چاپی به خریدار 
6. عدم ارسال صورتحساب صورت الکترونیکی در سامانه مودیان 
7. عدم ارسال فاکتور در سامانه مودیان 

برای اطلاع از کلیه جزئیات توصیه می‌کنیم که مقاله جرایم مالیاتی سامانه مودیان را مطالعه کنید.

۲. جرایم عدم ارسال اظهارنامه عملکرد

اگر افراد مشمول ارسال اظهارنامه مالیاتی بنا به هر دلیلی اظهارنامه مالیاتی را در موعد مقرر ارسال نکنند، مشمول جریمه غیر‌قابل بخشودگی معادل با ۳۰٪ درصد برای صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی و معادل ۱۰٪ مالیات برای سایر اشخاص حقیقی می‌شوند.

۳. جرایم مالیات حقوق

هر شخص حقیقی یا حقوقی که در نقش کارفرما است، وظیفه دارد که مالیات حقوق کارگران و کارمندان خود را به صورت منظم پرداخت کند. اگر او در موعد مقرر شده مالیات حقوق پرسنل خود را پرداخت نکند، مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مالیات پرداخت نشده در موعد مقرر و ۲.۵ درصد مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تا‌ٔخیر از سررسید پرداخت، خواهد بود.

۴. جریمه عدم پرداخت مالیات در مهلت قانونی

مطابق با ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر مالیات را در زمان مشخص شده یا مهلت قانونی آن پرداخت نکنید، باید به میزان ۲.۵ درصد از مبلغ مالیات را در قبال تأخیر در پرداخت هر ماه تحت عنوان جریمه به اداره مالیاتی پرداخت کنید.

۵. جریمه عدم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده

جرائم مالیاتی قانون مالیات بر ارزش افزوده، طبق ماده ۲۲ قانون ارزش افزوده عبارت است از: 

1. عدم ثبت نام مودیان در مهلت مقرر، معادل هفتاد وپنج درصد (۷۵٪) مالیات متعلق تا تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد.
2. عدم صدور صورتحساب، معادل یک برابر مالیات متعلق.
3. عدم درج صحیح قیمت در صورتحساب، معادل یک برابر مابه التفاوت مالیات متعلق.
4. عدم درج و تکمیل اطلاعات صورتحساب طبق نمونه اعلام شده، معادل بیست‌وپنج درصد (۲۵٪) مالیات متعلق.
5. عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبت نام یا شناسایی به بعد حسب مورد، معادل پنجاه درصد (۵۰٪) مالیات متعلق.
6. عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد، معادل بیست وپنج درصد (۲۵٪) مالیات متعلق.

۶. جریمه مالیات‌ های تکلیفی

مالیات تکلیفی همان مالیات بر درآمد اشخاص است که طبق قانون، خود اشخاص پرداخت کننده آن نیستند و وظیفه آن بر‌عهدهٔ شخص دیگری است. یعنی برای برای مثال مالیات بر درآمد کارمندان بر عهدهٔ کارفرمای آن‌هاست. در این شرایط مطابق با ماده ۱۹۹ قانون مالیات‌های مستقیم، در صورت عدم پرداخت مالیات مشمول ۱۰ درصد جریمه و در صورت تأخیر در پرداخت به ازای هر ماه مشمول ۲.۵ درصد جریمه خواهند شد.

۷. جریمه تخلف مدیران تصفیه

منظور از مدیران تصفیه مدیرانی است که بعد از انحلال شرکت وظیفهٔ رسیدگی به امور مالی شرکت را دارند. دربارهٔ جریمه تخلف مدیر یا مدیران تصفیه طبق ماده ۱۹۶ قانون مالیات‌های مستقیم در مورد تقسیم دارایی شخص حقوقی قبل از تصفیه امور مالیاتی شخص حقوقی یا قبل از سپردن تأمین مقرر معادل ۲۰ درصد مالیات تعلق گرفته خواهد بود که از مدیر یا مدیران تصفیه دریافت می‌شود.

۸. جریمه عدم ارسال ترازنامه و صورت سود و زیان

در صورتی که شخص مشمول مالیات، از ارسال ترازنامه و صورت سود و زیان یا از ارائه دفاتر قانونی خودداری کند، مشمول جریمه‌ای معادل ۲۰ درصد برای هر یک از موارد مذکور خواهند شد. این جریمه براساس ماده ۱۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم تنظیم شده است.

۹. جریمه درآمدهای کتمان شده و هزینه‌های غیر واقعی

جریمه‌ای که برای درآمدهای کتمان شده و هزینه‌های غیرواقعی مطابق با ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم در نظر گرفته شده که مشمول جریمه غیر قابل بخشودگی ٪۳۰ مالیات متعلق برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل و ٪۱۰ برای سایر افراد است.

۱۰. جریمه عدم ارسال اطلاعات و مدارک مالیاتی درخواست شده

امکان دارد که شما اظهارنامه خود را در موعد تعیین شده برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنید، اما از نظر ممیزین مالیاتی اطلاعات وارد شده نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد و قصد داشته باشند با بررسی دفاتر قانونی نسبت به مالیات عملکرد شما تصمیم‌گیری کنند. در این صورت از شما درخواست می‌کنند که اطلاعات و مدارک مالیاتی درخواست شده خود را برای آن‌ها ارسال کنید. در صورتی که شما اطلاعات و مدارک خواسته شده را ارسال نکنید، ۲۵ درصد از مالیات به عنوان جریمه به مبلغ کل مالیات شما اضافه خواهد شد.

۱۱. جریمه عدم پرداخت حق تمبر مالیاتی

بعد از ثبت یک شرکت، مدیر ابتدا باید به اداره امور مالیاتی مراجعه کند و مبلغی تحت عنوان حق تمبر را پرداخت کنند. مبلغ حق تمبر برای ثبت یک شرکت معادل نیم در هزار ارزش اسمی سهام آن شرکت است. این مبلغ باید تا یک ماه بعد از ثبت یک شرکت به صورت حضوری یا الکترونیکی پرداخت شود. حالا در صورتی که مبلغ مالیات حق تمبر پرداخت نشود، طبق ماده ۵۱ قانون مالیات‌های مستقیم، معادل دو برابر مبلغ حق تمبر باید جریمه پرداخت کنند.

۱۲. جریمه عدم ارسال لیست حقوق و دستمزد و قرارداد پیمانکاری

یکی دیگر از انواع جرایم مالیاتی، عدم ارسال لیست حقوق کارگران است که در ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم به آن اشاره شده است. این جرم به دلایل زیر رخ می‌دهد:

• شخص در موعد مقرر لیست، صورت یا مشخصات کارکنان را ارسال نکند.
• قراردادی در ارتباط با اطلاعات مربوطه تنظیم نکرده باشد.
• اطلاعاتی خلاف واقعیت به سازمان امور مالیاتی ارائه کرده باشد. 

برای این تأخیر و اطلاعات خلاف واقعیت جرایمی معادل ۲ درصد بابت عدم ارسال لیست مالیات حقوق و دستمزد و یک درصد بابت کل مبلغ قراردادهای پیمانکاری در نظر گرفته می‌شود.

۱۳. جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث

زمانی که شخصی فوت می‌کند، وراث او باید نهایت تا یک سال بعد از فوت او، لیست اموال و دارایی‌های شخص را به اداره امور مالیاتی ارسال کنند. این قانون تا قبل از سال ۱۳۹۵ اجرا می‌شد و بعد از آن محدودیت زمانی و جریمه آن حذف شد. اما در نظر داشته باشید در صورتی که اظهارنامه مالیات بر ارث ارسال کنید و گواهی انحصار وراث دریافت کنید، اما اقدامی برای پرداخت مالیات آن انجام ندهید، بابت هر ماه تاخیر باید %۲.۵ مبلغ مالیات را به عنوان جریمه پرداخت کنید.

۱۴. جریمه عدم پلمپ دفاتر قانونی

یکی از وظایف اشخاص حقیقی این است که در ابتدای هرسال دفاتر قانونی خود را پلمپ کنند. اگر طبق قانون برای پلمپ دفاتر قانونی اقدام نکنید، باید ۲۰ درصد از مبلغ مالیات را به عنوان جریمه پرداخت کنید. همچنین در صورتی که دفاتر را آماده کرده باشید، اما توسط سازمان اداره مالیاتی رد شود، مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مبلغ مالیات خواهید شد.

۱۵. جریمه عدم پرداخت مالیات سکه

قانون مالیات سکه مشمول افرادی می‌شود که از سال ۱۳۹۷ به بعد از بانک مرکزی سکه خریده‌اند و در بازار آزاد آن را فروخته‌اند. حالا اگر فرد در پرداخت مالیات سکه کوتاهی کند، بابت جریمه دیرکرد پرداخت مالیات سکه به ازای هر ماه دیرکرد معادل ۲.۵ درصد مبلغ مالیات افزوده خواهد شد. مهلت پرداخت مالیات سکه اول تیرماه هر سال است.

۱۶. جریمه عدم ارسال اظهارنامه شرکت‌ های منحل شده

براساس ماده ۱۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم اگر مدیران حقوقی برای شرکت منحل شده اظهارنامه را در موعد مقرر ارسال نکنند یا اظهارنامه را خلاف واقعیت تنظیم و ارسال کنند، به ترتیب مشمول جریمه ٪۲ و ٪۱ سرمایه پرداخت شده اشخاص حقوقی در تاریخ انحلال می‌شوند.

۱۷. جرایم وظایف محول شده به دفاتر اسناد رسمی

اگر در رابطه با هر موضوعی وظایفی به دفاتر اسناد رسمی محول شده است، در صورت تخلف علاوه بر مسئولیت تضامنی سردفتر یا مودی در پرداخت مالیات یا مالیات‌های متعلق مربوط، مشمول جریمه‌ای معادل ۲۰ درصد آن نیز خواهند بود و در صورت تکرار به «مجازات حبس تعزیری درجه شش» با رعایت مقررات مربوط محکوم خواهند شد. این جرایم در ماده ۲۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم بیان شده است.

۱۸. جریمه عدم پرداخت مالیات قطعی

بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی و زمانی که اداره مالیات کشور برگ تشخیص مالیاتی برایتان صادر می‌کند تا ۳۰ روز زمان دارید که نسبت به مبلغ مالیات اعلام شده اعتراض کنید و آن را در سایت سامانه مودیان ثبت کنید. در صورتی که در این ۳۰ روز دست به اقدامی نزنید، بعد از آن مبلغ تعیین شده اولیه به عنوان مبلغ مالیات قطعی برای شما در نظر گرفته می‌شود و باید در زمان مشخص شده نسبت به پرداخت آن اقدام کنید.

حالا اگر از پرداخت مالیات سر باز بزنید، مطابق با ماده ۲۰۲ قانون مالیات های مستقیم، اداره مالیات کشور اجاره دارد که شخص را ممنوع‌الخروج کند. ممنوع‌الخروجی بستگی به میزان مبلغ بدهی مالیاتی دارد. برای مثال برای اشخاص حقوقی تولیدی که پروانه بهره‌برداری دارند از مراجع قانونی ذی‌ربط از بیست درصد سرمایه ثبت شده یا مبلغ ۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال، برای سایر اشخاص حقیقی و حقوقی تولیدی از ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده یا دو میلیارد ۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال و سایر اشخاص حقیقی یکصد میلیون ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال.

۱۹. جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر درآمد اجاره املاک

اگر صاحب ملک هستید و آن را اجاره داده‌اید، باید نسبت به ارسال اظهارنامه مالیات بر درآمد اجاره اقدام کنید. در صورتی که مطابق قانون اظهارنامه اجاره املاک را ارسال نکنید، باید معادل ۱۰ درصد از مبلغ مالیات را به عنوان جریمه پرداخت کنید.

۲۰. جدول جرایم مالیاتی ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم

بر طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم، چنانچه مودیان تخلفاتی به شرح جدول زیر داشته باشند، مشمول جرایم مالیاتی به شرح زیر می‌شوند که نرخ آن‌ها را به تفکیک بیان کرده‌ایم و مأخذی که جریمه براساس آن محاسبه می‌شود را هم آورده‌ایم.

جرم حسابدار در فرار مالیاتی

مطابق ماده ۲۷۶ قانون مالیات‌های مستقیم چنانچه هر یک از حسابداران، حسابرسان و همچنین موسسات حسابرسی، ماموران مالیاتی و کارکنان بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در ارتکاب جرم مالیاتی مشارکت داشته باشند یا تخلفات صورت گرفته را گزارش نکنند، به حداقل مجازات مباشر جرم محکوم می‌شوند. مجازات معاونت سایر اشخاص طبق مجازات اسلامی تعیین می‌‌شود. 

شرایط بخشودگی جرایم مالیاتی

بخشودگی جرایم مالیاتی یعنی اینکه سازمان امور مالیاتی از دریافت تمام یا بخشی از جرائم مالیاتی از مودی صرف نظر می‌کند. این بخشودگی‌ها در شرایط خاص با تشخیص سازمان امور مالیاتی، ماده‌های قانونی که درباره این موضوع تدوین شده و دلایل موجه از سوی مودی امکان‌پذیر است. 

مسیر آرامش مالی با دریافت مشاوره مالیاتی 

با توجه به پیچیدگی و تغییرات مداوم قوانین مالیاتی، آگاهی و رعایت آن‌ها برای هر حسابدار و کسب‌وکار ضروری است. ما در موسسه حسابداری محاسبان با بیش از ۱۴ سال سابقه درخشان در ارائه مشاوره مالیاتی تخصصی، افتخار داریم که با مشاوره مالیاتی آنلاین، مشاوره مالیاتی تلفنی و حضوری در اصفهان به شما در حل چالش‌های مالیاتی کمک کنیم.

هدف ما کاهش ریسک مالیاتی، جلوگیری از جرایم مالیاتی، کمک برای تصمیم‌گیری بهتر، استفاده از معافیت‌های مالیاتی و ایجاد اطمینان در کسب‌وکار و در نهایت کمک به رشد و توسعه کسب‌وکار شما است. با ما، با آرامش خاطر بر کسب‌وکار خود تمرکز کنید و دغدغه‌های مالیاتی را به ما متخصصان ما بسپارید. 

جمع‌بندی

هرگاه اشخاص حقیقی یا حقوقی وظایف مالیاتی خود را انجام ندهند یا مالیات خود را به دولت پرداخت نکنند، مشمول جرایم مالیاتی می‌شوند. ما انواع جرایم مالیاتی، بخشودگی‌های مالیاتی، جرایم قابل بخشش مالیاتی و جرایم غیر‌قابل بخشش مالیاتی و مراحل ثبت درخواست بخشودگی مالیاتی را در این مقاله بررسی کردیم.

سوالات متداول