جرایم مالیاتی چیست؟ انواع جرایم مالیاتی + بخشودگی ها

از آن‌جایی که مالیات بخش مهمی از منابع تامین درآمد دولت‌هاست، دولت زمانی که افراد مشمول مالیات از پرداخت مالیات خودداری کنند یا از قوانین مالیاتی سرپیچی کند برای آن‌ها جرایم مالیاتی در نظر می‌گیرد. جرایم مالیاتی انواع مختلفی دارد و میزان مبلغی که برای جرایم مالیاتی در نظر گرفته می‌شود هم متفاوت است. در این مقاله به صورت کامل جزئیات جرایم مالیاتی، بخشودگی جرایم مالیاتی و مهم‌ترین جرایم مالیاتی در ایران را بررسی می‌کنیم.

جرایم مالیاتی چیست؟

بر طبق قانون تمام اشخاص حقیقی و حقوقی موظف هستند میزانی از درآمد خود را به عنوان مالیات در زمان تعیین شده به دولت پرداخت کنند. حالا زمانی که شخص اطلاعات مالی خود را به صورت شفاف برای اداره دارایی ارسال نکند یا مالیات خود را پرداخت نکند یا از قوانین تعریف شده سرپیچی کند یا تکالیف مالیاتی خود را سر زمان مقرر شده انجام ندهد، مشمول جرایم مالیاتی می‌شود که توسط قوانین مالیاتی سازمان امور مالیاتی در نظر گرفته شده است.

انواع جرایم مالیاتی

جریمه‌های مالیاتی بر اساس اشخاص حقوقی و حقیقی تقسیم‌بندی می‌شوند و برخی از جریمه‌ها هم بین اشخاص حقیقی و حقوقی مشترک است. در ادامه انواع جرایم مالیاتی را دسته‌بندی می‌کنیم.

۱. جریمه عدم ثبت‌نام در سامانه مودیان

یکی از جرایم مالیاتی مربوط به عدم ثبت‌نام در سامانه مودیان است که جریمه عدم ثبت‌نام در سامانه مودیان خود مشمول مواردی می‌شود که در بندهای زیر می‌آوریم:

موارد بیان شده در ماده ۲۲ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان بیان شده است. جریمه‌ای که برای این موارد در نظر گرفته شده عبارت است از پرداخت ۱۰ درصد از مبلغ فروش یا ۲ میلیون‌ تومان هر کدام که بیشتر باشد به سازمان امور مالیاتی.

۲.جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی

اگر افراد مشمول ارسال اظهارنامه مالیاتی بنا به هر دلیلی اظهارنامه مالیاتی را در موعد مقرر ارسال نکنند، مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی معادل ۳۰٪ درصد برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل و معادل ۱۰٪ مالیات برای سایر اشخاص حقیقی است.

۳. جریمه عدم ارسال لیست مالیات حقوق

۴. جریمه عدم پرداخت مالیات در مهلت قانونی

طبق ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر مالیات را در زمان مقرر شده یا مهلت قانونی آن پرداخت نکنید، باید به میزان ۲.۵ درصد از مبلغ مالیات را به ازای تاخیر در پرداخت هر ماه تحت عنوان جریمه به اداره مالیاتی پرداخت کنید.

۵. جریمه عدم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده

جرایم مالیاتی قانون مالیات بر ارزش افزوده براساس ماده ۲۲ قانون ارزش افزوده به شرح زیر است:

۶. جریمه مالیات‌ های تکلیفی

مالیات تکلیفی همان مالیات بر درآمد اشخاص است که بر طبق قانون، خود اشخاص پرداخت کننده آن نیستند و وظیفه آن بر عهده شخص دیگری است. یعنی برای برای مثال مالیات بر درآمد کارمندان بر عهده کارفرمای آن‌هاست. در این شرایط بر طبق ماده ۱۹۹ قانون مالیات‌های مستقیم، در صورت عدم پرداخت مالیات مشمول ۱۰ درصد جریمه و در صورت تاخیر در پرداخت به ازای هر ماه مشمول ۲.۵ درصد جریمه خواهند شد.

۷. جریمه تخلف مدیران تصفیه

۸. جریمه عدم ارسال ترازنامه و صورت سود و زیان

در صورتی که شخص مشمول مالیات از ارسال ترازنامه و صورت و زیان خودداری کند یا از ارائه دفاتر قانونی خودداری کنند. مشمول جریمه‌ای معادل ۲۰ درصد برای هر یک از موارد مذکور خواهند شد. این جریمه براساس ماده ۱۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم تنظیم شده است.

۹. جریمه درآمدهای کتمان شده و هزینه‌های غیر واقعی

۱۰.عدم ارسال اطلاعات و مدارک مالیاتی درخواست شده

امکان دارد که شما اظهارنامه خود را در موعد تعیین شده برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنید، اما از نظر ممیزین مالیاتی اطلاعات وارد شده نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد و قصد داشته باشند با بررسی دفاتر قانونی نسبت به مالیات عملکرد شما تصمیم‌گیری کنند. در این صورت از شما درخواست می‌کنند تا اطلاعات و مدارک مالیاتی درخواست شده خود را برای آن‌ها ارسال کنید. در صورتی که شما اطلاعات و مدارک خواسته شده را ارسال نکنید، ۲۵ درصد از مالیات به عنوان جریمه به مبلغ کل مالیات شما اضافه خواهد شد.

۱۱. جریمه عدم پرداخت حق تمبر مالیاتی

۱۲. جریمه عدم ارسال لیست حقوق و دستمزد و قرارداد پیمانکاری

یکی دیگر از انواع جرایم مالیاتی عدم ارسال لیست حقوق کارگران۱۴۰۴ است ک در ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم به آن اشاره شده است. یعنی زمانی که شخص در موعد تعیین شده نسبت به ارسال صورت، فهرست، مشخصات مودی، قراردادی تنظیم نکرده یا یا اطلاعات را برخلاف واقعیت در اختیار سازمان مالیاتی قرار داده است. برای این تاخیر و اطلاعات خلاف واقعیت جرایمی معادل ۲ درصد بابت عدم ارسال لیست مالیات حقوق و دستمزد و یک درصد بابت کل مبلغ قراردادهای پیمانکاری در نظر گرفته می‌شود.

۱۳. جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارث

۱۴. جریمه عدم ارسال صورتحساب الکترونیکی

در ماده ۲۲ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان بیان شده که فعالان اقتصادی مشمول ارسال صورت حساب الکترونیکی در صورتی که صورت حساب الکترونیکی خود را صادر نکنند، مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مبلغ فروش انجام شده بدون صدور صورتحساب الکترونیکی یا ۲ میلیون تومان، هر کدام که بیشتر باشد باید به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.

۱۵. جریمه عدم پلمپ دفاتر قانونی

۱۶. جریمه عدم پرداخت مالیات سکه

قانون مالیات سکه مشمول افرادی می‌شود که از سال ۱۳۹۷ به بعد از بانک مرکزی سکه خریده‌اند و در بازار آزاد آن را فروخته‌اند. حالا اگر فرد پرداخت مالیات سکه کوتاهی کند. بابت جریمه دیرکرد پرداخت مالیات سکه به ازای هر ماه دیرکرد معادل ۲.۵ درصد مبلغ مالیات افزوده خواهد شد. مهلت پرداخت مالیات سکه اول تیرماه هر سال است.

۱۷. جریمه عدم ارسال اظهارنامه شرکت‌ های منحل شده

۱۸. جرایم وظایف محول شده به دفاتر اسناد رسمی

اگر در رابطه با هر موضوعی وظایفی به دفاتر اسناد رسمی محول شده است، در صورت تخلف علاوه بر مسئولیت تضامنی سردفتر با مودی در پرداخت مالیات یا مالیات‌های متعلق مربوط، مشمول جریمه‌ای معادل ۲۰ درصد آن نیز خواهند بود و در صورت تکرار به «مجازات حبس تعزیری درجه شش» با رعایت مقررات مربوط محکوم خواهد شد. این جرایم در ماده ۲۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم بیان شده است.

۱۹. جریمه عدم پرداخت مالیات قطعی

بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی و زمانی که اداره مالیات کشور برگ تشخیص مالیاتی برایتان صادر می‌کند تا ۳۰ روز زمان دارید که نسبت به مبلغ مالیات اعلام شده اعتراض کنید و آن را در سایت سامانه مودیان ثبت کنید. در صورتی که در این ۳۰ روز دست به اقدامی نزنید، بعد از آن مبلغ تعیین شده اولیه به عنوان مبلغ مالیات قطعی برای شما در نظر گرفته می‎شود و باید در زمان مشخص شده نسبت به پرداخت آن اقدام کنید.

ممنوع الخروجی بستگی به میزان مبلغ بدهی مالیاتی دارد. برای مثال برای اشخاص حقوقی تولیدی که پروانه بهره‌برداری دارند از مراجع قانونی ذی‌ربط از بیست درصد سرمایه ثبت شده یا مبلغ ۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال. برای سایر اشخاص حقیقی و حقوقی تولیدی از ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده یا دو میلیارد ۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال و سایر اشخاص حقیقی از یکصد میلیون ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال بیشتر است، جلوگیری کند.

۲۰. عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر درآمد اجاره املاک

۲۱. جدول جرایم مالیاتی ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم

بر طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم. چنانچه مودیان تخلفاتی به شرح جدول زیر داشته باشند، مشمول جرایم مالیاتی به شرح زیر می‌شوند که نرخ آن‌ها را به تفکیک بیان کرده‌ایم و ماخذی که جریمه براساس آن محاسبه می‌شود را هم آورده‌ایم.

ردیف	شرح تخلف	نرخ جریمه	ماخذ محاسبه جریمه
۱	عدم صدور صورتحساب فروش کالا یا ارائه خدمات	٪۲	مبلغ مورد معامله
۲	عدم درج شماره اقتصادی خود	٪۲	مبلغ مورد معامله
۳	عدم درج شماره اقتصادی طرف معامله	٪۲	مبلغ مورد معامله
۴	استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران	٪۲	مبلغ مورد معامله
۵	استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود	٪۲	مبلغ مورد معامله
۶	عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده به سازمان طبق روش‌های تعیین شده	٪۱	مبلغ معاملاتی که فهرست آن‌ها ارائه نشده است

بخشودگی جرایم مالیاتی

حالا که با جرایم مالیاتی تعیین شده آشنا شدیم. وقت آن رسیده که ببینیم آیا بخشودگی جرایم مالیاتی هم داریم؟ در چه صورتی افراد مشمول بخشودگی جرایم مالیاتی می‌شود. در ماده ۱۸۹ تا ۱۹۱ قانون مالیاتهای مستقیم به موارد بخشودگی مالیاتی اشاره شده است که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

ماده ۱۸۹ قانون مالیات های مستقیم

ماده ۱۹۰ قانون مالیات های مستقیم

بر طبق این ماده، دولت مودیان مالیاتی را تشویق به پرداخت مالیات زودتر موعد یا به صورت علی‌الحساب میکند. اینطور که در ماده ۱۹۰ بینان شده به ازای هر ماه پرداخت زودتر از موعد مقرر، جایزه‌ای معادل ٪۱ مبلغ پرداختی به مودی تعلق می‌گیرد.

ماده ۱۹۱ قانون مالیات های مستقیم

در ماده ۱۹۱ قانون مالیاتهای مستقیم بیان شده که تمام یا قسمتی از جرایم تعیین شده در قانون مالیاتهای مستقیم بنا به درخواست مودی با توجه به دلایل ابرازی مبنی بر خارج از اختیار بودن عدم انجام تکالیف مقرر و با در نظر گرفتن سوابق مالیاتی و خوش حسابی مودی بنا به تشخیص و موافقت سازمان امور مالیاتی مشمول بخشودگی مالیاتی می‌شوند.

به عبارتی اگر با موارد زیر مطرح باشد، بخشودگی جرایم برای مودی در نظر گرفته می‌شود:

بخشودگی های مالیاتی مناسبتی

از سوی دیگر دولت به مناسب‌های مختلف مانند هفته دولت، دهه فجر و.. برای عده‌ای از مودیان بخشودگی مالیاتی در نظر می‌گیرد. بخشودگی مالیاتی یکی از زمان‌هایی است که دولت برای بخشش عده‌ای از مشمولان مالیاتی به شکل تخفیفی مالیاتی یا معافیت مالیاتی در نظر می‌گیرد. معمولا این بخشودگی‌ها برای جرایم مالیاتی قابل بخشش در نظر گرفته می‌شود.

جرایم غیر قابل بخشش مالیاتی

قانون مالیات‌های مستقیم یک سری از جرایم مالیاتی را غیرقابل بخشش در نظر گرفته است و به آن در ماده ۱۹۲ قانون مالیاتهای مستقیم اشاره کرده است. جرایم غیر قابل بخشش مالیاتی بر طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم به شرح زیر است:

1. عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی
2. کتمان درآمدها در اظهارنامه مالیاتی
3. اعلام هزینه‌های غیرواقعی در اظهارنامه مالیاتی

جرایم مالیاتی قابل بخشش

به زبان ساده تمام مودیان مالیاتی می‌توانند از بخشودگی‌های مالیاتی استفاده کنند و جرایم مالیاتی آن‌ها قابل بخشش محسوب می‌شود به غیر از افرادی که باید اظهارنامه ارسال می‌کردند یا در زمان ارسال اظهارنامه درآمدهای خود را کتمان کرده‌اند یا هزینه‌های سازمان خود را غیر واقعی اعلام کرده‌اند. بنابراین اگر جرم مالیاتی در دسته غیرقابل بخشش نباشد، در دسته جرایمی مالیاتی قابل بخشش قرار داده می‌‌شود و همچنین می‌تواند بنا بر تشخیص سازمان مالیاتی مشمول بخشودگی‌های مالیاتی مناسبتی هم شود.

مراحل ثبت درخواست بخشودگی جرایم مالیاتی

۱. ثبت درخواست

 ابتدا مودی باید درخواست بخشودگی جرایم مالیاتی خود را در سایت سازمان امور مالیاتی ثبت کند.

۲. ارائه اسناد و مدارک

 در مرحله دوم شخص باید اسناد و مدارکی به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد که نشان دهد جرم مرتکب شده عمدی نبوده و شرایطی خارج از اراده فرد باعث ارتکاب او به جرایم مالیاتی شده است.

۳. بررسی درخواست توسط سازمان امور مالیاتی

 در مرحله سوم سازمان امور مالیاتی سابقه مالیاتی شخص را بررسی می‌کند و در صورتی که شخص مودی خوش حسابی باشد و سازمان امور مالیاتی هم موافقت خود را بخشودگی مالیاتی وی اعلام کند، شخص مشمول بخشودگی مالیاتی می‌شود.

نمونه نامه درخواست بخشودگی جرایم مالیاتی

برای مثال اگر قصد ثبت درخواست برای بخشودگی جرایم مالیاتی را دارید، می‌توانید از نمونه نامه درخواست بخشودگی جرایم مالیاتی زیر برای درخواست خود استفاده کنید.

اداره کل امور مالیاتی ………….. موضوع: درخواست بخشودگی جرائم……. با سلام احتراما ، عطف به برگ مالیات قطعی عملکرد شماره ……….مورخ…………..موارد زیر را به استحضار می‌رساند: فعالیت این شرکت از جمله مشاغل …………است که طرف معامله آن مصرف کننده نهایی ) عموم مردم( و مشتری مستقیم تولید کننده ……….می‌باشد، با در نظر گرفتن سوابق خوش حسابی این شرکت از آن سازمان محترم استدعا دارد، بنا به اختیار حاصل از مفاد ماده ۱۹۱ ق.م.م و تفویض اختیار صورت گرفته از طرف ریاست محترم سازمان امور مالیاتی کشور، دستور فرمایند نسبت به اصلاح مأخذ و بخشودگی جرائم اعلام شده اقدام مقتضی معمول نمایند. پیشاپیش از بذل توجه و مساعدتی که خواهید فرمود نهایت سپاس را دارد.

جرم حسابدار در فرار مالیاتی چیست؟

جمع بندی

هرگاه اشخاص حقیقی یا حقوقی وظایف مالیاتی خود را انجام ندهد یا مالیات خود را به دولت پرداخت نکنند، مشمول جرایم مالیاتی می‌شوند. ما انواع جرایم مالیاتی، بخشودگی‌های مالیاتی، جرایم قابل بخشش مالیاتی و جرایم غیرقابل بخشش مالیاتی و مراحل ثبت درخواست بخشودگی مالیاتی را در این مقاله بررسی کردیم. همچنین جدیدترین بخشنامه موجود در این خصوص را برایتان توضیح دادیم.

با توجه به پیچیدگی قوانین مالیاتی، اینطور به نظر می‌آید اگر حسابدار باشید یا کسب‎وکاری داشته باشید، بهتر است که قوانین مالیاتی را یاد بگیرید و از آخرین تغییرات آن چه در قانون و چه به صورت بخشنامه آگاهی داشته باشید. پیشنهاد ما به شما شرکت در دوره مالیاتی شتاب است که هم به صورت آنلاین و هم حضوری در موسسه حسابداری محاسبان برگزار می‌شود و شما را چم و خم قوانین مالیاتی ایران آشنا می‌کند تا در صورت مواجه شدن با مسائل مالیاتی با آرامش خاطر بتوانید آن را حل کنید.

سوالات متداول