صفر تا صد حسابرسی مالیاتی

بر طبق ماده ۲۷۲ قانون مالیات‌های مستقیم؛ تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی موظف هستند که صورت‌های مالی حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی یا مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداری رسمی ایران را همراه با اظهارنامه مالیاتی یا حداکثر ۳ ماه پس از مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند. پس بر طبق این ماده از قانون مالیات‌های مستقیم، هر شرکت یا سازمان برای حسابرسی صورت‌های مالی خود نیاز به یک حسابرس مالیاتی دارد.

حسابرسی مالیاتی چیست؟

حسابرسی همانطور که از اسمش پبداست یعنی رسیدگی به حساب‌ها. وقتی آن را در بافت حسابداری قرار می‌دهیم، معنی حسابرسی دقیق‌تر روشن می‌شود، یعنی حسابرسی صورت‌های مالی. حالا وقتی مالیاتی را کنار آن قرار می‌دهیم یعنی رسیدگی به صورت‌های مالی براساس قوانین مالیاتی.

اگر بخواهیم حسابرسی مالیاتی را علمی تعریف کنیم؛ فرایندی است که در طی آن صحت اسناد و مدارک مالی سنجیده می‌شود و بر درستی اجرای قوانین و مقررات مالیاتی نظارت می‌کند. در حسابرسی مالیاتی، مالیات بر درآمد شرکت‌ها مشخص می‌شود و راه‌ و روش‌های قانونی پرداخت مالیات در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. برای فهم بهتر حسابرسی نیاز است که یک اشاره ریزی به تفاوت حسابدار و حسابرس داشته باشیم.

تفاوت حسابدار و حسابرس

حسابدار شخصی است که در طول یک سال مالی حساب‌های شرکت را ثبت می‌کند، درآمد و هزینه را حساب می‌کند و ترازنامه آخر سال مالی را تهیه و آماده می‌کند تا در اختیار حسابرس قرار دهد. پس لازم است که یک حسابدار با دانش حسابرسی آشنا باشد تا بتواند با حسابرس همکاری کند.

حسابرس هم شخصی است که پس از پایان سال مالی می‌آید صورت‌های مالی و ترازنامه را با نگاه ریزبینانه بررسی می‌کند که صحیح انجام شده باشد، بر اساس قوانین و مقررات مالیاتی تهیه شده باشد و اشتباهی در آن‌ها نباشد؛ تا همه عملیات مالی شرکت منظم پیش رود و کم‌ترین مالیات را پرداخت کند.

مهلت انجام حسابرسی مالیات

انجام حسابرسی مالیاتی زمان مشخصی دارد. زمان آن دقیقا با زمان اظهارنامه مالیاتی یا حداکثر ۳ ماه پس از ارسال اظهارنامه مالیاتی است. به عبارتی تاریخ ارسال آن براساس دسته‌بندی اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح زیر است:

انواع حسابرسی مالیاتی

به طور کلی حسابرسی مالیاتی ۴ نوع است:

1. حسابرسی اداری

حسابرسی اداری برای پرونده‌های با ریسک و اهمیت پایین است. در این نوع حسابرسی مالیاتی، مودیان یک برگه دعوت از سازمان مالیاتی دریافت می‌کنند که مطابق با تاریخ مشخص شده باید با در دست داشتن اسناد و مدارک به اداره مالیات مراجعه کنند. حسابرسی در این روش معمولا توسط یک حسابرس انجام می‌شود و نیاز به زمان طولانی برای مراجعه و بررسی نیست.

اگر در این نوع از حسابرسی مودی اسناد و مدارک کافی ارائه ندهد یا در زمان تعیین شده حضور پیدا نکند، نوع حسابرسی به میدانی تغییر می‌یابد.

2. حسابرسی میدانی

حسابرسی میدانی برای پرونده‌های با اهمیت و ریسک بالا در نظر گرفته شده است. در این نوع از حسابرسی مالیاتی، تیمی از حسابرسان خبره و با تجربه با تنظیم وقت قبلی با مؤدی برای حسابرسی به محل شرکت او برای بررسی اسناد و مدارک حسابداری می‌روند.

کارکنان شرکت باید در زمان حضور تیم، همکاری لازم را با آن‌ها داشته باشند و مدارک لازم را در اختیارشان قرار دهند. حسابرس باید پس از حضور در شرکت مربوطه اقدام به تهیه صورت جلسه و گزارش حسابرسی کند. در پایان هم صورت جلسه را امضاء کند و یک نسخه از آن را به مودی تحویل دهد.

3. حسابرسی بازرسی

4. حسابرسی بازبینی

حسابرس بازبینی برای سنجش کیفیت و دقت حسابرس مالیاتی به مودیان مراجعه می‌کند. در این نوع از حسابرسی مالیاتی، اداره مالیاتی تنها برخی از اسناد و مدارک مالی را بررسی می‌کند و سپس برگه تشخیص مالیات متمم را صادر می‌کند. همچنین اگر تخلفی صورت گرفته باشد، آن را گزارش می‌کند.

مراحل انجام حسابرسی مالیاتی

اگر بخواهیم به زبان ساده مراحل انجام کار حسابرسی مالیاتی را شرح دهیم به شکل زیر است:

مرحله اول: در این مرحله حسابرس تعیین می‌کند که آیا انجام حسابرسی با بررسی دفترهای کل، روزنامه و دارایی امکان پذیر است یا خیر؟ همین مرحله مشخص می‌کند که اگر این روند نتیجه بخش نیست یک راه دیگر انتخاب کند.

مرحله دوم: در این مرحله حسابرس حجم معامله‌ها، مبادلات و دارایی های شرکت را ارزیابی می‌کند.

مرحله سوم: در این مرحله بر حسب حجم کارها، اقدام به انتخاب تعداد نیرو و زمان لازم برای انجام عملیات حسابرسی می‌کند.

مرحله چهارم: نتایج بررسی دفاتر کل، روزنامه، قانونی، نرم افزارهای شرکت در کاربرگ‌های حسابرسی همراه با شرح وضعیت ثبت می‌شوند.

مرحله پنجم: اگر پس از بررسی دفاتر حسابرس متوجه شود که اسناد و مدارک برای شفاف‌سازی حساب‌های شرکت کافی نیستند، برای شفاف سازی روش دیگری انتخاب می‌کند. مانند گرفتن تاییدیه از مدیریت شرکت که در واقع تضمینی باشد برای صحت و اعتبار اطلاعات مالی ثبت شده در دفاتر شرکت.

مرحله ششم: در این مرحله حسابرس کلیه اسناد و مدارک شرکت را به صورت آزادانه مورد بررسی دقیق قرار می‌دهد تا هرگونه تخلف و سرپیچی از قانون را بتواند شناسایی کند.

مرحله هفتم: پس از بررسی‌های انجام شده، حسابرس گزارشی در خصوص نتایج کار به مدیریت شرکت ارائه می‌دهد. در این گزارش‌ها مواردی نظیر کشف تخلف یا اشتباهات همراه توصیه‌هایی برای اصلاح ارائه می‌شود.

مرحله هشتم: در این مرحله گزارش نهایی حسابرسی انجام شده نوشته می‌شود. بعد از آن هم تمامی ساعت‌ها و هزینه ایاب و ذهاب تیم حسابرسی هم به صورت مکتوب به مدیریت شرکت ارائه می‌شود.

مدارک حسابرسی مالیاتی

حسابرس قبل از شروع حسابرسی در یک سازمان در طی یک نامه کتبی از مدیران و مسئولان درخواست می‌کند تا اسناد و مدارک لازم را در اختیارش قرار دهند. این مدارک شامل ۱۰ مورد زیر می‌شود:

حسابرس در نهایت برای گزارش حسابرسی، تمامی موارد و مدارکی را که درخواست کرده با دفاتر قانونی، روزنامه و کل تطبیق می‌دهد. سپس در گزارش خود مستنداتی درباره تزارنامه، صورت درآمدی، گردش نقدی و تغییرات حقوق صاحبان سهام ذکر می‌کند.

دستورالعمل سازمان مالیات برای حسابرس مالیاتی

۴ مزیت حسابرسی مالیاتی

با وجود اینکه شرکت‌ها و سازمان‌ها باید سالیانه هزینه مالیات را به صورت قانونی پرداخت کنند، اما حسابرسی مالیاتی برای آن‎ها مزایایی دارد که نمی‌شود از آن چشم پوشی کرد. ۴ مزیت مهم آن برای شرکت‌ها وسازمان‌ها عبارت است از:

1. پیشگیری از جریمه

یک حسابرس نکته سنج کمیت و کیفیت اطلاعات مالی شرکت را می‌سنجد و با راه‌حل‌های قانونی کمک می‌کند تا شرکت با پرداخت مالیات در موعد مقرر مشمول جریمه نشود.

2. اطمینان از صحت مالیات پرداختی

3. برخورداری از معافیت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی

حسابرس از آن‌جایی که با قانون تمام و کمال آشنایی دارد، می‌تواند با استفاده از اطلاعات مالی شرکت راه‌های قانونی برای استفاده از تخفیف‌ها و معافیت‌های مالیاتی را شناسایی کند و پیشنهاد دهد.

4. جمع‌آوری اطلاعات معتبر از شرکت

تفاوت حسابرسی مالیاتی با حسابداری مالیاتی

در حسابداری مالیاتی، حسابدار به صورت گسترده در مورد صورت‌حساب‌ها و گزارش‌های مالیاتی و ثبت آن‌ها فعالیت می‌کند. حسابرس مالیاتی وظیفه دارد که روی این اسناد و مدارک بررسی و نظارت داشته باشد و صحیح بودن آن‌ها را براساس قوانین مالیاتی تایید کند.

جمع‌بندی

در این مقاله ما هرچه درباره حسابرسی مالیاتی وجود داشت را گفتیم تا کامل با موضوع آشنا شوید. چنانچه برای کسب‌وکارتان نیاز به مشاوره مالیاتی دارید، توصیه می‌کنیم از مشاوره مالیاتی مجموعه حسابداری محاسبان استفاده کنید.

چرا که قوانین مالیاتی به قدری حجیم و پیچیده است که فرصت بررسی تمام و کمال آن را نخواهید داشت و بهتر است برای پیشگیری از خسارت و قانونی طی شدن مسیر ارسال اظهارنامه و حسابرسی مالیات از یک متخصص با دانش و مهارت کمک بگیرد.

سوالات متداول