رسیدگی به تراکنش های بانکی + نحوه محاسبه و پرداخت مالیات

رسیدگی به تراکنش های بانکی یکی از موضوعات مالیاتی است که این روزها بازار آن داغ‌تر از قبل است و همه صاحبین مشاغل و حتی عموم جامعه تمایل دارند که بدانند دستورالعمل رسیدگی به تراکنش‌های بانکی چگونه است؟ از آن‌جایی که ما با این موضوع مواجه می‌شویم، تنها راهی که بدانیم چطور باید به اداره مالیاتی تراکنش‌های بانکی خود را اثبات کنیم که مردود نشود، آگاهی از این موضوع است. به دلیل اهمیت بالای رسیدگی به تراکنش‌های بانکی در این مقاله قصد داریم به صورت کامل این موضوع و قوانین آن را توضیح دهیم.

قوانین رسیدگی به تراکنش‌های بانکی

مطابق بند پ ماده 169 مکرر مصوب 1394.31.04 اطلاعات مختلفی مربوط به تراکنش های بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی باید در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گیرد تا بتواند از این اطلاعات در جهت تشخیص مالیات استفاده نماید. طی سال‌های اخیر سازمان امور مالیاتی از این فرصت قانونی به خوبی استفاده نموده است و با بررسی این تراکنش‌ها مبالغ و درآمد مالیاتی قابل توجهی وصول نموده است. به گونه‌ای که با بررسی 8000 پرونده مالیاتی، سازمان امور مالیاتی موفق به وصول 24 هزار میلیارد تومان مالیات شده است.

در پاسخ به این سؤال باید گفت که دسترسی به اطلاعات تراکنش های بانکی مطابق ماده 169 مکرر با روش و راهکاری جدید صورت گرفته است. در حالی که اجازه وصول مالیات از طریق تراکنش های بانکی، به استناد ماده 231 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1380/11/27 و ماده 30 قانون مالیات بر ارزش افزوده، از تاریخ 1387/07/01 انجام می‌گیرد. با توجه به اینکه مطابق ماده 157 قانون مالیات های مستقیم سازمان امور مالیاتی می‌تواند تا 5 سال از تاریخ مهلت ارسال اظهارنامه اقدام به صدور برگ تشخیص مالیات متمم نماید، بنابراین اطلاعات بانکی دریافتی را در مهلت مقرر موضوع ماده 157 ق م م، مورد بررسی قرار داده و اقدام به تشخیص مالیات نموده است.

نحوه رسیدگی به تراکنش های بانکی

برای رسیدگی به تراکنش های بانکی، سازمان امور مالیاتی طی دستورالعمل شماره 16/99/200 مورخ 1399/01/31 اقدام به تشخیص مالیات می‌نماید. که این بخشنامه جایگزین بخشنامه‌های قبلی شده است.

چه تراکنش های بانکی مورد رسیدگی قرار نمی‌گیرد؟

دستورالعمل رسیدگی به تراکنش های بانکی

اگر حساب های بانکی وجود داشته باشد که دو شرط فوق را نداشته باشد، سازمان مالیاتی باید جهت رسیدگی به تراکنش های بانکی اقدام نماید. مطابق دستورالعمل بخشنامه ۲۰۰/۹۹/۱۶ مورخ ۹۹/۱/۳۱، چهار حالت رسیدگی وجود دارد که این حالت‌ها فقط در نحوه دعوت از صاحب حساب و فرآیند شکلی تشخیص، تفاوت‌هایی را ایجاد می‌کند اما در ماهیت رسیدگی و نحوه حسابرسی تفاوت خاصی ایجاد نمی‌کند.

حالت اول: اشخاص حقیقی و حقوقی دارای پرونده در نظام مالیاتی

چنانچه تراکنش های بانکی واصله، متعلق به اشخاص حقوقی و یا اشخاص حقیقی که دارای یک پرونده در نظام مالیاتی هستند باشد، بلافاصله و حداکثر ظرف مدت پنج روز کاری پس از دریافت اطلاعات تراکنش های بانکی، حسب دستور نظر کمیته، می‌بایستی این اطلاعات در اختیار گروه ویژه رسیدگی به تراکنش های بانکی قرار گیرد.

حالت دوم: اشخاص حقیقی دارای بیش از یک پرونده مالیاتی

چنانچه در اجرای این بند، مؤدی از امضای فرم شماره یک استنکاف نمود، یا حداکثر ظرف مدت پنج روز از تاریخ ابلاغ دعوت نامه، به اداره امور مالیاتی مراجعه نکرد و یا به هر دلیلی امکان دسترسی به مؤدی فراهم نشد، مراتب در متن فرم شماره یک قید و به امضای مأمور یا مأموران مالیاتی ذیربط خواهد رسید. سپس پرونده متشکله به ضمیمه اطلاعات تراکنش های بانکی واصله، حسب دستور مدیرکل امور مالیاتی در اختیار گروه ویژه رسیدگی به تراکنش های بانکی قرار گیرد.

حالت سوم: اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد پرونده مالیاتی

چنانچه تراکنش های بانکی واصله، متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد پرونده در نظام مالیاتی کشور باشد، حداکثر ظرف مدت دو هفته پس از دریافت اطلاعات تراکنش های بانکی، نسبت به انجام تحقیقات لازم و با دعوت صاحب یا صاحبان حساب نسبت به تعیین موضوع فعالیت ایشان و تکمیل فرم شماره دو پیوست اقدام و مطابق دستورالعمل های مربوط نسبت به ثبت نام و تشکیل پرونده برای اشخاص مذکورحسب مورد اقدام شود. سپس اطلاعات تراکنش های بانکی واصله، طبق دستور کمیته، در اختیار گروه ویژه رسیدگی به تراکنش های بانکی قرار گیرد.

حالت چهارم: شخصی که مدعی است این تراکنش ها مربوط به شخص دیگری است

چنانچه براساس ادعای اشخاص حقیقی، اطلاعات تراکنش بانکی واصله این اشخاص مربوط به شخص دیگری بوده و طرف مقابل نیز کتباً این موضوع را اعلام و مدارک، مستندات و دلایلی مبنی بر رد موضوع وجود نداشته باشد، می‌بایست در راستای مقررات قانونی اقدامات لازم درخصوص شخص جدید انجام پذیرد. “هدف سازمان فقط کسب درآمد مالیاتی نیست و بررسی قانون پولشوئی هم از اهداف رسیدگی به حساب‌های بانکی مطرح است”.

بر طبق همین بخشنامه، برخی از تراکنش٬های بانکی که اساسا ماهیت درآمدی برای صاحب حساب ندارند؛ مانند تراکنش‌های بانکی مربوط به  اعضای هیئت مدیره و سهامداران، دریافت و پرداختی‌های مربوط به حق شارژ، دریافتی و پرداختی به حساب بستگان، انتقال وجه بین حساب‌های شخص، انتقال بین حساب‌های شرکا در مشاغل شراکتی، تنخواه‌های واریزی با تایید کارفرما، معاملات قرض و ودیعه، مبالغ دریافتی بابت خسارت از بیمه، انتقال بین حساب‌های بانکی اشخاص در صورتی که به مربوط به درآمد نباشد، درآمدهایی که قبلا مالیات آن پرداخت شده است.

نحوه تعیین فروش یا درآمد از طریق تراکنش های بانکی

با توجه به دستورالعمل، متوجه می‌شویم که از دید سازمان، جمع وجوه واریز شده به حساب های بانکی، حاصل از درآمد فروش کالا و یا ارائه خدمات است؛ به جز تراکنش‌هایی که جنبه درآمدی ندارند و یا مالیات آنها قبلاً دریافت شده است (مثل درامد ارث) یا جزء درآمدهایی است که باید به شیوه دیگری مالیات آن محاسبه گردد (درآمد اجاره املاک یا درآمد حقوق).

12 تراکنش بانکی که به عنوان فروش یا درآمد خدمات محسوب نمی‌گردد:

چه تراکنش‌هایی درآمد است اما مشمول مالیات در رسیدگی به تراکنش‌های بانکی نمی‌شود؟

1. تراکنش های بانکی که ماهیت درآمدی دارند؛ لیکن با رعایت مقررات از پرداخت مالیات، معاف یا مشمول مالیات مقطوع یا نرخ صفر و یا مالیات آن کسر در منبع بوده باشد.
2. تراکنش های بانکی که ماهیت درآمدی دارند؛ لیکن قبلاً در محاسبه مالیات منظور شده است.
3. تراکنش های مربوط به قبل از سال 1395 که مبلغ آن‌ها کمتر از 150 میلیون ریال است به جز تراکنش های مربوط به پوز بانکی

رسیدگی به تراکنش های بانکی قبل از سال ۱۳۹۵

با توجه به احتمال عدم مستندسازی برخی از تراکنش‌ بانکی در سنوات قبل از سال ١٣٩٥ برای اشخاص حقیقی و به منظور تسهیل در فرایند گزارشگری مالیاتی این‌گونه مودیان مادامی که اسناد و مدارک مثبته ای دال بر کسب درآمد از بابت تراکنش های کمتر از مبلغ یکصد و پنجاه میلیون ریال (به استثنای تراکنش های واریزی از طریق (pos) یا درگاه الکترونیکی پرداخت) در دسترس نباشد، این تراکنش‌ ها در محاسبه درآمد مشمول مالیات و مالیات منظور نخواهد شد.

انواع حساب بانکی

قبل از اینکه به نرخ مالیات تراکنش بانکی و نحوه پرداخت آن بپردازیم، بهتر است با انواع حساب بانکی آشنا شوید. حساب‌های بانکی به دو نوع حساب تجاری و غیرتجاری تقسیم می‌شوند. باید در نظر داشته باشید که حساب بانکی تمامی اشخاص حقوقی حساب بانکی تجاری است. برای اشخاص حقیقی هم حساب‌های متصل به پرونده مالیاتی و یا حساب‌های تشخیصی سازمان به شرط عدم اثبات مودی نسبت به غیرتجاری بودن، تجاری محسوب می‌شوند.

نحوه رسیدگی به تراکنش های بانکی

اگر بخواهیم نحوه رسیدگی به تراکنش های بانکی را به زبان ساده توضیح دهیم، می‌توانیم آن را به چهار مرحله زیر تقسیم‌بندی کنیم:

۱. شناسایی مودی

طبق دستورالعملی که سازمان امور مالیاتی صادر کرده است. ابتدا حساب تمام مودیان توسط ممیزین مالیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ممیزین مالیاتی مالیاتی باید از این دید به مسئله نگاه کنند که تمام واریزی ‌های حساب بانکی مودیان دلیلی بر این نیست که درآمد شخص است. بنابراین حساب‌های بانکی وی را مورد بررسی قرار می‌دهند و در صورتی که تراکنش‌های بانکی مشکوک یا نامشخص بیشتر از حد مجاز باشد، برگه تشخیص مالیاتی او را صادر می‌کنند و از او می‌خواهند تا این تراکنش‌ها را به صورت مشخص رفع ابهام کند.

۲. دریافت توضیحات کتبی از مودی

۳. شناسایی تراکنش‌ های بی اثر و معاف

در مرحله سوم بعد از دریافت توضیحات کتبی از مودی، تراکنش‌های بانکی معاف او را شنایی و نسبت به حذف مالیات آن اقدام می‌کند. البته در صورتی که توضیحات ارائه شده مورد قبول اداره دارایی باشد.

۴. تشخیص مالیات و بررسی جرائم

‌تراکنش‌های بانکی معاف از مالیات

سازمان امور مالیاتی تراکنش‌های بانکی را از مالیات معاف کرده است:

1. سود سپرده‌های بانکی
2. جا به جایی بین حساب‌های شرکا
3. جا به جایی‌های بانک‌های بین شخص
4. دریافت قرض و ودیعه
5. درآمد حاصل از فروش دارایی‌هایی که مشمول مالیات مقطوع هستند.
6. دریافت تسهیلات
7. درآمد حاصل از مشاغل معاف از مالیات مانند درآمدهای حاصل از کشاورزی
8. درآمد حاصل از خرید و فروش سهام

به چه تراکنش های بانکی رسیدگی می‌شود؟

بر طبق اعلام سازمان امور مالیاتی رسیدگی به تراکنش‌های بانکی به شرح زیر است:

1. در بخشنامه جدید هیچ کف مبلغی تعیین نشده است.
2. همه حساب‌ها امکان رسیدگی دارد.
3. تشخیص اینکه به چه حسابی رسیدگی شود با سازمان امور مالیاتی است.
4. حساب‌هایی که به هیچ پرونده مالیاتی الصاق نشده، در اولویت سازمان اداره دارایی است.

چه تراکنش های بانکی مورد رسیدگی قرار نمی‌گیرد؟

ملاک تشخیص موضوع تراکنش‌ها چیست؟

ملاک تشخیص، اظهارات مؤدی است مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. در صورتی که مؤدی اعلام نماید که برخی یا تمام تراکنش‌­ها مربوط به تراکنش­‌های فاقد درآمد یا درآمدهایی است که قبلاً مالیات آن را پرداخت کرده ام، اداره امور مالیاتی ادعای وی را مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر خلاف آن ثابت شد دیگر در بخشش جرایم مالیاتی متعلقه هیچ کمکی به آن نمی‌شود.

فرمول محاسبه

با توجه به موارد فوق، اگر موضوع فعالیت صاحب حساب مشخص باشد و یا دارای سابقه مالیاتی باشد از فرمول زیر برای رسیدگی به تراکنش های بانکی استفاده می‌گردد.

نرخ مالیات تراکنش بانکی ۱۴۰۳

حالا که تا اندازه خوبی با مالیات تراکنش بانکی آشنا شدیم. شاید برای شما هم سوال باشد که نرخ مالیات تراکنش بانکی چقدر است؟ در این قسمت می‌خواهیم ابتدا نرخ آن و در قسمت بعدی نحوه محاسبه آن را آموزش دهیم.

نحوه محاسبه مالیات تراکنش بانکی

اگر موضوع فعالیت صاحب حساب مشخص باشد و سابقه مالیاتی داشته باشد از فرمول زیر برای رسیدگی به تراکنش‌های بانکی او استفاده می‌شود:

فروش یا درآمد = تراکنش‌های معاف یا بی اثر – جمع وجوه واریز شده به همه حساب‌های بانکی

نحوه پرداخت مالیات تراکنش بانکی

برای پرداخت مالیات تراکنش بانکی باید مراحل زیر را طی کنید:

۱. مراجعه به سایت سازمان امور مالیاتی

 ابتدا به سایت سازمان امور مالیاتی مراجعه کنید.

۲. گزینه پرداخت الکترونیک

در مرحله دوم گزینه پرداخت الکترونیکی را انتخاب می‌کنید.

۳. وارد کردن اطلاعات کاربری

اگر قبلا در سایت ثبت‌نام کرده‌اید در این مرحله نام کاربری و رمز عبور خود را وارد کنید. اگر تازه وارد سایت شده‌اید ابتدا باید ثبت‌نام کنید.

۴. صدور قبض مالیاتی

پس از ورود به سایت اطلاعات برگه تشخیص مالیات مالیات شخص نمایش داده می٬شود که کاربر باید اطلاعات آن را تایید کند.

۵. پرداخت آنلاین

در مرحله آخر بعد از تایید اطلاعات وارد درگاه پرداخت الکترونیکی می‌شوید و باید مبلغ تعیین شده را پرداخت کنید. بعد از پرداخت، پرداخت مالیات تراکنش مالیاتی شما به اتمام می‌رسد.

نتیجه گیری

امروزه تشخیص مالیات بر مبنای رسیدگی به تراکنش های بانکی به عنوان یک روش و منبع جدید مالیاتی شناخته می‌شود. برای رسیدگی به تراکنش های بانکی، سازمان امور مالیاتی طی دستورالعمل شماره 16/99/200 مورخ 1399/01/31 اقدام به تشخیص مالیات می‌نماید. که این بخشنامه جایگزین بخشنامه‌های قبلی شده است. اگر نیاز به مشاوره مالیاتی دارید می توانید با شماره 0314020 تماس گرفته و از مشاورهای مجموعه محاسبان کمک بگیرید.

سوالات متداول