قانون مالیات های مستقیم

همیشه یادگیری مسائل جدید برای اکثریت افراد جذابیت دارد چراکه اطلاعات تازه‌ای به دست می‌آورند و این مورد به خودی خود بسیار مورد پسند اشخاص است. اما گاهی در برخی مسائل، فقط علاقه نیست که باعث می‌شود روی به آموزش و یادگیری مسائل جدید بیاورید بلکه احساس نیاز به آن مطالب شما را وادار به یادگیری می‌کند. قانون مالیات ‌های مستقیم از آن دسته مطالب است که یادگیری آن برای گروهی که علاقه‌مند هستند، بسیار جذاب شیرین و برای همه اشخاص بیسار مورد نیاز و مورد استفاده است. در این مقاله می‌خواهیم تا با یکدیگر اطلاعات کامل‌تری در مورد این موضوع مهم بدانیم.

تاریخچه قانون مالیات های مستقیم

قانون مالیات‌ های مستقیم در ایران در سال 1345 مطرح و به تصویب رسید و از آن زمان ایران دارای نظام مالیاتی شد. طی آن قانون که با الهام‌گیری از سیستم مالیاتی کشورهای غربی تنظیم گردیده بود، اشخاص حقیقی و حقوقی می‌بایست مالیات‌هایی مانند مالیات بر درآمد، مالیات بر املاک را پرداخت می‌کردند. اما پس از تغییرات و انقلاب سال 57 این قوانین دستخوش تغییر شده و اسلامی‌تر شدند و بسیاری از ماده‌های قانون مالیات‌ های مستقیم اصلاح و حتی مواردی مانند مالیات حق ارث نیز به آن‌ها افزوده شد.

اما این تغییرات به همین جا ختم نشد و در طول این سالیان تغییراتی در ساختار قانون مالیات ‌های مستقیم بوجود آمد که حتی از برخی از آن‌ها به عنوان انقلاب های مالیاتی یاد می‌شود. برای مثال زمانی که در سال 1380 قانون رای به تاسیس مجزای سازمان امور مالیاتی را داد یک تحول بزرگ در زمینه مالیاتی در ایران حاصل شد چراکه از آن پس یک سازمان کاملا مجزا و جداگانه قرار بود بر روند اجرای قانون مالیات های مستقیم نظارت نماید.

به همین جهت استفاده از خدمات حرفه‌ای حسابداری به دنبال اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده رواج پیدا کرد. و در نهایت می‌خواهیم به انقلاب مالیاتی بعدی برسیم؛ زمانی که در سال 1394 قانون مالیات های مالیاتی اصلاح شد و به یکی از بزرگترین انقلاب های مالیاتی می‌رسیم. طی این اتفاق منابع اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت و همچنین مالیات ها افزایش پیدا کردند و به نرخ های محاسبه مالیات افزوده شد. همچنین شرایط معافیت و تکالیف گروه‌های مختلف نیز طی این اتفاق تغییرات چشم‌گیری پیدا نمودند.

بخش های قانون مالیات های مستقیم

قانون مالیات های مستقیم در واقع به 5 باب تقسیم شده است که هر کدام از این باب ها مربوط به یک موضوع خاص می‌شوند.

این فصل‌های حذف شده شامل موارد زیر بوده‌اند:

فصل اول آن مالیات سالانه املاک بوده است که از ماده 3 تا 9 را شامل می‌شده است.
در فصل دوم آن که شامل ماده‌های 10 و 11 می‌باشد در مورد مالیات مستغلات مسکونی خالی و فصل سوم که از ماده 12 تا 16 قانون مالیات های مستقیم را در برمی‌گرفته در مورد مالیات بر اراضی صحبت شده بود و در دو فصل باقیمانده این باب یعنی فصل های چهارم از ماده 17 الی 43 و پنجم که از ماده 44 الی 51 است در مورد مالیات بر ارث و مالیات های حق تمبر صحبت گردیده است.

فصل اول آن مالیات بردرآمد املاک از ماده ۵۲ الی ۸۰ می‌باشد و پس از آن به فصل دوم با موضوع مالیات بر درآمد کشاورزی است که در ماده 81 قانون مالیات های مستقیم تعریف شده است. در فصل سوم، مالیات بر درآمد حقوق در ماده‌های ۸۲ الی ۹۲ ذکر شده است.

موضوع فصل چهارم بابت سوم قانون مالیات های مستقیم از ماده 93 الی 104 در مورد مالیات بر درآمد مشاغل یا همان اشخاص حقیقی صحبت نموده است. در فصل پنجم مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی آورده شده است که از ماده ۱۰۵ الی ۱۱۸ را دربر می‌گیرد.

فصل ششم آن از ماده های 119 تا 128 راجع به مالیات بر درآمد اتفاقی و نحوه برخورد با آن صحبت نموده است و در نهایت فصل هفتم از باب سوم قانون مالیات های مستقیم به موضوع مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف تعلق می‌گیرد که شامل ماده ۱۲۹ الی ۱۳۱ است.

فصل های باب چهارم قانون مالیات های مستقیم

در باب چهارم قانون مالیات های مستقیم که در 9 فصل دسته بندی شده، موارد زیر ذکر گردیده است.

• فصل اول: معافیت‌ها (ماده ۱۳۲ الی ۱۴۶)
• فصل دوم: هزینه های قابل قبول و استهلاک (ماده ۱۴۷ الی ۱۵۱)
• فصل سوم: قرائن و ضرایب مالیاتی (ماده ۱۵۲ الی ۱۵۴)
• فصل چهارم: مقررات عمومی (ماده ۱۵۵ الی ۱۷۶)
• فصل پنجم: وظایف مودیان (ماده ۱۷۷ الی ۱۸۱)
• فصل ششم: وظایف اشخاص ثالث (ماده ۱۸۲ الی ۱۸۸)
• فصل هفتم: تشویقات و جرائم مالیاتی (ماده ۱۸۹ الی ۲۰۲)
• فصل هشتم: ابلاغ (ماده ۲۰۳ الی ۲۰۹)
• فصل نهم: وصول مالیات (ماده ۲۱۰ الی ۲۱۸)

فصل های باب پنجم قانون مالیات های مستقیم

و پس از این 4 باب می‌رسیم به باب پنجم قانون مالیات های مستقیم که در مورد نحوه تشخیص و روند دادرسی مالیاتی طبق فصول زیر صحبت شده است.

• فصل اول: مراجع تشخیص مالیاتی و وظایف و اختیارات آن‌ها (ماده ۲۱۹ الی ۲۲۵)
• فصل دوم: ترتیب رسیدگی (ماده ۲۲۶ الی ۲۴۳)
• فصل سوم: مرجع حل اختلاف مالیاتی (ماده ۲۴۴ الی ۲۵۱ مکرر)
• فصل چهارم: شورای عالی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن  (ماده ۲۵۲ الی ۲۶۰)
• فصل پنجم: هیات عالی انتظامی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن  (ماده ۲۶۱ الی ۲۶۲)
• فصل ششم: دادستانی انتظامی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن  (ماده ۲۶۳ الی ۲۷۴)

قوانین پرکاربرد قانون مالیات های مستقیم

در این قسمت از مقاله قصد داریم تا شما را با برخی از قوانین مهم و پرکاربرد قانون مالیات های مستقیم آشنا کنیم تا قوانین مدنظر خود را سریعتر پیدا کرده و شناخت بهتری نسبت به آن‌ها پیدا کنید.

• ماده 1) در این ماده اشخاص مشمول مالیات و مد نظر قانون مالیات های مستقیم در 5 بند مشخص نموده است.
• ماده 2) در این ماده اشخاص غیرمشمول مالیات‌ مشخص گردیده‌اند.
• ماده 53) این ماده راجع به نحوه محاسبه مالیات بر اجاره املاک صحبت می‌نماید.

• ماده 77) این ماده راجع به درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی نسبت به ساخت و ساز املاک می‌باشد.
• ماده 81) این ماده در مورد معافیت مالیات بر درآمد مشاغلی همچون کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی و زنبور عسل، ماهیگیری و… می‌باشد.
• ماده 82) درآمد مالیات بر حقوق کارگران در این ماده بیان شده است.
• ماده 83) تعریف درآمد مشمول مالیات حقوق در این ماده بیان شده است.

• ماده 84) در این ماده میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق بیان شده است که مبلغ آن طبق قانون هرساله در قانون بودجه مشخص می‌گردد.
• ماده 86) پرداخت کنندگان حقوق در این ماده مکلف به کسر مالیات حقوق از کارگران و پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی شده‌اند.
• ماده 87) در این ماده عنوان شده است که چنانچه مالیات حقوق بیشتر از میزان واقعی کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت شده باشد، کارگر می‌تواند در سال بعد نسبت به استرداد اضافه پرداختی مالیات حقوق اقدام نماید.
• ماده 91) در این ماده معافیت‌های مالیات حقوق ذکر گردیده است.

• ماده 105) این ماده بیانگر نحوه محاسبه درآمد مشمول مالیات و نرخ مالیات برای اشخاص حقوقی می‌باشد.
• ماده 131) در این ماده جدول نرخ‌های محاسبه مالیات بر عملکرد اشخاص حقیقی آورده شده است که می‌بایست پس از محاسبه درآمد مشمول مالیات این اشخاص، مالیات بر عملکرد ایشان را جدول این ماده محاسبه و پرداخت نمود.
• ماده 132 قانون مالیات های مستقیم) این ماده یکی از مهمترین و پرکاربردترین ماده‌های قانون مالیات‌های مستقیم است چراکه معافیت مالیات بر عملکرد اشخاص حقوقی در این ماده ذکر شده و تسهیلات و ظرفیت قانونی بسیار خوبی برای استفاده این دسته از اشخاص فراهم کرده است.
• ماده 134) معافیت مالیات بر عملکرد موسسات آموزشی، کدارس غیر انتفاعی، آموزشگاه‌ها و باشگاه‌های ورزشی
• ماده 137) در این ماده بیان گردیده که چنانچه مودی برای خود یا افراد تحت تکفل خود هزینه‌های درمانی و معالجه پرداخت نماید در صورت دریافت تاییدیه و مجوزهای مذکور در این ماده، این مبالغ را می‌تواند از درآمد مشمول خود کسر نماید.
• ماده‌های 147، 148 و 149) این ماده‌های قانون مالیات‌های مستقیم در محاسبه مالیات اهمیت زیادی داشته و بسیار تاثیر دارند چراکه در این 3 ماده هزینه‌ها و شرایط قابل قبول بودن آن‌ها بیان شده است که برام مثال می‌توان هزینه‌های حقوق، استهلاک، کالاهای فرهنگی و… نام برد.

جمع بندی

با توجه به مطالب مطرح شده باید متوجه شده باشید که قانون مالیات های مستقیم یکی از پرکاربردترین و البته پرطرفدارترین قانون‌های حال حاضر است که اگر بتوانید نسبت به آن شناخت و تسلط پیدا نمایید، می‌توانید بازار هدف خوبی را برای خود تهیه کنید. مشاور مالیاتی یکی از مشاغلی است که در حال حاضر جایگاه خوبی را برای خود پیدا کرده است که لازمه آن در قدم اول شناخا درست و درک کامل ماده‌های مندرج در قانون مالیات های مستقیم می‌باشد.