مالیات بر دارایی چیست؟ انواع مالیات بر دارایی

مالیات‌ یکی از راه‌های تامین منابع دولت‌ها است که در ایران به دو بخش مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم‌بندی می‌شود. مالیات بر دارایی یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است که توسط دولت از افراد جامعه اخذ می‌شود. مالیات بر دارایی انواع مختلفی دارد که قصد داریم در این مقاله بررسی کنیم که اساساً این نوع مالیات چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ اگر شما هم قصد دارید مالیات بر دارایی را کامل یاد بگیرید، این مقاله راهنمای شماست.

مالیات بر دارایی چیست؟

مالیات بر دارایی یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است که برای هر شخصی به نسبت ثروت او در نظر گرفته می‌شود. بر طبق این تعریف، دارایی‌های خالص یک شخص، مشمول مالیات بر دارایی می‌شود. البته این نوع مالیات با مالیات بر درآمد متفاوت است. مالیات بر درآمد بازۀ زمانی یک ساله دارد. دولت برای محاسبه مالیات بر دارایی افراد، کلیه وسایل نقلیه، املاک، اوراق قرضه، پول نقد، سپرده‌های بانکی و مزایایی بازنشستگی آن‌ها را در نظر می‌گیرد. برای پرداخت مالیات بر دارایی و محاسبه آن باید به سایت اداره مالیات کشور مراجعه کنید و بعد از ورود به سامانه مودیان میزان مالیات بر دارایی خود را محاسبه کنید.

انواع مالیات بر دارایی

برای اینکه مشخص شود منظور از مالیات بر دارایی دقیقا چیست، در قانون مالیات ایران، آن را به ۵ دسته‌بندی تقسیم کردند. نحوه محاسبه و قوانین هر کدام از این موارد با دیگری تفاوت دارد. بنابراین اگر با مالیات بر دارایی سر‌وکار دارید، بهتر است که با جزئیات آن آشنا شوید. نداشتن اطلاعات کافی در این زمینه، ممکن است شما را با جرایم مالیاتی سنگینی مواجه کند. در ادامه مقاله انواع مالیات بر دارایی را به زبان ساده توضیح می‌دهیم.

1. مالیات بر مستغلات مسکونی خالی

طبق ماده ۵۴ مکرر و قانون مالیات خانه‌های خالی، هر واحد مسکونی واقع در کلیه شهرهای با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر که بر اساس سامانه ملی املاک و اسکان کشور در هر سال مالیاتی بیش از ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر نداشته باشد، به عنوان خانه خالی شناسایی می‌شود.

2. مالیات بر ارث

مالیات بر ارث بعد از فوت صاحب دارایی و انتقال آن به ورثه معنی پیدا می‌کند. قبل از محاسبه مالیات بر ارث باید معافیت‌های مالیاتی آن را محاسبه کنید. برای مثال هزینه کفن و دفن و بدهی‌های متوفی ازجمله معافیت‌های مالیاتی هستند که باید در نظر گرفته شوند. نکته مهم دیگر، نزدیکی خانواده‌های وارث به متوفی است.

3. مالیات بر اراضی بایر

اراضی بایر با کاربری مسکونی در محدوده شهرهایی که دولت تعیین می‌کند، سالانه مشمول مالیات به نرخ دوازده درصد (٪۱۲) بر مأخذ ارزش معاملاتی می‌شوند. مالکان این قبیل اراضی مکلفند مالیات بر اراضی بایر خود را هر سال با تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوط تا آخر اردیبهشت ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک تسلیم و مالیات متعلق را ظرف همین مدت پرداخت کنند.

4. مالیات بر دارایی املاک

مالیات املاک، شامل خانه‌ها و ملک‌های گران قیمت و لوکس می‌شود. بر این اساس روند مطالبه مالیات از زمین‌های فاقد اعیانی دارای کاربری مسکونی، اداری و تجاری، خانه‌های مجلل (لوکس) (اعم از مستغلات، آپارتمان و ویلا) و باغ ویلاها به ارزش بیش از ۲۰ میلیارد تومان مشخص شد. طبق قانون مالیات‌های مستقیم، سالیانه خانه‌های لوکس و باغ ویلاها، نسبت به مازاد ارزش بیش از ۲۰ میلیارد تومان، ۲ در هزار است.

5. مالیات حق تمبر

مالیات حق تمبر همانطور که از عنوانش مشخص است، برای الصاق و ابطال تمبر کاربرد دارد. مالیات حق تمبر در انواع مختلفی وجود دارد. مثل مالیات حق تمبر افزایش سرمایه، مالیات حق تمبر ثبت شرکت، مالیات حق تمبر پروانه کسب و مالیات حق تمبر سفته. 

۶. مالیات بر دارایی خودرو

یکی دیگر از انواع مالیات‌ها، مالیات بر خودروهای لوکس است. مالیات خودرو در سال ۱۴۰۳ نوعی از مالیات بوده که به موجب آن، مالکین خودروهای با ارزش، باید درصد خاصی از ارزش ماشین خود را به عنوان مالیات اتومبیل ۱۴۰۳ به دولت بپردازند. نحوهٔ محاسبه میزان این مالیات نیز در جدول و لیست میزان مالیات ماشین، در قانون بودجهٔ هر سال معین می‌شود.

تفاوت مالیات بر دارایی و مالیات بر مصرف

مالیات مصرف نوعی مالیات غیر مستقیم است که بر خرید کالا و خدمات تعلق می‌گیرد. مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر مصرف است. مالیات بر مصرف در دسته مالیات‌های غیرمستقیم و مالیات بر دارایی در دسته‌بندی مالیات‌های مستقیم قرار می‌گیرد.

وضعیت مالیات بر دارایی در سایر کشورهای جهان

به طور کلی قوانین مربوط به انواع مالیات‌ها فقط مختص کشور ما نیستند. همه کشورهای جهان قوانین خاص خود را برای مالیات‌ها وضع می‌کنند. مالیات بر دارایی هم از این قاعده مستثنی نیست و به دارایی‌های با ارزش غیر یکسان تعلق می‌گیرد. در سایر کشورها از این مالیات با عنوان مالکیت دارایی و انتقال استفاده می‌شود. در کشورهای مختلف با اهداف متفاوتی از مالیات بر دارایی استفاده می‌کنند. این نوع مالیات در کشورهای دیگر هم بر املاک، دارایی‌های غیرمنقول، معاملات سرمایه‌ای، انتقال چک و… شامل می‌شود.

مالیات بر دارایی چه کاربردی دارد؟

به عبارتی هدف مالیات بر دارایی تعدیل ثروت در بین قشرهای مختلف جامعه است. در ایران پرداخت مالیات بر دارایی اجباری است. یعنی اگر مودیان مالیاتی در پرداخت آن کوتاهی کنند با جرایم مالیاتی سنگین رو به رو می‎شوند. یکی دیگر ار کاربردهای مالیات، حالا چه مالیات بر دارایی و چه هرنوع مالیات دیگری، تامین منابع مالی دولت است. یعنی دولت پس از دریافت مبلغ مالیات، آن را در راستای توسعه کشور هزینه می‌کند.

مشاوره مالیات بر دارایی با موسسه محاسبان

جمع بندی

در این مقاله انواع مالیات بر دارایی؛ از جمله مالیات بر ارث، مالیات بر املاک خالی، مالیات بر حق تمبر، مالیات بر اراضی بایر و مالیات بر دارایی املاک را بررسی کردیم. هر کدام از این مالیات‌ها نرخ و فرمول محاسبه مخصوص خود را دارند. مالیات بر خودروهای لوکس هم وجود دارد که شامل خودروهای گران قیمت (بالاتر از 3 میلیارد) می‌شود و خودروهای ایرانی شامل این قانون نمی‌شوند.

سوالات متداول