معافیت مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی + سکوهای فروش آنلاین

پس از فیلتر شدن برخی از شبکه‌های مجازی و پیام رسان‌های خارجی مانند تلگرام و اینستاگرام،  آیین نامه حمایت از کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال در تاریخ 1401/10/08 ارائه گردید. این آیین نامه به منظور حمایت از کسب و کارهای اینترنتی و با هدف تشویق کاربران و صاحبان کسب و کار به استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی به جای پیام‌رسان‌های خارجی، تنظیم گردید. شرط بهره‌مندی از حمایت‌های این آیین نامه این است که صاحب کسب و کار به هیچ عنوان از شبکه‌های مجازی و پیام‌رسان‌های خارجی بابت کسب و کار خود استفاده نکند.

به زبان ساده منظور از سکو در این آیین نامه در واقع پیام‌رسان‌های داخلی جمهوری اسلامی ایران مانند ایتا، سروش و… می‌باشد. از بین پیام‌رسان‌های داخلی تاکنون ۷ پیام رسان به عنوان سکوهای مشمول از طرف دولت معرفی شده‌اند که شامل: ایتا، روبیکا، سروش پلاس، کسبینو، آی گپ، شیپور و بله می‌باشد.

در این آیین نامه حمایت از کسب و کارهای اینترنتی دو دسته هستند:

1. حمایت سکوها
2. حمایت دستگاه‌ها

حمایت سکوها 

در واقع مزایایی هستند که خود شرکت نرم‌افزاری انتخاب شده برای کسب و کار به شخص ارائه می‌دهد. مثلاً اگر شخصی برای کسب و کار اینترنتی خود پیام رسان روبیکا را انتخاب کرده باشد شرکت نرم‌افزاری روبیکا در راستای بهبود بخشیدن به کسب و کار شخص خدماتی از جمله تبلیغات و اطلاع رسانی، خدمات مالی، کاهش هزینه اینترنت و… را به او ارائه می‌دهد. برای اطلاع بیشتر از این حمایت‌ها و خدمات ارائه شده توسط هر کدام از سکوهای معرفی شده می‌توان با مراجعه به سایت https://1649.ir این خدمات را به طور کامل مطالعه کرد.

حمایت دستگاه‌ها 

در واقع حمایت‌ها و مزایایی هستند که سایر دستگاه‌ها از جمله بانک‌ها، سازمان صدا و سیما، اداره پست، سازمان امور مالیاتی و… به صاحبان این کسب و کارها ارائه می‌دهند. اگر بخواهیم به اختصار به این خدمات ارائه شده اشاره کنیم:  

1. ارائه خدمات مالی و پرداخت اعتباری (حمایت از سمت بانک مرکزی و وزارت امور اقتصاد و دارایی) 
2. ارائه تسهیلات به کسب و کارها (حمایت از طرف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و بانک مرکزی)
3. ارائه طرح‌های تخفیفی اداره پست (بسته‌های پستی کسب و کارهای اینترنتی با کمترین هزینه ارسال می‌شود) 
4. ارائه خدمات و تعرفه‌های تشویقی تبلیغاتی (خدماتی از جمله ارسال پیامک تبلیغاتی، برنامه‌های صدا و سیما برای معرفی سکوها و…)

معافیت مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی

به طور کلی معافیت‌ مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

1. معافیت تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم
2. تعیین حداقل نرخ مالیات مقطوع به صورت پلکانی
3. کسر هزینه‌های ایجاد و توسعه کسب و کارهای اینترنتی از درآمد مشمول مالیات

که در ذیل به بررسی هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت:

معافیت تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم

 افرادی که از این سکوها و کسب و کارهای اینترنتی برای فروش کالا یا ارائه خدمات استفاده می‌کنند می‌توانند مانند سایر اشخاص حقیقی از معافیت تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم استفاده کنند. در این صورت چنانچه مجموع فروش کالا یا ارائه خدمات شخص به واسطه فروش اینترنتی در سکوهای مشمول تا ۳۰ برابر معافیت مالیاتی حقوق باشد شخص از ارسال اظهارنامه و ارائه اسناد و مدارک به اداره امور مالیاتی معاف خواهد بود.

این معافیت برای سال ۱۴۰۱ در قانون بودجه از ۳۰ برابر به ۱۰۰ برابر معافیت حقوق افزایش یافت (۱۰۰ برابر معافیت ماده ۸۴ ق.م.م)  و سقف این معافیت به مبلغ 67.200.000.000 ریال رسید که در این صورت برای صاحبان کسب و کارهای اینترنتی نیز به همان اندازه افزایش می‌یابد.

در اینجا باید به این موضوع اشاره کرد که افرادی که قبلاً در پیام‌رسان‌های خارجی مشغول به فروش و کسب و کار اینترنتی بودند به هیچ عنوان مشمول این معافیت مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی نمی‌شدند و فقط در صورت استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی (هفت سکوی مشمول معرفی شده از طرف دولت) می‌توانند از معافیت تبصره ماده ۱۰۰ استفاده کنند.

تعیین حداقل نرخ مالیات مقطوع به صورت پلکانی

از دیگر حمایت‌هایی که قرار بود از سمت سازمان امور مالیاتی برای صاحبان کسب و کارهای اینترنتی انجام پذیرد و در بند ۳ ماده ۶ این آیین نامه به آن اشاره شده است این است که مالیات مقطوع کسب و کارهای اینترنتی به صورت پلکانی تعیین می‌شود. در آیین نامه اشاره شده است که بخشنامه مربوط به این ماده توسط سازمان امور مالیاتی ابلاغ خواهد شد.

اما باید به این موضوع اشاره کرد که این ماده در واقعیت هنوز به صورت کامل اجرایی نشده و فقط افرادی که تاکنون هیچ گونه پرونده مالیاتی نداشته‌اند و برای شروع کسب و کار خود یکی از پیام رسان‌های داخلی مشمول را انتخاب کرده و سپس در واحد مالیاتی خود تشکیل پرونده می‌دهند تا سقف درآمد مشمول مالیات (سود خالص) ٢٠.٠٠٠.٠٠٠.٠٠٠ ریال از پرداخت مالیات معاف هستند.

اما تاکنون هیچ بخشنامه‌ای در رابطه با اینکه شخص تا چند سال پس از تشکیل پرونده مالیاتی می‌تواند از این معافیت مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی استفاده کند ابلاغ نشده است. در واقع اینکه فعالان کسب و کارهای اینترنتی بعد از تشکیل پرونده مالیاتی و شروع کسب و کار فقط در اولین سال فعالیت خود می‌توانند از این معافیت استفاده کنند و یا در سال‌های بعد نیز تا مدت مشخصی مشمول این معافیت می‌شوند هنوز مبهم باقی مانده است.

نکته مهم: همچنین لازم به ذکر است که این معافیت مشمول افرادی که قبل از ابلاغ این آیین نامه برای کسب و کارهای اینترنتی خود پرونده مالیاتی داشته‌اند نمی‌شود.

کسر هزینه‌های ایجاد و توسعه کسب و کارهای اینترنتی از درآمد مشمول مالیات

یکی دیگر از حمایت‌هایی که سازمان امور مالیاتی در این زمینه انجام داده است این است که کلیه هزینه‌های شخص بابت عضویت و یا توسعه کسب و کار اینترنتی در این سکوها تا سقف مقرر از سمت اداره امور مالیاتی قابل قبول می‌باشد. (مثلاً هزینه‌هایی که شخص بابت تبلیغات در این زمینه انجام می‌دهد مورد قبول دارایی می‌باشد و از درآمد مشمول مالیات شخص کسر می‌شود.)

در آیین نامه اعلام شده است که سقف هزینه‌های قابل قبول توسط وزارت امور اقتصاد و دارایی اعلام خواهد شد اما در این زمینه تاکنون هیچ بخشنامه‌ای ابلاغ نشده و اینکه تا چه سقفی از هزینه‌ها برای صاحبان کسب و کار قابل قبول است هنوز مشخص نشده است.

می‌توان این موضوع را نیز به عنوان یکی دیگر از ابهامات و شاید اشکالات این آیین نامه بیان کرد.

مشوق های مالیاتی سکوهای فروش آنلاین

در تاریخ 1402/04/26 بخشنامه‌ای توسط وزارت امور اقتصاد و دارایی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات  در رابطه با شرایط برخورداری از مشوق های این آیین نامه ابلاغ شد. (بخشنامه شماره د/210/26606 ) 

در این بخشنامه به صراحت بیان شده است که سکوی داخلی باید چه شرایطی داشته باشد تا مورد تایید وزارت قرار گرفته و حمایت‌های بیان شده شامل سکو شود. در این بخشنامه آمده است که مشوق‌های مالیاتی این آیین نامه تنها در صورتی مشمول فعالان کسب و کار می‌شود که وجه کالا یا خدمات ارائه شده فقط از طریق درگاه‌های پرداخت سکو از مشتریان دریافت و بعد از کسر کارمزد توسط سکو به حساب فعالان کسب و کار واریز شود. 

مثلاً اگر شخصی از طریق سکوی داخلی ایتا کالایی را از فروشنده خریداری کند لازم است بهای آن کالا را به حساب درگاه پرداخت پیام رسان ایتا واریز کند، سپس شرکت نرم افزاری ایتا بعد از کسر کارمزد خود وجه باقی مانده را به حساب شخص فروشنده واریز نماید.

نکته مهم: همچنین در بند ۵ پیوست این بخشنامه بیان شده که مشوق‌های مالیاتی فقط به اشخاص حقیقی تعلق می‌گیرد که تا پایان سال ۱۴۰۱ هیچگونه پرونده مالیاتی برای کسب و کار خود در سکوهای داخلی نداشته‌اند.

چنانچه شخص به صورت همزمان هم در سکوهای داخلی و هم خارج از سکو دارای کسب و کار و فعالیت تجاری باشد تنها در صورتی می‌تواند از معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی این آیین نامه استفاده کند که فعالیت آن در داخل و خارج از سکو کاملاً به صورت مستقل و مجزا انجام شده و قابل تفکیک باشد.

برای کسب و کارهای اینترنتی چه اینتا کدی انتخاب کنیم؟

این نکته بسیار مهم و قابل ذکر خواهد بود که شخص در صورت داشتن فروش اینترنتی (چه در داخل سکوهای معرفی شده و چه خارج از این سکوها) برای تشکیل پرونده و ثبت نام مالیاتی خود لازم است کاملاً هوشیارانه عمل کرده و اینتا کد صحیح مالیاتی را انتخاب کند. چرا که چنانچه به اشتباه اینتا کد مربوط به عمده فروش را انتخاب کند در این صورت مشمول ارزش افزوده خواهد شد.

با توجه به این نکته که در اکثر کسب و کارهای اینترنتی معمولاً شخص فروشنده فاقد فاکتور خرید رسمی و قابل قبول از نظر اداره امور مالیاتی می‌باشد بنابراین هنگام رسیدگی مالیاتی لازم است مبلغ ارزش افزوده فروش را به اداره امور مالیاتی پرداخت کند که قطعاً مبلغ قابل ملاحظه‌ای خواهد بود.

برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید شخصی در سال 1401 از فروش اینترنتی خود روزانه حدود 20.000.000 تومان فروش داشته باشد که در پایان سال تقریباً مبلغ 7.200.000.000 تومان مبلغ فروش شخص از طریق کسب و کار اینترنتی خواهد بود. در این صورت چنانچه شخص اشتباها اینتا کد مالیاتی مربوط به عمده فروشی را انتخاب کرده باشد محاسبه مالیات ارزش افزوده به صورت زیر خواهد بود:

مبلغی که بابت ارزش افزوده فروش باید پرداخت کند:
648.000.000 = 9% * 7.200.000.000 
علاوه بر آن بابت مالیات عملکرد سال 1401 طبق محاسبات زیر مالیات محاسبه می‌شود (4% ضریب مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی طبق جدول ضرایب):
288.000.000 = 4%  * 7.200.000.000

248.400.000 = 39.600.000 – 288.000.000
30.000.000 = 15% * 200.000.000
9.680.000 = 20% * 48.400.000
مالیات عملکرد مطابق با ماده 131 ق.م.م برابر است با:  
39.680.000  =   9.680.000  +  30.000.000

همانطور که محاسبات بالا نشان می‌دهد در صورتی که شخص با انتخاب اشتباه اینتا کد،  خود را عمده فروش معرفی کند لازم است مبلغ 648.000.000 تومان بابت ارزش افزوده و 39.680.000 تومان بابت مالیات عملکرد سال ۱۴۰۱ پرداخت کند. در صورتی که اگر شخص اینتا کد صحیح خرده فروش را انتخاب کرده باشد در این صورت مشمول ارزش افزوده نبوده و فقط لازم است 39.680.000  تومان بابت مالیات عملکرد سال 1401 به اداره امور مالیاتی پرداخت کند.

نتیجه

حال با توجه به توضیحات ارائه شده در این مقاله به این نتیجه می‌رسیم که فروشگاه‌های اینترنتی مرسوم در واقع مشمول این معافیت‌ مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی و مشوق‌های مالیاتی نبوده و لازم است کلیه تکالیف مالیاتی را به صورت کامل انجام دهند.

فعالان اقتصادی می‌توانند برای فروش اینترنتی خود یک یا چند سکو از هفت سکوی مشمول اعلام شده را انتخاب نموده  و برای فروش اینترنی استفاده کنند. البته با در نظر گرفتن این نکته که تمامی شرایط و ضوابط بیان شده در این آیین نامه و بخشنامه پیوست را کامل رعایت نموده تا در این صورت مشمول مشوق‌های مالیاتی این آیین نامه شوند.

مهمترین نکته آن در واقع جدا کردن فعالیت تجاری در داخل و خارج از سکو می‌باشد. اما این موضوع قابل چشم پوشی نخواهد بود که در حال حاضر با توجه به تعداد کم کاربران پیام‌رسان‌های داخلی تعداد دنبال کننده‌ها در این سکوها قطعا بسیار کمتر از دنبال کننده‌ها در پیام‌رسان‌های مشابه خارجی خواهد بود. این موضوع به تنهایی می‌تواند دلیل کافی برای عدم استفاده از این سکوها برای فعالان کسب و کار اینترنتی شود.

همچنین می‌توان به این نکته پی برد که برای شروع یا ادامه فعالیت‌های اقتصادی در کشور (از جمله فروش‌های اینترنتی) می‌توان به جای جستجوی راهکارهای فرار مالیاتی و کتمان درآمد با کمی تامل و هوشیاری مسیر درست و صحیح را در این زمینه انتخاب نموده و با صداقت کامل تمامی تکالیف مالیاتی را به درستی انجام دهیم. در این صورت قطعاً فعال اقتصادی و صاحب کسب و کار خود بیشترین بهره را از انتخاب این مسیر خواهد برد چرا که با آرامش و تمرکز بیشتری میتواند به فعالیت‌ها و توسعه کسب و کار خود بپردازد.

همچنین با توجه به ضریب سود پایین کسب و کارهای اینترنتی به هیچ عنوان فرار مالیاتی توصیه نمی‌شود و بهترین راه انتخاب اینتا کد صحیح و ابراز درآمد سالانه درست و تصفیه حساب سالانه مالیات است.