مفاصا حساب چیست؛ آموزش نحوه تهیه انواع تسویه حساب

احتمالا اصطلاح مفاصا حساب را در بسیاری از مفاهیم مرتبط با آموزش حسابداری، قراردادها و امور مالی شنیده‌اید. مفاصا در لغت به معنای تسویه کردن است؛ البته این ساده‌ترین موردی است که می‌توان به کار برد. مفاصا یا تسویه حساب انواع مختلفی دارد که بهتر است با آن‌ها آشنا شوید.

مفاصا حساب (checkout) چیست؟

شاید هنگام خرید ملک، ماشین یا بسیاری از موارد دیگر اصطلاح مفاصا حساب را زیاد شنیده باشید. این اصطلاح در ساده‌ترین حالت به صورت تسویه حساب معنی می‌شود؛ البته در مسائل حقوقی و قراردادها هم مفاصا برگه‌ای است که بر اساس آن تسویه حساب انجام می‌شود.

در تعریف دیگر، می‌توان مفاصا حساب را سندی دانست که تسویه آن برعهده صاحب درآمد و هزینه است. وقتی قراردادی به پایان می‌رسد، باید تسویه حساب انجام شود. به این ترتیب مسئولیت تسویه حساب با شخصی خواهد بود که درآمد و هزینه با او بوده است و تقریبا در همه قراردادها وجود دارد.

وقتی قراردادی بین دو طرف به پایان می‌رسد، زمان تسویه یا مفاصا حساب فرا می‌رسد. در این مرحله نوبت به حسابرسی می‌رسد. به همین دلیل باید بعد از پایان قرارداد، حتما تسویه حساب انجام شود.

زمانی می‌توان گفت گفت که مفاصا حساب به پایان رسیده که دیگر هیچ حساب بدهی و درآمدی بدون حسابرسی باقی نمانده باشد. عمده کاربرد و استفاده از مفاصا حساب در فعالیت‌های پیمانکاری است. خصوصاً مفاصا حساب بیمه و مفاصا حساب مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم بیش از دیگر حوزه‌ها مورد بحث است.

نکته مهم

در زبان انگلیسی به مفاصا حساب Account Setting یا Checkout گفته می‌شود که می‌توان آن‌ها را معادل تسویه کردن حساب در نظر گرفت.

انواع مفاصا حساب

همانطور که اشاره کردیم، این مفهوم شامل موارد گسترده‌ای می‌شود. حتی بیشتر شرکت‌های دولتی و غیردولتی هم باید برای شفاف‌سازی درآمد و هزینه، تسویه حساب را انجام دهند. در ادامه با انواع مفاصا حساب بیشتر آشنا خواهید شد.

1. مفاصا حساب بیمه

به تسویه حساب‌های سازمان بیمه تامین اجتماعی، مفاصا حساب بیمه می‌گویند. این تسویه حساب‌ها باید بر اساس مواد 37 و 38 قانون تامین اجتماعی انجام شوند که روند و فرایند خاص خود را دارد. بر این اساس برای تسویه حساب بیمه، باید نامه مربوطه تهیه و ارائه شود که در این نامه تمام فاکتورهای مالی و گزارش‌های تسویه حساب با بیمه ذکر می‌شوند.

ثبت اطلاعات و جزئیات قرارداد، توسط مسئول پرونده انجام می‌شود. در این روند درصد مکانیکی کار، حق بیمه بیکاری و درصد دستی کار هم باید محاسبه شود. سازمان بیمه تامین اجتماعی بعد از دریافت مابه‌التفاوت، برگه یا سند مفاصا حساب را در اختیار شخص قرار می‌دهد. همچنین باید مجموع مبالغ حق بیمه و ناخالص کارکرد، کسر شده و مورد محاسبه قرار بگیرد.

لازم به ذکر است که تمام پیمانکاران، باید نسبت به بیمه کردن نیروهای تحت استخدام خود اقدام کنند. معمولا مبلغی تقریبا معادل ۵% قرارداد پیمانکار، به منظور ضمانت بیمه پرسنل و تسویه حساب نزد شخص کارفرما به صورت امانت باقی می‌ماند. این بدان منظور است که پیمانکار نسبت به امور بیمه کارکنان قراردادی دچار تخلف نشود و فرآیند تسویه حساب با بیمه تامین اجتماعی را تکمیل کند.

برای این منظور باید در ابتدا باید یک نسخه از قرارداد به شعبه تامین اجتماعی پروژه ارائه شود. در مرحله بعدی اقدام به تشکیل پرونده می‌گردد و کد کارگاهی در اختیار کارفرما قرار داده خواهد شد و نهایتا تمامی اسامی لیست بیمه کارکنان می‌بایست به شعبه تامین اجتماعی پروژه ارسال شود و اقدام به پرداخت حق بیمه آنان گردد.

بعد از ارائه گواهی پایان کار لازم است کلیه موارد زیر و صحت آن مورد بررسی قرار بگیرد:

مدت زمان قرارداد
تعیین عمرانی و غیر عمرانی بودن پروژه توسط مسئول پرونده
درصد مکانیکی کار
درصد دستی کار
حق بیمه بیکاری

سازمان تامین اجتماعی پس از دریافت مابه التفاوت نامه تسویه حساب بیمه را صادر خواهد کرد. برای تسویه حساب بیمه باید مدارکی در اختیار سازمان تامین اجتماعی قرار دهید. این مدارک عبارتند از:

تاریخ شروع و پایان قرارداد
نامه درخواست مفاصا حساب از طرف انتقال‌دهنده
ارائه صورت وضعیت قطعی
اعلام مبلغ کل کارکرد بر اساس صورت وضعیت
اعلام نحوه تامین مصالح
گواهی معرفی کارفرما (شامل تمام موارد مورد نیاز و درخواست شعبه بیمه باشد)
ارائه آگهی تاسیس و صورت وضعیت قطعی به همراه تغییرات (اشخاص حقوقی)
ردیف پیمان و کد کارگاهی (دریافت آن نیازمند معرفی نامه انتقال دهنده و کپی قرارداد است)
صدور برگه میزان بدهی ردیف پیمان و کد کارگاهی
کپی کارت ملی و شناسنامه (اشخاص حقیقی)
اساسنامه
ثبت ارزش افزوده (اشخاص حقیقی)

مشخصاتی ازجمله نام و نشانی کارفرما، موضوع و مبلغ قرارداد کار باید در نامه مفاصا حساب ذکر شوند.

مراحل درخواست مفاصا حساب بیمه

درخواست مفاصا حساب بیمه کار چندان دشواری نیست و در چند مرحله جزئی انجام می‌شود. مراحل درخواست مفاصا حساب بیمه به شرح زیر است:

از طرف واگذار کننده کار (کارفرما) نامه درخواست مفاصا حساب به پیمانکار ارائه شود.
بر اساس صورت وضعیت اعلام شده برای هزینه‌ها، باید کل مبلغ کارکرد مشخص شود.
در نامه‌ای که برای درخواست تسویه حساب ارائه شده، باید چگونگی تامین مصالح نیز مشخص شود.
برای اشخاص حقوقی نیز باید آگهی تاسیس و صورت وضعیت قطعی تهیه شود. صورت وضعیت باید همراه تغییرات صورت گرفته مشخص شود.
در مراحل پایانی مبلغ مورد محاسبه از مبلغی که به صورت ماهانه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شد کسر می‌شود.
سپس هزینه‌ای که باید برای دریافت نامه مفاصا حساب به بیمه تامین اجتماعی پرداخت کنید و ما به التفاوت باقی می‌ماند که پس از دریافت آن‌ها می‌توانید نامه تسویه حساب بیمه را به راحتی دریافت کنید.

2. مفاصا حساب مالیاتی

به تسویه حساب بدهی مالیاتی، مفاصا حساب مالیاتی گفته می‌شود. در واقع مودیان مالیاتی موظف به ارائه صورت سود و زیان و ارائه اظهارنامه مالیاتی به سازمان مالیات هستند. بعد از ارائه مدارک لازم توسط مودی و بررسی‌های لازم در سازمان مالیات، مبلغ بدهی مالیاتی اعلام می‌شود. مودی موظف است این بدهی را تسویه کند و به همین دلیل باید صورت‌حساب بدهی‌های خود را دریافت کند.

نکته مهم

مفاصا حساب مالیاتی بعد از تایید صحت مدارک اعلام‌شده انجام می‌شود.

برای دریافت مفاصا حساب مالیاتی، ابتدا باید اصل بدهی مالیاتی تسویه شود. بعد از پرداخت، باید گواهی آن را به اداره مالیات تحویل داده و درخواست مفاصا حساب مالیاتی داشته باشیم. توجه داشته باشید که این درخواست باید به صورت کتبی باشد و در آن ذکر شود که خواهان دریافت برگه قطعی مالیات هستید. همچنین درخواست بخشودگی مالیاتی هم نباید فراموش شود.

در این مرحله، گواهی مفاصا مالیاتی برای تایید و امضاء به مسئول مربوطه تحویل داده می‌شود. وی موظف است تا حداکثر سه روز، آن را امضا و به فرد درخواست کننده تحویل دهد. مودی مالیاتی فقط ۵ روز کاری برای پرداخت بدهی بعد از مشخص کردن میزان بدهی و تایید صحت اطلاعات، مهلت دارد. به این موضوع در ماده ۲۳۵ قانون مالیات هم اشاره شده است.

شما می‌توانید از طریق سامانه اینترنتی سازمان امور مالیاتی کشور، با نام سامانه مفاصا حساب مالیاتی نسبت به صدور گواهی و یا آگاهی از بدهکاران مالیاتی اقدام کنید. به منظور رسیدگی به امور مالیاتی خود می‌توانید به این سامانه اینترنتی مراجعه کرده و با کسب آگاهی از شرایط و مدارک لازم، اطلاعات مورد نیازتان را در این زمینه به دست آورید.

برای مفاصا حساب مالیاتی هم مدارکی لازم است که این مدارک به شرح زیر هستند:

1. ارائه درخواست کتبی تسویه حساب مالیاتی به سازمان مالیات
2. تهیه فرم‌های مربوطه
3. کامل کردن پرونده
4. فرم گواهی موضوع ماده 235 قانون مالیات

3. مفاصا حساب ملک

هرگونه رهن، اجاره و خرید و فروش ملک در کشور، نیازمند تسویه حساب مالیاتی است. به منظور ارائه درخواست مفاصا حساب مالیاتی ملک، مودیان مالیاتی باید بعد از استعلام و دریافت میزان مبلغ مالیات، نسبت به پرداخت و تسویه حساب خود اقدام کنند. همان‌طور که قبلا بیان شد، شرط نقل و انتقال ملک، تسویه کامل حساب مالیاتی می‌باشد. به همین منظور، دفاتر اسناد رسمی موظف هستند تا قبل از هر گونه معامله و امضای عقد قرارداد، نسبت به دریافت مفاصا حساب ملک به صورت کتبی از شهرداری اقدام کنند.

پس از ارائه درخواست، شهرداری به مدت 10 روز فرصت دارد تا میزان بدهی حساب مالیاتی ملک را تعیین و نسبت به صدور مفاصا حساب مالیاتی اقدام کند. همچنین، اشخاصی که تمایل دارند تا به نوسازی ملک خود بپردازند باید مفاصا مالیاتی ملک را از شهرداری دریافت کنند. برای پرداخت این مالیات باید استعلام و بررسی‌های لازم انجام شود.

برای دریافت اسناد و پرداخت مفاصا حساب ملک، باید مدارک زیر ارائه شوند:

1. کپی سند مالکیت
2. نامه دفترخانه
3. کپی شناسنامه و کارت ملی خریدار
4. کپی شناسنامه و کارت ملی فروشنده
5. مبایعه نامه کد رهگیری‌دار
6. گواهی پایان کار ساختمان
7. صورت مجلس تفکیکی
8. آدرس دقیق ملک مورد نظر به همراه کد پستی

خوب است بدانید که آپارتمان نیز از جمله دارایی‌های املاک بوده و میزان مالیات آن مطابق با قانون مالیاتی نقل و انتقال تعیین می‌شود. بنابراین به منظور دریافت مفاصا حساب مالیاتی آپارتمان باید ابتدا مبلغ مالیات محاسبه ‌شده، پرداخت شود تا پس از تسویه حساب کامل و انجام مراحل اداری مربوطه، برگه مفاصا به شخص متقاضی تحویل داده شود.

4. مفاصا حساب خودرو

این تسویه حساب برای مشاغل مرتبط با خودرو در نظر گرفته شده است. این مشاغل عبارتند از خودروهای مسافربری، نمایشگاه خودرو، ماشین آلات صنعتی و راه‌سازی، خودروهای باری و غیره.

به همین دلیل صاحبان این مشاغل باید به دفاتر پیشخوان مراجعه و میزان مالیات را استعلام کنند. بعد از استعلام نوبت به مفاصا حساب می‌رسد. البته برای گرفتن مفاصا حساب خودرو، می‌توان از طریق سامانه جامع مالیاتی هم اقدام کرد. به همین منظور اظهارنامه مالیاتی خودور باید در این سامانه بارگذاری شود. بعد از این مرحله نوبت به پرداخت مالیات خودرو از طریق سامانه می‌رسد.

بیشتر بخوانید: مالیات خودرو لوکس

5. مفاصا حساب شهرداری

مفاصا حساب شهرداری به برگه‌ای گفته می‌شود که شهرداری‌های مناطق مختلف آن را صادر می‌کنند. طبق این برگه باید مشخص شود که ملک مورد معامله هیچ بدهی خاصی به شهرداری ندارد. این بدهی‌ها شامل عوارض نوسازی و پسماند و موارد دیگر است که باید تسویه شده باشند.

برگه‌های مفاصا حساب به صورت سالیانه تنظیم و برای صاحبان املاک ارسال می‌شوند. برای گرفتن مفاصا حساب شهرداری باید به صورت حضوری به اداره مالیات مراجعه کرد. البته قبل از آن مودی باید استعلام وضعیت مالیات را از دفترخانه بگیرد و بعد از ثبت درخواست به صورت حضوری، گواهی مفاصا از سوی شهرداری صادر خواهد شد.

6. مفاصا حساب سهام

برای نقل و انتقال سهام (چه دارای نام و چه بدون نام) هم مالیات در نظر گرفته می‌شود که میزان آن 4 درصد ارزش سهام است. بر اساس این گواهی شخص انتقال دهنده سهام، مالیات تعیین شده برای فعالیت خود را پرداخت می کند. افراد حقیقی یا حقوقی که به عنوان انتقال دهنده سهام شناخته شده باشند بعد از نقل و انتقال سهام و در جهت دریافت گواهی تسویه حساب مالیاتی باید مالیات مربوطه را پرداخت نمایند.

پرداخت این مالیات برعهده انتقال‌دهنده است. بعد از پرداخت وجه مالیات، گواهی مفاصا حساب مالیاتی سهام صادر می‌شود. برای دریافت مفاصا حساب سهام، باید حضوری به سازمان مالیات مراجعه کرد؛ به همین منظور مودی باید مدارک لازم برای نقل و انتقال سهام را ارائه کند.

7. مفاصا حساب ارزش افزوده

این تسویه حساب چند برگه است که گواهی می‌کند مجموعه اقتصادی بدهی مالیاتی ندارد. مشمولین مالیات ارزش افزوده، بعد از پایان هر فصل فقط 15 روز فرصت دارند تا اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را ارسال و پرداخت کنند. چراکه بتوانند برای دریافت مفاصا حساب مالیات بر ارزش افزوده خود اقدام کنند.

شما زمانی که در موعد مقرر بتوانید بدهی خود را تسویه کنید می‌توانید برای مفاصا حساب درخواست دهید. در غیر این صورت مسئول ذی‌ربط شما را مکلف می‌کند تا تمام بدهی‌های مالیاتی خود را همراه با جریمه پرداخت کنید تا مفاصا حساب را برای شما صادر کرده و به امضا برساند.

چه قراردهایی مشمول مفاصا حساب می‌شود؟

هرگونه قرارداد رسمی و حقوقی که در زمینه‌های مختلف بین اشخاص حقیقی یا حقوقی بسته می‌شود، مشمول مفاصا حساب خواهد بود. در واقع قبل از بستن قرارداد باید هرگونه بدهی تسویه شود. این بدهی‌ها با توجه به قوانین مربوط به تسویه حساب انجام می‌شوند.

نکته مهم

به طور کلی قراردادهایی از قبیل اجاره مسکن، پژوهشی، پیمانکاری و… که در آن‌ها مبالغ زیادی جابجا می‌شود، نیازمند دریافت مفاصا حساب هستند.

مفاصا حساب پیمانکاری چیست؟

همانطور که می‌دانید در قراردادهای پیمانکاری، کارگر برای پیمانکار فعالیت می‌کند. به همین دلیل قانون کار و تامین اجتماعی شامل کارفرما نمی‌شود. در واقع کارفرما موظف به بیمه کردن کارگران نیست. در این صورت وظیفه بیمه کردن کارگران برعهده پیمانکار خواهد بود.

در مفاصا حساب پیمانکاری، لیست بیمه کارگران شاغل که تحت نظر پیمانکار فعالیت می‌کنند به سازمان تامین اجتماعی ارائه می‌شود. حق بیمه برای قراردادهای پیمانکاری که شرایط طرح‌های عمرانی را ندارند، 15 درصد تعیین می‌شود. البته اگر تامین ابزار و تجهیزات برعهده پیمانکار باشد، این میزان به 7 درصد هم کاهش پیدا می‌کند.

بعد از ارائه گزارش نحوه کار توسط کارفرما، کارشناس تامین اجتماعی باید مبلغ مفاصا حساب را تعیین کند و به این ترتیب پیمانکار موظف به پرداخت این بیمه می‌شود.

مراحل درخواست مفاصا حساب

برای گرفتن مفاصا حساب، مودیان موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات هستند. بعد از تایید اطلاعات و مدارک توسط سازمان مالیات، می‌توان نسبت به دریافت گواهی مفاصا حساب اقدام کرد. نحوه و مراحل دریافت مفاصا در ماده 235 قانون مالیات‌های مستقیم توضیح داده شده است. در ادامه این مراحل را تشریح می‌کنیم:

1. مودی درخواست کتبی گرفتن گواهی مفاصا را ارائه می‌کند.
2. رئیس امور مالیاتی بعد از بررسی درخواست، اقدام به صدور گواهی مفاصا حساب می‌کند.
3. کارشناس سازمان مالیات، پرونده مالیاتی را بررسی و خلاصه‌ای از آن تهیه می‌کند.
4. میزان بدهی قطعی مالیاتی به مودی اعلام می‌شود.
5. مودی موظف است بدهی خود را تسویه کند و مدارک آن را به امضای مسئولین برساند.

محاسبان؛ مشاور شما در دریافت مفاصا حساب

احتمالا بسیاری از شما عزیزان در مورد جزئیات قوانین مربوط به مفاصا حساب اطلاعات زیادی ندارید. به همین منظور مشورت با کارشناسان این حوزه برای طی روند اخذ مفاصا حساب ضروری به نظر می‌رسد.

موسسه حسابداری محاسبان یکی از معتبرترین و قدیمی‌‌ترین مراکز مشاوره در زمینه‌های حقوقی، مالیات و حسابداری محسوب می‌شود که از کارشناسان و متخصصان زبده و کاربلد در این زمینه‌ها استفاده می‌کند. شما می‌توانید سوالات و ابهامات خود در زمینه مفاصا حساب را با کارشناسان ما به شماره تماس 0314020 در میان بگذارید.

جمع بندی

در این مطلب به بررسی مفاصا حساب و انواع آن پرداختیم. مفاصا در ساده‌ترین حالت به عنوان تسویه حساب در نظر گرفته می‌شود. این اصطلاح در بسیاری از زمینه‌ها که قرارداد بسته می‌شود کاربرد دارد. در واقع هر نوع قراردادی که بسته می‌شود، باید ابتدا مفاصا حساب آن انجام شود. این موضوع در نقل و انتقال و اجاره املاک، نقل و انتقال خودرو، بیمه تامین اجتماعی، نقل و انتقال سهام و … قابل انجام است.

برای ثبت درخواست مفاصا یا تسویه حساب، باید درخواست آن به صورت کتبی ارائه شود. بعد از ارائه درخواست، نامه مفاصا حساب به مودی ارائه می‌شود. در این نامه جزئیات تسویه حساب ذکر شده است. زمان تسویه حساب هم بعد از پایان هر قرارداد خواهد بود.