مالیات شرکت بازرگانی؛ نحوه محاسبه، معافیت ها و جرایم

شرکت‌های بازرگانی که در قالب شرکت‌ سهامی، با مسئولیت محدود و سایر شرکت‌های تجاری به ثبت رسیده‌اند، با انجام عملیات خرید و فروش کالا، واردات و صادرات، ترخیص کالا از گمرک و توزیع محصولات در بازارهای داخلی و خارجی مشمول مالیات‌هایی می‌شوند. در این مقاله از محاسبان به بررسی مالیات شرکت بازرگانی می‌پردازیم.

مالیات شرکت بازرگانی چقدر است؟

مالیات شرکت‌های بازرگانی بر‌اساس نوع و اندازه فعالیت شرکت مشخص می‌شود. مطابق با ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم، جمع درآمد شرکت‌ها و درآمد ناشی از فعالیت‌های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌شود، پس از کسر زیان‌های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت‌های قانونی مشمول مالیات به نرخ ۲۵ درصد است.

انواع مالیات شرکت بازرگانی

کلیهٔ اشخاص حقیقی و حقوقی در نظام مالیاتی موظف هستند که مبلغی را به عنوان مالیات به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. شرکت بازرگانی باید انواع مختلفی از مالیات را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند که به شرح زیر است: 

مالیات بر درآمد

نرخ مالیات بر درآمد شرکت بازرگانی ۲۵ درصد از سود خالص است، سود خالص پس از کسر هزینه‌های قابل قبول و زیان حاصل از منابع غیر معاف محاسبه می‌شود. شرکت‌های بازرگانی مکلفند اظهارنامه مالیات بر عملکرد خود را سالانه تا چهار ماه پس از پایان سال مالی، به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. 

مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات‌های شرکت بازرگانی است، این ارزش بر طبق ارزش افزوده کالا‌ها و خدمات به نرخ ۱۰ درصد بر قیمت نهایی کالاها افزوده می‌شود. شرکت‌ها موظفند این مالیات را به صورت فصلی به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.

مالیات علی الحساب واردات

شرکت‌هایی که دارای کارت بازرگانی هستند، موظفند به هنگام ترخیص کالا، ۴ درصد مالیات علی‌الحساب را از مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی کالا به عنوان مالیات علی‌الحساب واردات پرداخت و از مالیات نهایی کسر کنند.

پرداخت مالیات شرکت بازرگانی به عهده کیست؟

مسئولیت پرداخت مالیات شرکت بازرگانی بر‌عهدهٔ خود شرکت به عنوان شخصیت حقوقی قرار دارد. این بدان معناست که هر شرکتی که فعالیت تجاری انجام می‌دهد، باید مالیات مربوطه را مطابق با قوانین مالیاتی محاسبه و پرداخت کنند. همچنین مدیران شرکت بازرگانی به‌ویژه مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره، مسئولیت تضامنی برای ارائه به‌موقع اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات دارند.

محاسبه مالیات شرکت بازرگانی

اولین گام برای محاسبه مالیات شرکت بازرگانی، تعیین درآمد خالص شرکت‌ها است. برای محاسبه مالیات شرکت بازرگانی یک فرآیند چند مرحله‌ای به شرح زیر باید طی شود. 

1. تعیین سال مالی و محاسبه سود خالص: سال مالی شرکت یک سال است و سود خالص از طریق ترازنامه و حساب سود و زیان محاسبه می‌شود. این سود شامل درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی در داخل و خارج از ایران است.
2. کسر هزینه‌های قابل قبول: هزینه‌هایی مانند هزینه‌های عملیاتی، استهلاک، حقوق کارکنان و سایر هزینه‌های مجاز مطابق ماده‌های 147، 148 و 149 قانون مالیات‌های مستقیم از درآمد کسر می‌شوند.
3. اعمال ضریب سود فعالیت: سازمان امور مالیاتی برای برخی فعالیت‌ها از ضرایب سود فعالیت استفاده می‌کند که سود مشمول مالیات را تخمین بزند، به‌ویژه در مواردی که دفاتر قانونی شرکت رد یا به‌صورت علی‌الرأس مالیات محاسبه شود. این ضرایب بسته به نوع فعالیت، تفاوت دارد و در جدول‌های سازمان امور مالیاتی مشخص شده‌ است.
4. کسر معافیت‌ها: معافیت‌های مالیاتی قانونی طبق نوع فعالیت شرکت مانند معافیت صادرات اعمال می‌شود.
5. محاسبه مالیات ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم: پس از کسر معافیت‌ها و هزینه‌ها، ۲۵ درصد از سود خالص به‌عنوان مالیات بر درآمد محاسبه می‌شود.
6. ارائه اظهارنامه مالیاتی: شرکت موظف است که اظهارنامه مالیاتی خود را تا پایان تیرماه سال بعد به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد.

فرمول محاسبه مالیات شرکت بازرگانی

فرمول محاسبه مالیات شرکت بازرگانی به شرح زیر است:

%25 × (معافیت‌های مقرر – ضریب سود فعالیت × (زیان حاصل از منابع غیرمعاف + درآمد فعالیت‌های انتفاعی + درآمد فروش کالا و خدمات) = مالیات شرکت بازرگانی

معافیت مالیاتی شرکت بازرگانی

معافیت مالیاتی شرکت‌های بازرگانی برای انجام فعالیت‌های خاص در زمینه بازرگانی است. این معافیت‌ها با هدف افزایش رقابت‌پذیری و توسعه صنعت اجرایی شده و  شامل مالیات گمرکی یا تجاری می‌شود. 

• صادرات کالا و خدمات: مطابق ماده ۱۴۱ قانون مالیات‌های مستقیم، ۱۰۰٪ درآمد حاصل از صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی و محصولات بخش کشاورزی و ۲۰٪ درآمد حاصل از صادرات مواد خام مشمول مالیات با نرخ صفر می‌شوند(به شرط بازگشت ارز حاصل از صادرات).  
• معافیت از ارزش افزوده کالاها و خدمات: این معافیت طبق نوع کالا یا خدمات، شامل کالاهای خاص و خدماتی می‌شود که در قانون مالیات بر ارزش افزوده از پرداخت این مالیات معاف هستند. 
• معافیت مربوط به شرکت تازه تأسیس: شرکت بازرگانی تازه تأسیس در سال اول فعالیت که درآمد زیادی نداشته باشند، مشمول معافیت می‌شوند.  
• افزایش درآمد ابرازی: مطابق تبصره ۷ ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر مودی درآمد ابرازی خود را نسبت به سال قبل ۱۰ درصد افزایش دهد، یک واحد از نرخ ماده ۱۰۵ کاهش می‌یابد و می‌تواند تا ۵ درصد ادامه داشته باشد. طبق احکام مالیاتی قانون بودجه ۱۴۰۴، ۱۰٪ افزایش نسبت به مازاد ۳۵٪ افزایش مشمول این تبصره می‌شود.

جرائم عدم پرداخت مالیات شرکت بازرگانی

در صورت عدم پرداخت مالیات توسط شرکت‌های بازرگانی مشمول جرایم و محرومیت‌هایی به شرح زیر می‌شوند:

• عدم تسلیم اظهارنامه، جریمه‌ای معادل ۳۰ درصد مالیات متعلق و غیر قابل بخشودگی را در بر دارد.
• جریمه دیرکرد و تأخیر در پرداخت مالیات، جریمه‌ای معادل ۲.۵ درصد مالیات متعلقه را به ازای هر ماه تأخیر در بر دارد. 
• عدم تمدید کارت بازرگانی، در صورت وجود بدهی مالیاتی یا مشکلات حقوقی ممکن است مودی با عدم تمدید کارت بازرگانی روبرو شود.
• جریمه کتمان درآمد، به دلیل ارائه اطلاعات غلط موجب جریمه‌ای به میزان ۳۰ درصد مالیات متعلقه است.

جمع‌بندی

در نهایت، برای محاسبه مالیات شرکت بازرگانی مطابق با ضریب مالیاتی و کسر معافیت‌ها سود خالص را محاسبه کرده و در نرخ ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات آن به‌دست می‌آید. همچنین در صورت عدم رعایت تکالیف مالیاتی موجب جریمه‌ها و محرومیت‌های اجتماعی می‌شود.

سوالات متداول