بازرسی از دفاتر قانونی پزشکان بیمارستان ها و مراکز درمانی
مطالعه متمرکز
با عنایت به سوالات مکرر مدیران محترم مالی بیمارستانها و مراکز درمانی و ابهامات در نحوه ثبت‌های حسابداری و نگهداری اسناد و مدارک در دفاتر قانونی اینگونه موسسات، به ویژه در خصوص حق الزحمه پرداختی به پزشکان و همچنین قراردادهای پرکیسی برابر قوانین مالیاتی و استانداردهای حسابداری بر آن شدیم تا با بهره گیری از سایر قوانین و انطباق آن با بخشنامه تنقیح و تلخیص 11 جدید درآمد و ملحقات آن، توضیحات لازم را در جهت روشن شدن موضوع و ابهامات مطرح شده در مقاله زیر بیان نموده و به تفضیل به تبیین موضوع و نحوه رسیدگی سازمان تامین اجتماعی در بازرسی دفاتر قانونی ماده 47 قانون تامین اجتماعی بپردازیم.
حق الزحمه پرداختی به پزشکان مشمول قانون کار
بیمارستانها و مراکز درمانی علیرغم استخدام پزشکان تمام وقت، بعضا جهت انجام خدمات پزشکی به بیماران از جمله ویزیت درمانگاه‌های عمومی و تخصصی، چکاپ، رادیولوژی، سونوگرافی، دندانپزشکی، فیزیوتراپی و سایر موارد مشابه از خدمات پزشکان عمومی و متخصص پزشکی و پیراپزشکی بهره گرفته و جهت حق الزحمه ایشان قرارداد پرکیسی (محاسبه حق الزحمه پزشک بر مبنای درصدی از حق ویزیت دریافتی از بیمار به صورت نقدی و صندوق‌های بیمه‌ای و بیمه‌های تکمیلی به صورت تعهدی) با شرایط ویژه بیمارستان و معرفی بیمار به پزشک و همچنین در اختیار گذاشتن ابزار و تجهیزات پزشکی مراکز درمانی قرارداد همکاری منعقد می‌نمایند.
نحوه بازرسی دفاتر قانونی پزشکان بیمارستان ها و مراکز درمانی
درواقع براساس توافق و قرارداد منعقده، پزشکان مذکور، بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان را ویزیت و درمان کرده و به‌صورت حق‌الزحمه ساعتی و یا حق‌الزحمه پرکیسی وجه دریافت می‌کنند. این نوع قراردادها خارج از شمول ماده 38 قانون بوده و با توجه به اینکه رابطه بین پزشک و کارفرما رابطه کارگری و دارای تبعیت دستوری و اقتصادی می‌باشد؛ پزشک موظف است بیماران معرفی‌شده به ایشان را درمان کند.
پرداختی مربوطه مشمول ماده 28 قانون بوده و کارفرما می‌بایستی با رعایت حداکثر سقف حقوق و دستمزد ماهانه و تعداد روزهای کارکرد در بیمارستان و مراکز درمانی نسبت به ارسال و پرداخت لیست بیمه اقدام کند. در صورت عدم ارائه لیست، بازرسان دفاتر قانونی برابر ماده 47 قانون تامین اجتماعی نسبت به استخراج اقلام وفق مقررات و درج در ستون 1-5 کاربرگ 2 (کاربرگ مطالبه حق بیمه) معادل 30% اقدام خواهند نمود.
ضریب حق بیمه حق الزحمه پزشکان قسمت اول بخشنامه تنقیح و تلخیص 11 جدید درآمد و ملحقات آن
| ردیف | عنوان هزینه/ گیرنده وجه | شرح بررسی | ستون تشخیص |
| 9 | حق‌الزحمه پزشکان: (پزشکان مشمول دستور اداری 5010/95/1000 مورخ 1395/05/19 از این بند مستثناء هستند.) | با رعایت سقف | 1-5 |
حق بیمه پزشکان غیر مشمول قانون کار و خارج از ماده 28 ، 38 و 39 قانون تامین اجتماعی
در بسیاری از موارد بیمارستان ها و مراکز درمانی با پزشکان متخصص و فوق تخصص جهت در اختیار گذاشتن ابزار و تجهیزات بیمارستانی و اتاق عمل به صورت درصدی یا همان شرایط پرکیسی قرارداد منعقد نموده و با این شرط بیماران معرفی شده از طرف پزشک را پذیرش و بستری نموده و در ازای دریافت وجه نقدی از بیمار و وجوه غیر نقدی از سازمان‌های بیمه‌گر در آینده صرفا درصدی را به عنوان هزینه‌های بیمارستان و استفاده از تجهیزات و سایر را بصورت درصدی با رعایت الزامات قانونی از جمله مالیات، دریافت و مابقی مبالغ را به پزشک پرداخت می‌کنند.
در حقیقت بیمار به مطب پزشک مراجعه و پس از تشخیص به بیمارستان معرفی می‌گردد. پس بنابراین هیچگونه رابطه دستمزدی و تابعیت دستوری و اقتصادی فی مابین پزشک و بیمارستان وجود نداشته و اینگونه قرارداد مشمول قانون کار نبوده و بر اساس بند 4 بخش د فصل سوم بخشنامه تنقیح و تلخیص 11 جدید درآمد جزء قراردادهای تک نفره فاقد مشخصات کارگری و کارفرمایی بوده و موضوع عملیات نیز منحصرا توسط شخص پیمانکار به تنهایی انجام گرفته است.
نکته مهم
با عنایت به دادنامه‌های 58 و 1815 هیات عمومی دیوان عدالت اداری از شمول ماده 38 قانون تامین اجتماعی نیز خارج می‌باشد.
در این خصوص سازمان تامین اجتماعی به جعن وحدت رویه طبق نامه و دستور اداری به موسسه حسابرسی نحوه و چگونگی اقدام این موضوع را روشن نموده است.
دستور اداری نحوه معافیت حق العمل پزشکان متخصص و فوق‌تخصص از کسرحق بیمه توسط کارفرمایان
در خصوص چگونگی رسیدگی به حق العمل پزشکان و ارائه طریق به موسسه حسابرسی نامه شماره 5010/95/1000 مورخ 1395/05/19 مدیر عامل سازمان به شرح زیر ابلاغ گردیده است:
جناب آقای دکتر مهرانی
مدیرعامل محترم موسسه حسابرسی تامین اجتماعی
با سلام
احتراماً با عنایت به دادنامه شماره 630 مورخ 1392/09/11 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، پزشکان متخصص و یا فوق‌تخصص که جهت ارائه خدمات پزشکی به بیماران خود طی قرارداد یا تفاهم‌نامه‌ای پس از معرفی بیمار به بیمارستان از امکانات و وسایل پزشکی بیمارستان استفاده می‌نمایند با احراز شرایط زیر از شمول کسر حق بیمه خارج می‌باشند:
1. ارائه قرارداد تفاهم‌نامه یا مستندات مشخص که دال برعدم انجام کار به دستور کارفرما یا نماینده وی بوده و مبین ارتباط پزشک پرکیسی (غیرمقیم) با بیمارستان جهت استفاده از امکانات، وسایل و تجهیزات برای درمان بیماران معرفی شده باشد.
2. هیچگونه ارتباط مالی دیگری از جمله دریافت مزد و حقوق یا عناوین مصـرحه در بند 5 ماده 2 قانون، جز انتقـال بخشی از مبلغ پرداختی توسط بیمـار به پزشک پرکیـسی (غیرمقیم) تـوسط بیمارستان وجود نداشته باشد.
شرایط بهره مندی کارفرمایان (بیمارستانها و مراکز درمانی ) از دستور اداری مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی
با توجه به نامه فوق‌الذکر مبالغی که به‌صورت مستمر در وجه پزشکان متخصص و یا فوق تخصص پرداخت می‌شود؛ این مبالغ با داشتن شرایط زیر از شمول حق بیمه خارج می‌شوند:
الف) پـزشک بیماران خود را طی تفاهم‌نامه‌ای به بیمارستان معـرفی و از امکانات و وسایل پزشکی بیمارستان استفاده می‌کند (پزشک به‌صورت پرکیسی درصدی از وجوه دریافتی بیمارستان را که از بیمار به‌طور نقد و یا از سازمان‌های بیمه‌گر اصلی و تکمیلی دریافت می‌کند برای حق‌العمل دریافت می‌دارد)؛
ب) داشتن قـرارداد مکتوب و شرح کامل شیـوه معرفی بیماران، درصـدهای حق‌العمل پزشک و بیمارستان و…؛
ج) داشتن پروانة مطب و اجازة فعالیت مربوط از وزارت بهداشت و درمان؛
د) عدم وجود ارتباط مالی دیگری ازجمله دریافت مزد و حقوق با عناوین مصرحه در بند 5 ماده 2 قانون.
گفتنی است بررسی رابطه کارگری و دستمزدی (حق‌الزحمه) و رابطة صرفاً حق‌العمل پزشک با بررسی قرارداد و مدارک و مستندات در این خصوص مشخص خواهد شد؛ بنابراین پزشکان متخصص و یا فوق تخصصی مانند پزشکان بیهوشی، رادیولوژی، سونوگرافی، چکاپ، دندان‌پزشکان را که ماهیتاً شرط الف برای آن‌ها در بیشتر اوقات صدق نمی‌کند، نمی‌توان برابر دستورالعمل اداری پزشکان خارج از شمول حق بیمه دانست؛ این پزشکان اگر صندوق بازنشستگی ایشان صندوق تأمین اجتماعی باشد، با رعایت سقف مشمول ماده 28 قانون هستند و در صورت عدم رعایت، بازرسان نیز اقلام پرداختی را استخراج و برابر مقررات در ستـون 1-5 طبقه‌بندی می‌کنند.
نحوه رسیدگی به قراردادهای مشارکت در بهره برداری، اجاره بخشی از فعالیت بیمارستان
گاهی مراکز و موسسات درمانی براساس قرارداد اجاره و یا قرارداد مشارکت در بهره برداری بخشی از فعالیت بیمارستان (از جمله داروخانه، رادیولوژی، سونوگرافی، چکاپ، دندانپزشکی و…) را به پزشکان و اشخاص دیگر واگذار می‌کنند که براساس ماهیت قرارداد در صورتی که دلالت بر مشارکت طرفین در انجام موضوع قرارداد محرز باشد و طرف قرارداد بعنوان مستاجر از نیروهای انسانی خود بهره گرفته باشد.
همچینین با رعایت ماده 28 و 39 قانون، همه ماهه لیست‌های حق بیمه را به سازمان تامین اجتماعی ارسال نماید با این فرض از شمول قراردادهای مقاطعه کاری و بالتبع اعمال ضریب پیمان خارج شده و در خصوص اجاره نیز طبق ماده 37 قانون مرجع درمانی و مستاجر موظف به اقدام و انجام تکالیفی ازجمله ارسال قرارداد به سازمان و اخذ مفاصا حساب در پایان قرارداد اجاره خواهند بود لذا اینگونه قراردادها نیز مشمول ماده 38 قانون نخواهد بود.
نحوه بازرسی از دفاتر قانونی بر اساس ثبت های حسابداری بیمارستان ها در قراردادهای پرکیسی با پزشکان
با توجه به بخشنامة شماره 504/96/200 مورخ هجدهم اردیبهشت 1396 سازمان مالیاتی درباره نحوه شناسایی درآمد مشمول مالیات بیمارستانها، سایر مراکز تشخیصی و درمانی و پزشکان معالج از سال مالی مذکور مـراکز درمانی و بیمارستانها، نحوه ثبت حسابداری درباره رابطه بیمارستان و پزشکان پرکیسی و یا طرف قراردادهای رادیولوژی و سونوگرافی و… با دو روش زیر صورت می‌گیرد:
الف) احتساب کل مبالغ دریافتی از بیمار و سازمان‌های بیمه‌گر برای قرارداد پزشکان (حق‌العمل پرکیسی) به‌عنوان درآمد بیمارستان
مثال: بیمار الف با معرفی نامه پزشک الف از مطب به بیمارستان مراجعه می‌نماید. قرارداد پرکیسی پزشک بر مبنای 80% سهم پزشک و 20% سهم بیمارستان با انجام ثبت حسابداری و درآمد آن به مبلغ 100/000/000 ریال با دریافت 40% نقد از بیمار و مابقی (30% سازمان بیمه گر اصلی و 30% بیمه تکمیلی) به شرح زیر می‌باشد:
| حسابهای دریافتنی (طلب غیرنقدی سازمان‌های بیمه‌گر اصلی) | 30/000/000 |
| حسابهای دریافتنی (طلب غیرنقدی سازمان‌های بیمه تکمیلی) | 30/000/000 |
| صندوق/ بانک (دریافتی نقدی از بیماران) | 40/000/000 |
| درآمد بیمارستان | 100/000/000 |
در زمان پرداخت سهم پزشک طرف قرارداد از محل (وجوه نقدی و دریافت از سازمان‌های بیمه‌گر اصلی و تکمیلی)
| هزینه حقوق/ قرارداد/ پزشکان و… | 80/000/000 |
| بانک | 80/000/000 |
در این حالت بازرسان سرفصل هزینه‌های مرتبط را در دفاتر استخراج و مورد بررسی و رسیدگی قرار می‌دهند.
ب) تفکیک سهم بیمارستان و پزشک بابت قراردادهای پزشکان (حق‌العمل پرکیسی)
با توجه به مثال بالا بیمارستان ها به جهت عدم افزایش بی رویه حساب درآمد به خصوص در رسیدگی های مالیاتی برابر بخشنامه‌های صادر شده و استانداردهای حسابداری نسبت به ثبت و تفکیک سهم بیمارستان به عنوان درآمد و سهم پزشک در حسابهای پرداختنی اقدام می‌نمایند که ثبت‌های مربوطه به شرح زیر خواهد بود:
| حسابهای دریافتنی (طلب غیرنقدی سازمان‌های بیمه‌گر اصلی) | 30/000/000 |
| حسابهای دریافتنی (طلب غیرنقدی سازمان‌های بیمة تکمیلی) | 30/000/000 |
| صندوق/ بانک (دریافتی نقدی از بیماران) | 40/000/000 |
| درآمد بیمارستان | 20/000/000 |
| حسابهای پرداختنی/ سایر (سهم پزشک از وجوه نقدی + بیمه‌ها) | 80/000/000 |
در زمان پرداخت سهم پزشک طرف قرارداد از محل (وجوه نقدی و دریافت از سازمان‌های بیمه‌گر اصلی و تکمیلی)
| حسابهای پرداختنی/ سایر (سهم پزشک از وجوه نقدی + بیمه‌ها) | 80/000/000 |
| اسناد پرداختنی/ بانک | 80/000/000 |
در این حالت با توجه به اینکه سهم پزشک در حسابهای هزینه ثبت نشده است، بازرسان ضمن توجیه علت ورود و رسیدگی اقلام بدهکار، حسابهای پرداختنی مربوط را در گزارش‌ها اعلام و رسیدگی می‌کنند.
در اینگونه موارد اختلاف‌نظر در نحوه رسیدگی و ورود به این سرفصل حساب وجود دارد که در نگاه اول به نظر می‌رسد سازمان اجازه ورود به حسابهای پرداختنی را نداشته باشد اما در واقع نحوه و چگونگی ثبت حسابداری و مستتر بودن حقوق و دستمزد و الزام رسیدگی به آن اجازه ورود به سرفصل مربوطه را صادر می‌نماید. البته سازمان نیز می‌بایستی با صدور بخشنامه‌ای مجزا، نحوه رسیدگی به قراردادهای پزشکان را ارائه طریق نماید.
نتیجه گیری
1. عقد قرارداد به صورت شکل پرکیسی و درصدی با پزشک نافی رسیدگی به حقوق و دستمزد پزشکان و ورود به ماهیت قرارداد و بررسی موضوع از نظر ماده 28 ،29 ،38 و 47 قانون تامین اجتماعی نخواهد بود.
2. مراکز درمانی و بیمارستانها در صورت قرارداد با پزشکان که دارای رابطه کارگری و کارفرمایی بوده فارق از نوع قرارداد، پرکیسی، مدت معین و سایر نسبت به عقد قرارداد با شرایط قانون کار اقدام تا از مشکلات و عواقب بعدی شکایات و مطالبه حق بیمه با جرایم جلوگیری نمایند.
3. با توجه به اینکه پزشکان عمومی و متخصص دارای تبعیت دستوری و اقتصادی معمولا حقوق و مزایای بالاتر از حداقل‌های حقوق کار را دریافت می‌نمایند و بعضا در چند کارگاه نیز مشغول به کار هستند در زمان استخدام از سامانه eservice میزان حقوق و دستمزد مشمول کسر بیمه ارسالی به سازمان را استعلام و در پرونده ایشان بایگانی نمایند.
4. پزشکانی که مستخدم و بیمه پردازان سایر صندوق‌های بازنشستگی بجزء صندوق تامین اجتماعی هستند مشمول کسر حق بیمه و ورود حسابرسان به حقوق و دستمزد ایشان نمی‌باشند.
5. باتوجه به بند 3 بالا میزان حضور پزشک در بیمارستان جهت انجام خدمات در متن قرارداد لحاظ تا صرفا نسبت به روزهای کارکرد ایشان تا میزان حداکثر سقف حق بیمه نسیت به بیمه پردازی اقدام نمایند.
دیدگاهتان را بنویسید